این مهم در دنیای کنونی که حجم اطلاعات در گردش، به‌دلیل بروز و ظهور تکنولوژی‌های نوین ارتباطی، بیش از گذشته افزایش یافته، از اهمیت قابل تامل‌تری برخوردار است چراکه امروزه شبکه‌های اطلاعاتی حجم غیرقابل تصوری از پیا‌م‌ها و تصاویر را به مخاطب منتقل می‌کنند. در چنین شرایطی مخاطبان رسانه‌های جمعی در برخورد با انباشت اطلاعات به کدام رسانه بیشتر اعتماد می‌کنند؟
دکتر امیدعلی مسعودی، عضو هیأت علمی دانشگاه سوره و استاد مدعو دانشگاه علامه‌طباطبایی به همشهری گفت: خبر همچون سکه‌ای است که 2 رو دارد و به‌همین دلیل هم است که می‌گویند احتمال اینکه هر خبری راست یا دروغ باشد وجود دارد. در اینجاست که در روزنامه‌نگاری ازاصل اعتبار منبع سخن به میان می‌آید. اعتبار منبع به این معناست که خبرنگار خبر را از چه منبعی به‌دست آورده است و آیا منبع خبر دارای اعتبار است؟ طبیعی است که هرچه اعتبار منبع بیشتر باشد، به‌طور قطع میزان اعتبار خبر نیز افزایش یافته و به همان میزان اعتماد مخاطبان به اخبار منتشر‌شده در یک رسانه افزایش خواهد یافت.
عضو هیأت علمی دانشگاه سوره افزود: اصل مهم دیگری که می‌تواند به رسانه‌ها کمک کند تا اعتبار آنها نزد مخاطبان افزایش یابد، اصل صداقت در خبر است که البته این مهم نیز با بحث اعتبار منبع ارتباط دارد؛ به این معنا که اگر منبع خبر دارای اعتبار باشد میزان صحت خبر نیز به همان نسبت افزایش خواهد یافت.
مسعودی اظهار داشت: به‌دلیل آنکه در رسانه‌های غربی اخبار براساس منافع اقتصادی گردانندگان بنگاه‌های خبری و نه براساس منافع مردم تنظیم و منتشر می‌شود، اخبار خیلی آسان تحریف و به‌راحتی از مسیر اصلی خود منحرف می‌شود. از سوی دیگر در رسانه‌های غربی چون گردآوری اخبار بیشتر برمبنای منافع مادی‌گرایانه و نه بشردوستانه است احتمال اینکه اخبار صحت نداشته باشند هم افزایش می‌یابد چرا که با تمام امکانات تلاش می‌کنند تا از شگردهای عملیات روانی در ارائه اخبار و گزارش‌های خود بهره ببرند.
این استاد ارتباطات اظهار داشت: امروزه مخاطبان رسانه‌ها دیگر منفعل نیستند بلکه فعال هستند، تاحدی که خود می‌توانند تولیدکننده خبر باشند. امروزه شهروندان روزنامه‌نگار با استفاده از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی می‌توانند در انعکاس سریع تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی محیط زندگی خود مشارکت داشته باشند، در چنین شرایطی رسانه‌ها باید اصل صحت، درستی و روشنی اخبار را بیش از گذشته مورد توجه قرار دهند.
مسعودی افزود: امروزه مخاطبان در فضای مجازی خود به گزینش‌گران و دروازه‌بانان اخبار تبدیل شده‌اند و هریک خود یک رسانه هستند، تاحدی که بسیاری از آنها مجهز به مهارتی با عنوان سواد رسانه هستند که به‌راحتی می‌توانند اخبار را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و صحت و سقم اخبار رسانه‌ها را تشخیص دهند. در چنین شرایطی رسانه‌ها اگر می‌خواهند که مخاطبان انبوه خود را از دست ندهند و نزد مخاطبان اعتبار و مشروعیت لازم را داشته باشند باید بدانند که تحریف اخبار به اعتبار آنها نزد مخاطبان لطمه می‌زند و رسانه دیر یا زود مخاطب خود را از دست خواهد داد.
دکتر داوود نعمتی‌انارکی، عضو هیأت علمی دانشگاه صداوسیما هم به همشهری گفت: به اعتقاد من میزان اعتماد مردم به اخبار رسانه‌ها تابعی از میزان پایبندی آن رسانه به شاخص‌های حرفه‌ای رسانه‌ای است که در حوزه‌های مختلف قابل تعریف بوده و از مولفه‌های مختلف هم برخوردار است که اصول اخلاق حرفه‌ای ازجمله آنهاست.
او افزود: وقتی رسانه‌ای پایبند به اصول اخلاق حرفه‌ای می‌شود می‌تواند به میزانی از اعتبار دست یابد که این مهم بسیار قابل اهمیت است. بنابراین اعتماد به خبر یک رسانه، مشروعیت رسانه را در بین افکار عمومی به‌دنبال خواهد داشت. این استاد ارتباطات و مدیریت رسانه اظهار داشت: نمی‌توان اعتماد به اخبار رسانه را جدای از اعتماد به رسانه مورد ارزیابی قرار داد چراکه این دو با هم رابطه مستقیم دارند. اگر به رسانه‌ای اعتماد وجود داشته باشد به‌طور قطع به اخبار آن رسانه نیز اعتماد وجود خواهد داشت.
نعمتی گفت: فعالیت خبری در هر رسانه‌ای، فعالیتی حرفه‌ای محسوب می‌شود و انجام درست آن مستلزم آن است که رسانه به شکل حرفه‌ای به انتشار اخبار بپردازد و نیازهای خبری مردم را برطرف کند. انتشار یک خبر نادرست و جهت‌دار، نشانگر عدم‌تعادل و بی‌طرفی یک رسانه است که حتی می‌تواند رسانه را در آستانه بحران قرار دهد. در چنین شرایطی رسانه ممکن است در دیدگاه مخاطب از اعتبار ساقط شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه صداوسیما خاطرنشان کرد: اگر رسانه‌ای به‌درستی و با رعایت صحت، کاستی‌ها، مشکلات و معضلات را مطرح کند، آن وقت است که مقبولیت و مشروعیت آن رسانه نزد مخاطب افزایش می‌یابد.او گفت: این یک اصل است که رسانه‌ها با ورود به آنچه مورد نیاز مردم است می‌توانند با اعتباری که در بین مخاطبان خود کسب می‌کنند، تأثیرگذار باشند.
نعمتی افزود: برای اعتماد رسانه می‌توان از 2 مولفه اساسی نام برد؛ اول آنکه هر اندازه رسانه‌ای قواعد بازی را مورد توجه قرار دهد به همان نسبت اعتماد مخاطب افزایش می‌یابد و پذیرش مشترک قواعد بازی به‌معنای آن است که رسانه‌ها به قواعدی که موجب اعتماد مخاطب می‌شود، پایبند باشند. اگر رسانه‌ها این قواعد را متناسب با خواست مخاطب بپذیرند و بر اساس آن عمل کنند، اعتماد مخاطب را به‌دنبال خواهد داشت.
او گفت: مولفه دوم که می‌تواند اعتماد مخاطب به رسانه را افزایش دهد، صداقت رسانه است. رسانه‌ها به‌طور عمدی یا سهوی به‌منظور دسترسی به اهداف خاص ممکن است تغییراتی در اخبار به‌وجود آورند که برخی از این تغییرات می‌تواند به‌صورت تناقض‌گویی، مبالغه، تحریف یا سانسور باشد و هرکدام از اینها می‌تواند اعتماد مخاطب را کاهش دهد. بنابراین بین اعتماد مخاطب به رسانه با اصل صداقت یک ارتباط مستقیم وجود دارد و رسانه هر چقدر صادق‌تر باشد میزان اعتماد مخاطب به آن افزایش خواهد یافت.
نعمتی اظهار داشت: اصل تعهد مشترک اصل دیگری است که می‌تواند میزان اعتماد مخاطب را افزایش دهد چرا که اعتماد نیازمند تعهد است. بنابراین رسانه‌ها باید متعهد به مسئولیت اجتماعی باشند و اصل مسئولیت اجتماعی را در ارائه اخبار و گزارش‌های خود مورد توجه قرار دهند.او افزود: مخاطب وقتی حس کند که رسانه پایبند به تعهد در قبال جامعه است به‌تدریج میزان اعتمادش نسبت به رسانه افزایش می‌یابد.
این استاد ارتباطات گفت: در دنیای کنونی با توجه به تعدد وسایل ارتباط جمعی و گوناگونی رسانه‌ها، مخاطب از حق انتخاب بالایی برخوردار شده است و مهم‌تر آنکه میزان سواد و دانش رسانه‌ای مخاطب نیز به همان نسبت افزایش یافته است؛ بنابراین مخاطب می‌تواند اخبار و گزارش‌های رسانه‌های مختلف را با هم مقایسه کند و پس از آن بنا به تشخیص خود رسانه‌ای را انتخاب و به آن گرایش پیدا کند که اصل صداقت را در ارائه اخبار و گزارش‌های خود رعایت کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه صداوسیما اظهار داشت: در وضعیت فعلی رسانه‌ها باید بپذیرند که چون مخاطبان امروز فعال و هوشمند هستند دیگر مانند گذشته نمی‌توانند دست به تحریف خبر، اغراق و بزرگنمایی و سانسور بزنند چرا که مخاطبان امروز می‌توانند با مقایسه اخبار با هم، به‌طور فعالانه و هوشمند به تجزیه و تحلیل اخبار بپردازند. نعمتی گفت: به‌طور قطع رسانه‌ای که از اصل صداقت به‌دور باشد و در ارائه اخبار صداقت را رعایت نکند، مخاطب به آن رسانه اقبال نشان نخواهد داد.
