به گفته وی، کانونهای بحرانی این پدیده بهترتیب رویشگاههای جنگلی استانهای ایلام و فارس هستند و بعد از آن، استانهای لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه قرار دارند.
دکتر مهدی پورهاشمی با اشاره به اینکه نخستین کارگاه آموزشی مرتبط با پدیده زوال بلوط مهرماه جاری در مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با حضور بیش از 110کارشناس و متخصص جنگلهای زاگرس برگزار شد، تصریح کرد: در این کارگاه عملکرد سازمان جنگلها و مراتع درباره خشکیدگی بلوطها از نخستین گام یعنی شناسایی بحران تا امروز بررسی و ارزیابی شد. یکی از اقدامات شاخص سازمان جنگلها و مراتع، تشکیل «کارگروه تخصصی مدیریت پایدار جنگلهای زاگرس» است که در آن، علاوه بر کارشناسان سازمان جنگلها، شماری از اعضای مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و استادان دانشگاه حضور دارند. این گروه از بدو شکلگیری توانسته با طراحی «پروژه ملی کنترل و پیشگیری از خشکیدگی اکوسیستمهای جنگلی زاگرس» طی 5سالی که از بروز پدیده زوال (خشکیدگی) بلوطها میگذرد جلسات مستمری برگزار کند. علاوه براین، طرحهای پژوهشی مختلفی با موضوع زوال اکوسیستمهای جنگلی بلوط زاگرس(که در واقع کل گونههای درختی رویشگاههای زاگرس را شامل میشود) در این گروه تصویب شده که درحال انجام است.
ضرورت تخصیص اعتبار مستقل
این عضو هیأت علمی بخش تحقیقات «مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور» درباره تأمین اعتبار برای مقابله با خشکیدگی بلوط گفت: بنا به اعلام سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، اعتباراتی برای مقابله با این پدیده جذب شده و این سازمان پیگیر جذب اعتبارات بیشتر است. بهویژه این سازمان در تلاش است تا ردیف اعتباری مستقلی برای مقابله با زوال بلوطها اختصاص داده شود زیرا اعتباراتی که تاکنون تخصیص یافته کافی نیست. به گفته وی، پدیده زوال بلوط، بحران ملی است و بدیهی است که تخصیص ردیف اعتباری خاص، میتواند در مقابله با این بحران کارساز باشد.
پورهاشمی تأکید کرد: اگر اعتبار لازم برای طرحهای پژوهشی بموقع از سوی سازمان جنگلها و مراتع کشور تأمین شود کارها و طرحهای پژوهشی زودتر به نتیجه میرسد درحالیکه یکی از مشکلات عمده بر سر اجرای طرحهای پژوهشی تأخیر در تأمین اعتبار لازم است این در حالی است که طبق الزام دولت، دستگاههای اجرایی مکلف به تخصیص 3درصد اعتبارات خود برای طرحهای پژوهشی هستند و چنانچه این بودجه صرف پژوهش نشود به خزانه بازگردانده میشود. وی درباره برخی اقدامات انجام شده برای مقابله با پدیده خشکیدگی بلوطها خاطرنشان کرد: سازمان جنگلها در حال انعقاد قراردادی با سازمان جغرافیای نیروهای مسلح برای تهیه عکسهای هوایی جنگلهای زاگرسی است اما هنوز بهدلیل تأمین نشدن اعتبار این قرارداد امضا نشده است. درصورت تهیه این تصاویر سطح خشکیدگی در رویشگاههای زاگرسی تعیین و گستره کار مشخص میشود. آنطور که این عضو هیأت علمی میگوید: مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور طرح جامعی در ایلام در دست اجرا دارد که با اعتبار تأمین شده از سوی سازمان جنگلها و مراتع از سال گذشته آغاز شده است. برخی مؤسسات دیگر ازجمله پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری نیز طرح سامانه پایش خشکیدگی جنگلهای زاگرس را در دست اجرا دارد.
پورهاشمی درباره عواملی که منجر به بروز پدیده خشکیدگی در رویشگاههای زاگرسی شده گفت: آنچه همه کارشناسان جنگل متفقالقول آن را تأیید میکنند چند بعدی بودن این پدیده است و اینکه وزن عوامل تأثیرگذار بر ظهور این پدیده در مناطق مختلف، متفاوت است. با وجود این، آنچه در زاگرس اتفاق افتاده، مجموعه عواملی نظیر «چرای بیرویه دام»، «بهرهبرداریهای بیرویه از جنگل» و «بستر نامناسب جنگل» است که از قدیم در این رویشگاهها وجود داشته و همواره بر این جنگلها تاثیرگذار بوده است این عوامل از یک سو، زمینه بروز پدیده خشکیدگی بلوطها را فراهم کرده و از سوی دیگر، خشکسالیهای پیدرپی سالهای اخیر و ریزگردها به ظهور این پدیده دامن زده است؛ حمله آفات و بیماریها نیز در بروز خشکیدگی مؤثر است.
تلاش برای مشارکت مردم
عضو مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با تأکید بر ادامه کارگاههای آموزشی مرتبط با پدیده زوال بلوط افزود: قرار است در کارگاههای بعدی علاوه برآنکه سازمان جنگلها بهعنوان متولی اجرا گزارشی از اقدامات مرتبط با پدیده زوال بلوطها را ارائه میدهد استانهای درگیر با این پدیده نیز عملکرد خود را برای نقد و بررسی ارائه کنند؛ در کنار آن، پژوهشهای انجام شده و اقدامات مراکز دانشگاهی مرتبط با پدیده زوال بلوط ارائه میشود و در نهایت این اقدامات جمع بندی خواهد شد.
پورهاشمی درباره اقدامات صورت گرفته خاطرنشان کرد: کارهایی که باید در اولویت انجام شود در قالب دستورالعملی در کمیته پایدار جنگل تصویب و به استانها ابلاغ شد که از آن جمله قطع پایههایی(درختانی) بود که براثر ابتلا به «بیماری زغال بلوط» دچار مرگومیر شده و امیدی به بقای آنها نیست. با این دستورالعمل استانها موظف شدند این پایهها را قطع و از عرصه جنگل خارج کنند تا بیماری از این پایهها به پایههای دیگر سرایت نکند. وی افزود: استانها همچنین موظف شدند مناطق بحران را شناسایی و مرزها را با جیپیاس مشخص و روی نقشه پیاده کنند تا سطوح خشکیدگی مشخص شود و براساس آن، پهنهبندی خشکیدگی را انجام بدهند. با این تمهیدات علاوه بر مشخص شدن نقاط بحرانی، میتوان اقدامات اجرایی را براساس وضعیت بحرانی اولویتبندی کرد. مشارکت مردم برای «عملیات پرورشی و اصلاحی جنگل» و آشنا کردن آنها با پدیده زوال بلوط توسط کارشناسان منابع طبیعی از دیگر مواردی است که در دستورالعمل کمیته پایدار جنگل دیده شده است.