عدد 800هزار مصدوم حوادث رانندگی در حالی افزایش آمار مجروحان تصادف را نشان میدهد که سال 91کاهش قابل توجهی در تلفات تصادف داشتیم. یعنی در 8سال منتهی به پایان سال 91، با وجود افزایش جمعیت و افزایش تعداد وسایل نقلیه، کشتهشدگان تصادفها از 27 هزار به 19هزار کشته در سال کاهش پیدا کرد. با این حال کماکان حوادث رانندگی دومین علت مرگومیر در تمام سنین و نخستین علت مرگ افراد زیر 40سال است. در آمارهای جهانی اما ماجرا قدری تفاوت دارد.
حوادث رانندگی و ترافیکی در حال حاضر هشتمین علت مرگومیر رانندگان وسایل نقلیه و عابران پیاده در جهان است و تخمینزده میشود اگر اقدامی برای پیشگیری از این روند صعودی صورت نگیرد در سال 2030به پنجمین عامل مرگومیر تبدیل شود.
به گفته محمدتقی طالبیان در سال گذشته 800هزار نفر مصدوم شدهاند، یعنی در هر 27خانوار از حدود 22میلیون خانوار ایرانی، 2خانوار وجود دارند که فقط در سال 91یکی از دو طرف تصادفی بودهاند که مجروح یا کشته داشته است؛ حال یا در جایگاه خانواده فرد آسیبدیده و یا در جایگاه خانواده فرد مقصر (به معنایی که در قوانین راهنمایی و رانندگی بهکار میرود).
تکرار این عدد در سالهای پیشین و پس از 91، بخش بزرگ و تازهای از جمعیت 77.2 میلیون نفری کشور را درگیر داغ دائمی یکی از خویشان یا هزینهها و محرومیتهای آسیبهایی میکند که ممکن است کوتاهمدت، بلندمدت یا همیشگی باشد. در پشت این آمار، والدین، کودکان، خواهران و برادران، همکاران و دوستان داغدار هستند. مشکل آنان تنها احساسی نیست، تصادفات ترافیکی همواره زیان مالی عمدهای به همراه دارد و خانوادههای زیادی بهدلیل از دست دادن نانآور خود یا ضرر مربوط به از دست دادن درآمد و هزینههای مراقبتهای بهداشتی طولانیمدت در ورطه فقر سقوط خواهند کرد. چنان که طالبیان رئیس اورژانس کشور هم گفت: متأسفانه 90درصد مرگومیر ناشی از حوادث در کشورهای با درآمد کم و متوسط رخ میدهد.
براساس مطالعات میدانی در ایران سه پنجم تصادفات جادهای بهدلیل عوامل رفتاری است. در میان شاخصهای توسعه ایمنی راه، رفتار کاربران قلب توسعه ایمنی راه بهشمار میرود و استفاده از کمربند ایمنی مهمترین رفتار محافظتی در رانندگی است. بر همین اساس، سازمان بهداشت جهانی در طبقهبندی عوامل خطر اصلی حملونقل جادهای، بستن کمربند ایمنی را از عوامل اصلی مؤثر بر کاهش شدت سوانح رانندگی بر شمرده است. براساس این پژوهش در قالب رساله دکتری آموزش بهداشت با موضوع «طراحی برنامه آموزشی نظریه محور جهت استفاده از کمربند ایمنی» معلولیتهای ناشی از سوانح جادهای بهعنوان نخستین عامل سالهای از دست رفته زندگی در ایران معرفی شده است.
پژوهش دیگری که در دانشگاه کالیفرنیا در برکلی انجام شده مدعی است شهروندانی که با اتومبیلهای گران قیمت رانندگی میکنند، تمایل بیشتری به انجام مانورهای مهیج در خیابانها دارند و عموما بیمحابا رفتار میکنند. پل کاپیف که یک جامعهشناس در مؤسسه پژوهشهای شخصیت و اجتماعی است، همراه با تیم تحقیقاتی خود مطالعاتی در رابطه با اینکه چگونه رانندگان در قبال عابران و چهارراههای چندزمانه عکسالعمل نشان میدهند، انجام داده است.
نتایج این مطالعات در مجله آکادمی ملی علوم آمریکا منتشر شده است. به گفته این جامعهشناس، احتمال اینکه رانندهای مرتکب تخلف شود برای اتومبیلهای گران قیمت بیشتر است. در مطالعات ما که در محل یک گذرگاه عابرپیاده انجام شد، هیچیک از اتومبیلهای ارزانقیمت از خط عابرپیاده رد نشدند و تمامی آنها برای عابران توقف کردند.اگرچه نمیتوان گفت که نتایج این پژوهش قابل تعمیم به تمام مردم دنیاست اما بار دیگر تأیید میکند که علت اصلی پدیده مرگبار و عافیتسوزی چون تصادف، عوامل رفتاری است.