در همایش همیاران ارشاد و عفاف در دانشگاه آزاد تهران مرکز که اواخر اردیبهشت ماه برگزار شد، حجت‌الاسلام رنجبران معاون فرهنگی نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه‌ها با اشاره به تحقیقات انجام شده در خصوص دانشجویان ایران گفت: در حال حاضر 54 درصد از دانشجویان دچار اضطراب، 41 درصد دچار افسردگی و 38 درصد دچار اختلالات روانی هستند.
خبرگزاری کار ایران، بهمن ماه سال گذشته از قول شهریار مشیری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نسبت دانشجویانی را که دچار افسردگی هستند، حدود 60 درصد اعلام کرد. وقتی دو مقام مسئول آماری با تفاوت بالا در چنین زمینه‌ای مطرح می‌کنند، معلوم می‌شود مصادیق مورد نظر در تحقیقات متفاوت بوده است.
اما یک چیز مشترک که این دو عدد متفاوت نشان می‌دهد، نسبت بالای این مشکل روانی در میان دانشجویان است که برخورد علمی و دلسوزانه را می‌طلبد. طبعاً دانشجویان از جمله سازندگان مهم فردای هر جامعه‌ای هستند و سلامت روحی و جسمی آنان در پرورش نسل آتی و ساختن جامعه‌ای بهتر نقش به‌سزایی دارد.
یکى از عمده‌ترین وجوه توسعه هر جامعه‌اى سلامت جسم و روان آحاد آن است. سلامت روانى به عنوان یکى از محورهاى سلامتى طبق تعریف سازمان جهانى بهداشت عبارت است از «حالت رفاه کامل جسمى، روانى و اجتماعى و نه‌فقط نبود بیمارى یا نواقصى است که در بعد وسیع‌تر برخوردارى از عدالت و امنیت به معنى عام آن افزوده مى‌شود.»
ناگفته پیداست دانشجویان فقط بخشی از جمعیت بزرگ‌تر جامعه هستند. بنابراین، برای آگاهی از طبیعی بودن نسبت بیماری‌های روانی در میان دانشجویان می‌توان آن را با آمار مربوط به کل جامعه مقایسه کرد. دکتر ضیا قائم مقام فراهانی دبیر علمى کمیته تخصصى ستاد ساماندهى مدتی قبل در مصاحبه‌ای از شیوع 21/ 5 درصدى اختلالات روانى در کشور خبر داد و گفت، شیوع این اختلالات در میان زنان 27/7 و در میان مردان 14/9 درصد است.
وى تصریح کرد در بررسى‌هاى مختلف در نقاط مختلف جهان، میزان شیوع اختلالات روانى ۲۰ تا ۲۵ درصد در جمعیت عمومى عنوان شده که میزان شیوع اختلالات شدید روانى بین ۷ و حداکثر ۱۴ درصد از این میزان کلى است و ۵۰ تا ۶۰ درصد از جمعیت فوق (۲۱ درصد کل جمعیت) از انواع خفیف این اختلالات در رنج هستند و مابقى، مبتلایان به سایر اختلالات از جمله عقب‌ماندگى ذهنى، صرع، زوال عقل و ... را تشکیل مى‌دهند.
واقعیت این است که اختلالات روانی طیف وسیعی از ناهنجاری‌های روانی را دربرمی‌گیرد که بر رفتار بیمار به درجات مختلف تاثیر می‌گذارد. یک دسته‌بندی ناهنجاری‌های روانی را می‌توان بر اساس ناهنجاری‌هایی که برای بیمار قابل حس است و ناهنجاری‌هایی که برای بیمار قابل حس نیست، به‌عمل آورد؛ به عبارت دیگر، بیماری که به بیماری خود آگاه است و بیماری که به بیماری خود آگاه نیست. دسته اول را در زبان عملی نوروتیک و دسته دوم را سایکوتیک می‌گویند.
اختلالات روانی دانشجویان را می‌توان به علاوه بر اساس زمان آغاز بیماری تقسیم‌بندی کرد، یعنی کسانی که از قبل مشکل روانی داشته‌اند و کسانی که پس از ورود به دانشگاه به دلایل گوناگون دچار اختلالات روانی می‌شوند. اصولاً پیدایش اختلالات روانی در میان دانشجویان در تمام دانشگاه‌های جهان دیده می‌شود.
در دانشگاه‌ها معمولاً دفتری برای ارائه مشاوره به دانشجویان در زمینه‌های مختلف تأسیس می‌شود. اتحادیه بین‌المللی خدمات مشاوره وجود یک روان‌شناس مشاور را به ازای هر 1000 تا 1500 دانشجو توصیه می‌کند.
در سال تحصیلی 1385- 1384 تعداد کل دانشجویان در ایران حدود 389/2 میلیون نفر بود. با این حساب باید در دانشگاه‌های ایران دست‌کم 1592 نفر روان‌شناس مشاور مشغول به کار باشند.
در دانشگاه برکلی در کالیفرنیای آمریکا که از جمله مشهورترین دانشگاه‌های جهان است، در سال 2004 یک نظرسنجی در این زمینه انجام شد که نشان داد حدود 45 درصد از پاسخ‌دهندگان در خلال 12 ماه گذشته دچار نوعی مشکل احساسی بوده‌اند که به نوعی سلامت یا بازده آموزشی آنان را تحت تاثیر قرار داده است. 10 درصد هم گفتند به‌طور جدی به خودکشی فکر کرده‌اند.
در آمریکا سالیانه حدود 1300 دانشجو دست به خودکشی می‌زنند. با وجودی که خودکشی در میان دانشجویان کمتر از سایر اقشار اجتماع است، این کار دومین عامل مرگ‌ومیر در میان دانشجویان آمریکایی است. مواجهه با دانشجویانی که نظم کلاس را به‌هم می‌زنند، بر اثر مشکلات عاطفی و عشقی دچار مشکل می‌شوند، خودزنی می‌کنند یا دچار مشکلات تغذیه‌ای می‌شوند، از جمله وظایف این مشاوران است.
بر اساس طرح جامع پیشگیرى از خودکشى در میان دانشجویان که توسط دفتر مرکزى مشاوره وزارت علوم، تحقیقات و فناورى تدوین شده است، نرخ خودکشى دانشجویى در ایران طى سال‌هاى 88-77 در دانشگاه‌هاى تحت پوشش وزارت علوم، حداکثر 6/1 در 100 هزار و حداقل 6/0 در 100 هزار نفر بوده است که در ظاهر نسبت به نرخ جهانى خودکشى دانشجویان بسیار پایین‌تر است. گفتنى است نرخ جهانى خودکشى دانشجویى 5/7 در 100 هزار نفر است که تقریباً نصف میزان خودکشى همتایان غیردانشجویى آنهاست.
در ایران کارشناسان نیز برخی از عوامل اختلالات روانی را از این قبیل برمی‌شمرند: نبود مهارت‌هایى چون برقرارى ارتباط متناسب، قدرت نه گفتن، منطقى بودن، کنترل هیجان، ابهام در وضعیت شغلی در آینده، ناامیدی نسبت به زندگی شخصی و مشکلات اقتصادی. مسائل مربوط به روابط دختر و پسر و مواد مخدر نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار بر بهداشت روانی دانشجویان است.
