3دهه پیش چین در مسیر جدیدی گام گذاشت و چارچوبی ایجاد کرد که مشوق ظهور سریع اقتصادی این کشور شد. موفقیت این سیاست‌ها چین را متحول کرد و رهبری این کشور اکنون با گزینه‌های استراتژیک دیگری روبه‌رو است که مختص جایگاه بین‌المللی اقتصادی این کشور است.
نشست سالانه حزب کمونیست چین هفته گذشته بعد از 4روز بحث پشت درهای بسته به پایان رسید. سند کامل بیانیه پایانی این نشست که حاوی پیشنهاداتی برای سیاستگذاری‌های آینده بود تا چندین روز یا حتی چندین هفته منتشر نمی‌شود اما اطلاعات اولیه‌ای که از آن بیرون آمده حاکی از آن است که رهبران چین به‌دنبال تغییرات اساسی در سیاست‌هایشان هستند تا به چالش‌های پیش روی کشور پاسخ بدهند.
براساس بیانیه‌ای که توسط تلویزیون دولتی چین خوانده شد، تغییرات مهمی که قرار است در سیاست‌ها اعمال شود شامل ایجاد کمیته‌ای برای هدایت برنامه اصلاحات جامع کشور، ایجاد کمیته جامع امنیت ملی برای هماهنگی استراتژی ملی و امنیت عمومی و تسهیل سیاست‌های 33ساله کنترل جمعیت و دادن اجازه فرزند دوم به خانواده‌هاست. در این بیانیه همچنین آمده‌است که پکن متعهد به اجرای اصلاحات اقتصادی جامع طی یک دهه آینده و مطابق با تغییرات و دگرگونی‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور است.
به‌دلیل عدم‌وجود تعادل و توازن جمعیتی در چین، تغییرات در برنامه‌ریزی خانواده و تنظیم جمعیت قابل پیش‌بینی بود. نیروی کار انبوه و ارزان چین تا همین اواخر موتور محرک تغییرات اقتصادی و اجتماعی این کشور بود اما در شرایطی که چین آماده می‌شود که به سمت اقتصاد مصرف‌محور برود، جمعیت روبه سالمندی این کشور به معضل تبدیل شده‌است. درباره ساختار کمیته امنیت ملی چین جزئیاتی منتشر نشده‌است. هدف از ایجاد این کمیته ادغام نهادهای مختلف مسئول دیپلماسی، امنیت، ارتش و اطلاعات در یک آژانس هماهنگ واحد تحت ریاست رئیس‌جمهور است. این تصمیم که چیزی فراتر از یک تغییر نهادی است بعد از آن اتخاذ شد که فضای امنیتی خارجی و داخلی این کشور به‌عنوان یک قدرت در حال ظهور در عرصه جهانی مورد ارزیابی قرار گرفت. پکن ضرورت وجود یک تیم منسجم و کارآمد برای رسیدگی به مسائل استراتژیک کشور و پیگیری منافع ملی را تشخیص داده‌است.
چین اکنون در یک نقطه عطف قرار دارد. رشد اقتصادی کشور باعث تقویت جایگاه تجاری و منافع ملی‌اش در سراسر جهان شده‌است. استانداردهای زندگی در چین بالا رفته و همزمان انتظارات را هم با خود بالا برده‌است. انتظارات شهروندان چین اکنون مانند گذشته نیست. نوعی حس فزاینده میهن‌پرستی در میان چینی‌ها ایجاد شده که فراتر از چارچوب‌های حزب کمونیست است. طبقه متوسط تحصیل‌کرده در حال ظهور در چین، دنیا را گشته و سیستم‌های چندگانه را دیده‌است و به مشارکت در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و ملی علاقه جدی نشان می‌دهد. شکل‌های مدرن ارتباطات مانند رسانه‌های اجتماعی به شهروندان چین این توانایی را می‌دهد تا به‌سرعت اطلاعات و اخبار و موفقیت‌ها و شکست‌های خود را با دیگران در داخل و خارج کشور در میان بگذارند و موارد فساد سیاسی را به اطلاع دیگران برسانند و رهبری حزب را از نزدیک زیرنظر بگیرند. در همین حال، واردات روبه رشد مواد خام به چین و صادرات کالا از این کشور، منافع خارجی چین را به‌شدت در کانون توجه قرار داده و ضرورت اتخاذ سیاست خارجی فعال‌تر را برای این کشور مطرح کرده‌است. پکن برای بالا بردن انتظارات عمومی درباره برنامه اصلاحاتی که قرار بود در نشست سالانه حزب کمونیست مورد بررسی قرار گیرد، هیچ وقتی را تلف نکرد و همه تلاشش را به‌کار برد. پیشنهاداتی که در این کنفرانس مطرح شد شامل آزادسازی مالی، تجدیدساختار شرکت‌های دولتی، تقسیم دوباره ساختارهای مالی میان دولت‌های مرکزی و محلی، گام‌هایی برای مقابله با فساد رسمی و دولتی و افزایش مالیات املاک و اصلاحات در قیمت‌‌گذاری‌هاست. به‌خاطر اینگونه اخبار و اطلاعات بود که بسیاری چنین فکر کردند که این نشست، چین را به مرحله بعدی رشد اقتصادی و توسعه اجتماعی می‌برد. درست مانند کاری که دنگ شیائوپنگ در نشست سران حزب کمونیست بعد از انقلاب فرهنگی و در سال1978 انجام داد.
در آن زمان چین به‌خوبی دوران پرآشوب و بی‌نظمی گسترده اقتصادی - اجتماعی بعد از انقلاب فرهنگی را پشت‌سر گذاشت اما اکنون بدون امتیاز جمعیتی و نیروی کار ارزانی که معجزه اقتصادی سال‌های اخیر را برای این کشور به ارمغان آورد، مشکلات به پکن هجوم آورده‌اند. هوشیاری سیاسی طبقه متوسط، عمیق‌شدن شکاف میان فقیر و غنی در جامعه و مشکلات و بحران‌های منطقه‌ای باعث شده که رهبری جدید چین برای حفظ مشروعیتش با چالش‌های جدی روبه‌رو باشد. در چنین شرایطی رهبران این کشور باید آماده پاسخگویی سریع به فضای درحال تغییر داخلی و خارجی چین باشند. چین همچنین نیازمند اصلاحاتی است که انتظارات مردم کشور را محقق و همزمان بر عوامل ضداصلاح داخلی هم غلبه کند.
استرتفور
