در ادبیات اقتصادی، اجتماعی مدیریت در حدود 15 سال می‌باشد که واژه‌ای جدید به عنوان کارآفرین اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و از ترکیب و تعامل دو محیط اقتصادی اجتماعی فرصت‌ها، واژه‌ها مفاهیمی به وجود آمده که بیانگر ارزشها و سرمایه‌های اجتماعی جدید می‌باشد.
از نظر لغوی کارآفرین واژه فرانسوی Entrepreneur به معنای زیربار رفتن متعهد شدن معنی شده در واقع کارآفرین برعکس اصطلاح رایج شده به معنای اشتغال‌زایی نبوده بلکه فردی است که با داشتن ایده و فکر جدید و راه‌اندازی کسب و کار که توأم با مخاطره حیثیتی، مالی اجتماعی است محصول و خدمت جدید به بازار ارائه می‌نماید و طبیعتا نتیجه خواسته یا ناخواسته این فرآیند البته اشغال‌زایی می‌باشد.
از ویژگی‌های شخصیتی ده گانه کارآفرین، داشتن اعتماد به نفس بالا، سخت‌کوشی، عمل‌گرایی، ریسک پذیری، نوگرا بودن، داشتن عزم و اراده بالا، فرصت‌‌گرا بودن، رویاپرداز، بصیرت و توفیق طلبی بالا می‌باشد.
اما از بعد اجتماعی بعد از ناتوانی دولتها در حل معضلات رفاهی مردم و این که نظام سرمایه‌داری براساس پیش‌فرض‌ها و ماهیت خود صرفاً به دنبال سود و تقویت بنگاه‌های کسب و کار و منافع حرفه‌ای خود بوده، راه سومی ایجاد گردید که همانا مشارکت مردم در حل معضلات اقتصادی اجتماعی بوده و منجر به توجه و تقویت تشکل‌ها و نهادهای مردمی و غیردولتی گردید و تعامل و فرصتهای مناسبی در حوزه اشتراک بین فعالیتهای اقتصادی اجتماعی به وجود آمد که منجر به نقش آفرینی و ایفای نقش جدید مشارکت مردم در اداره NGO و تأسیس انواع آنها گردید.
اما واژه کارآفرین اجتماعی در واقع دلالت بر مفهومی دارد که با توجه به توسعه نقش مردم در اداره سازمانهای غیردولتی، غیرانتفاعی ضرورت به کارگیری روشهای اداره حرفه‌ای بنگاه‌ها در نهادهای اجتماعی را گوشزد می‌نماید به تعبیر دیگر به جای اداره سنتی خیریه‌های NGO و غیره به عنوان یک رویکرد جدیدی به دنبال همان مکانیزم و سازوکارهایی می‌باشند که در حوزه اقتصادی در دنیای اداره کسب و کارها وجود دارد و همانا ارائه راهکارهای جدید و خدمات نو در زمینه نهادهای اجتماعی و کسب و کارهای اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهد از آنجایی که کسب و کارهای اجتماعی نوعاً در شیوه تأمین منابع، انجام خدمات، جلب اعتماد عمومی، دچار معضلات اساسی و محوری می‌باشند وجود کارآفرینان اجتماعی که فرصتهای خدمات اجتماعی جدید و روشهای جدید در اداره این کسب و کارها را به ارمغان می‌آورد را نوید می‌دهد.
به عبارت دیگر کارآفرینان اجتماعی شرکتها نه تنها مبتکر و نوآور در اداره سبک‌های جدید نهادها و کسب و کارهای اجتماعی NGO خیریه‌ها و غیره می‌باشند بلکه خود در تأمین منابع آنها سهم مهمی را ایفا می‌نمایند.
نوع دیگری از کارآفرینی ایجاد درآمد به سبک حرفه‌ای در حوزه اقتصادی و به نحوی توزیع، صرف، هزینه کردن و انفاق آن در حوزه فعالیتهای اجتماعی است که نوعاً با انگیزه‌‌ای مذهبی، ایدئولوژیک، انسان دوستانه انجام می‌گردد. که با تعبیر «کارآفرینی‌ارزشی» نیز می‌توان از آن یاد کرد و در اینجا یاد از خیریه‌هایی مانند خیریه همدانیان، حاج مهدی دریانی و هزاران خیریه و خیرین مدرسه ساز گمنام، که همه‌ساله با کسب درآمد در حوزه اقتصادی و صرف آن در حوزه اجتماعی خدمات مؤثری را در جامعه انجام داده‌‌اند را نبایستی از یاد برد. در این میان پدیده‌ای که جدیداً مورد توجه قرار می‌گیرد ظهور و بروز هنرمندان، ورزشکاران جدیدی است که به لحاظ آموزه‌های دینی، انسان‌دوستانه و به جهت شهرت اجتماعی که پیدا کرده‌اند اقدامات شایسته‌ای در جهت انفاق، ساخت مدارس در مناطق محروم و ایجاد NGO ، برداشته‌‌اند که همانا علی‌دایی را می‌توان یکی از این نوع افراد دانست.
نامبرده ضمن ایجاد کسب و کار کارآفرینانه ورزشی که توام با ایجاد سود و درآمد می‌باشد ضمن افتخارآفرینی ملی در حوزه ورزشی و به لحاظ آموزه‌های دینی که خود یادآور یادگیری از مکتب ائمه علیهم السلام بخصوص حضرت زهرا(س) می‌باشد را در جهت توسعه فعالیتهای اجتماعی و خلق سرمایه‌های اجتماعی مصرف می‌دارند بایستی به وجود چنین افرادی در جامعه افتخار و این الگوهای مؤثر کارآفرین اجتماعی را هر چه بیشتر با ضرورت‌های رسیدگی و نیازهایی که در قشر محروم و اجتماعی وجود دارد را توسعه داد.
*عضو هیأت علمی دانشگاه تهران
