مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در عمان موضوعی بود که یک روز بعد از توافق معروف دوم آذر در ژنو، به بحث اول برخی رسانه‌های آمریکا تبدیل شد. مقامات ایران این مذاکرات محرمانه را تکذیب کردند اما اراده‌ای از سوی رسانه‌های رژیم صهیونیستی و پس از آن رسانه‌های آمریکا وجود داشت تا خط این شایعه را ادامه دهند.
چرا فابیوس عصبانی بود
اتفاقی که دوم آذرماه در ژنو رخ داد می‌توانست هجدهم آبان‌ماه هم رخ دهد اما درست همان‌جایی که وزیران خارجه گروه 1+5 قلم‌های خود را برای امضای توافقنامه از جیب بیرون کشیده بودند فابیوس وزیر خارجه فرانسه زیر میز زد. او رآکتور اراک را بهانه قرار داد و معادله را به‌هم زد. البته چند روز بعد، فابیوس به همراه اولاند، رئیس‌جمهور فرانسه، عازم سرزمین‌های اشغالی شدند و با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی دیدار کردند و گزارشی از آنچه در ژنو رخ داده بود به وی دادند. تحلیل‌ها همه روی این نکته متمرکز شد که «فرانسه نقش پلیس بد را بازی کرد»، «این یک بازی از پیش طراحی‌شده از سوی وزیران خارجه کشورهای غربی بود»، «فرانسه می‌خواهد ژاندارم جهان باشد و جای آمریکا را بگیرد» یا «فرانسه تلاش می‌کند از نقش بازیگر کوچک در معادله بزرگ درآمده و خود را به بازیگر بزرگ این معامله تبدیل کند». اما یک نکته بعد از مذاکرات ژنو3 فاش شد. برخی رسانه‌ها ادعا کردند که فرانسه از مذاکرات پنهانی‌ای که بین ایران و آمریکا در عمان در جریان بوده عصبانی شده و به همین بهانه در ژنو مذاکرات را به هم زده است و مذاکرات چندباره جان کری، وزیر خارجه آمریکا و فابیوس در خلال مذاکرات ژنو2 و 3 را هم دلیلی بر همین عصبانیت گرفتند.
مردان در سایه مذاکرات ژنو
رویترز درباره این مذاکرات محرمانه چنین ادعا می‌کند: مقامات آمریکایی در سفر به عمان برای مذاکرات محرمانه با ایران، از هواپیماهای نظامی و ورودی‌های غیرمعمول و آسانسورهای غیرعمومی استفاده می‌کردند تا از فاش‌شدن این مذاکرات جلوگیری کنند. ویلیام برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا و جک سولیوان، مشاور امنیت ملی معاون رئیس‌جمهور آمریکا در این مذاکرات بودند. این دو مقام آمریکایی در برخی دیدارها با طرف ایرانی، بعضی از مقامات مانند بونیت تالوار، عضو شورای امنیت ملی در کاخ سفید را در کنار خود داشتند. این خبرگزاری می‌نویسد: 2کشور در سال‌جاری میلادی حداقل 5مرتبه دیدارهای محرمانه‌ای را برگزار کرده‌اند. جان کری، وزیر خارجه فعلی آمریکا نیز در دولت نخست اوباما، در جایگاه رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا به‌طور محرمانه به عمان سفر کرده بود. جان کری پس از انتخاب به‌عنوان وزیر خارجه هم تصمیم گرفت مذاکرات از طریق عمان ادامه یابد. این مذاکرات نقش پشتیبانی از مذاکرات ایران و پرونده 1+5 را ایفا می‌کردند. براساس این گزارش، دولت آمریکا همچنین برنز و سولیوان را در 2مرحله مذاکرات ایران و گروه 1+5 به ژنو اعزام کرد اما سعی کرد حضور این دو مقام آمریکایی همچنان سری و محرمانه باقی بماند، به همین دلیل از ثبت نام آنها در فهرست هیأت رسمی اعزامی آمریکا به ژنو خودداری شد. آنها همچنان در مدت اقامت در ژنو از درهای پشتی و آسانسور خدمات هتل استفاده می‌کردند.
خبرگزاری فرانسه هم به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی که خواست نامش فاش نشود نوشته است: توافق ژنو ثمره مذاکرات محرمانه‌ای است که چند‌ماه پیش در عمان میان ایران و آمریکا آغاز شد. همچنین متن توافقنامه ژنو میان ایران و گروه 1+5 پیش از این در مذاکرات محرمانه در عمان مطرح شده بود. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات آمریکایی می‌نویسد: باراک اوباما هنگام سفر کری به عمان به او ماموریت داد فضا را بررسی کند که آیا مقامات عمان تمایلی به کمک به تسهیل مذاکرات مستقیم میان آمریکا و ایران دارند یا خیر؟ جان کری در‌ماه می‌‌گذشته به عمان سفر کرد و از طریق سلطان قابوس، پیامی را خطاب به ایران ارسال کرد.
این روایات در حالی صورت می‌گیرد که سلطان قابوس، پادشاه عمان در 2سال اخیر نقش میانجی را برای حل و فصل برخی اختلافات بین ایران و آمریکا بازی کرده است. آزادی 3کوهنورد آمریکایی یا بازگشت سید مجتبی عطاردی، استاد دربند دانشگاه صنعتی شریف در آمریکا به تهران از مسیر میانجیگری‌های سلطان قابوس انجام شد. شهریورماه امسال پیش از آنکه حسن روحانی، رئیس‌جمهور، به نیویورک سفر کند و آن مکالمه معروف 15دقیقه‌ای بین روسای جمهور 2کشور بعد از 35سال رقم بخورد سلطان قابوس به تهران آمد. در آن زمان روزنامه عرب زبان «وطن» چاپ آمریکا مدعی پیشنهاد سلطان قابوس به تهران برای برگزاری مذاکره بین روسای جمهور ایران و آمریکا در عمان شد. این روزنامه همچنین به نقل از یک منبع آگاه مدعی شد که این سفر در جهت جلب حمایت از تلاش‌های عمان از ابتکار این کشور برای حل مسئله هسته‌ای ایران و برگزاری نشستی در مسقط برای مذاکره روحانی و اوباما بود. تقریبا کمتر از یک‌ماه بعد از توافق ژنو و آغاز نشست‌های کارشناسی طرفین برای اجرای این توافق‌ها، علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران که به اندازه حسن روحانی و جواد ظریف به مسائل هسته‌ای تسلط دارد و زمانی خود سکان مذاکرات هسته‌ای را برعهده داشت، عازم عمان شد. علی لاریجانی پیش از عزیمت به این سفر اهداف خود را اینگونه شرح داده بود: درخصوص مناسبات سیاسی، اقتصادی و همکاری‌های متقابل، مذاکرات چندجانبه‌ای با مقامات عمانی خواهیم داشت. همچنین در این مذاکرات در ارتباط با مسائل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی بحث خواهد شد زیرا حوادثی که در منطقه اتفاق می‌افتد، دارای اهمیت بالایی است. اما در تحلیل‌ها، تقارن این سفر با ایامی که قرار بود مذاکرات کارشناسی برای اجرای توافقنامه ژنو صورت بگیرد، کمی وزنه سفر را به طرف پرونده هسته‌ای ایران سنگین کرده بود.
مرد در سایه 2
همیشه پای یک خبرنگار رژیم صهیونیستی در میان است. این بار هم یک خبرنگار رژیم‌صهیونیستی از ارتباط پنهانی ایران و آمریکا، البته این بار برای حل بحران سوریه خبر داده و نوشته : این دیدارهای محرمانه در عمان انجام شده و در نخستین گام، آمریکایی‌ها برای نشان‌دادن حسن نیت خود، عطاردی، دانشمند هسته‌ای ایران را آزاد کرده‌اند. این بار پای یک مقام عمانی هم به میان آمد؛ شخصی که گفته می‌شد رابط هیأت‌های ایرانی و آمریکایی است. او شخصی است به نام دکتر سالم ناصر الاسماعیلی که یکی از مشاوران نزدیک سلطان قابوس، پادشاه عمان به شمار می‌رود. دکتر سالم که از اقتصادانان و بازرگانان عمانی است، ارتباط نزدیکی با پادشاه عمان دارد. وی در سفری که به‌تازگی سلطان عمان به ایران داشت، به همراه وی به دیدار حسن روحانی نیز رفت و با او در قالب هیأت عمانی دیدار داشت.
پای شرمن در میان است
نیویورک تایمز پای وندی شرمن را هم به مذاکرات محرمانه ایران و عمان باز می‌کند و از شرمن، مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی در پرونده هسته‌ای ایران و مقام شماره3 وزارت خارجه آمریکا، به‌عنوان زنی فولادین یاد می‌کند. این نشریه می‌نویسد: ویلیام برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا، مذاکرات محرمانه‌ای را از طریق کانال عمان با ایران دنبال کرد و در برخی موارد شرمن نیز به آنها ملحق شد.
به گزارش سایت دیپلماسی ایرانی، نیویورک تایمز می‌نویسد: در 2سال اخیر، این شرمن بود که در مورد جزئیات تکنولوژیک، تهیه گزارش‌های جاسوسی و سیاست‌های دستیابی به توافق هسته‌ای با کشورهایی که هنوز در فهرست کشورهای حامی ترور وزارت خارجه آمریکا قرار دارند، کارفرمایی می‌کرد.
رابرت آینهورن که تا تابستان همکاری نزدیکی با شرمن در این زمینه داشت، می‌گوید: این شغلی است که در آن باید در جریان جزئی‌ترین موارد و موضوعات قرار داشته باشید و وندی همه‌‌چیز را به‌خود جذب می‌کند. چند‌ماه آینده برای این دیپلمات 64ساله آمریکایی یک آزمون دشوار خواهد بود؛ دیپلماتی که حرفه خود را به‌عنوان یک کارمند امور اجتماعی در بوستون آغاز کرد و در دوره ریاست‌جمهوری کلینتون به وزارت خارجه و سیاست خارجی آمریکا راه یافت.
اوباما: مذاکرات محرمانه زیادی انجام نشد
باراک اوباما، شنبه شب در کنفرانسی در مؤسسه بروکینگز حاضر شد و اظهاراتی را درباره توافق هسته‌ای اخیر با ایران مطرح نمود؛ ازجمله اینکه از نظر وی بخت موفقیت مذاکرات 50- 50 یا کمتر است و اینکه دیپلماسی تنها راه‌حل مسئله هسته‌ای ایران است و انتظار برچیده شدن تأسیسات هسته‌ای ایران، انتظاری واقع‌بینانه نیست. اما در این میان، آنچه از چشم اغلب مطبوعات و رسانه‌های داخلی و خارجی دور ماند، بخشی از سخنان نتانیاهو بود که در پاسخ به پرسش یک خبرنگار، انجام مذاکرات محرمانه میان ایران و آمریکا را تأیید کرده است.
تابناک نوشت: براساس ویدئویی که از صحبت‌های اوباما منتشر شده، خبرنگار روزنامه اسرائیلی هایوم از وی درباره صحت گزارش‌های منتشر‌شده درباره انجام مذاکرات سری و محرمانه میان ایران و آمریکا می‌پرسد و اینکه این مذاکرات تا چه حد توانسته در تسهیل توافق میان طرفین در ژنو مؤثر باشد؟ اوباما در پاسخ به این خبرنگار می‌گوید: بدون اینکه بخواهم وارد جزئیات شوم، حقیقت این است که مذاکرات محرمانه زیادی انجام نشد. در اصل، آنچه اتفاق افتاد- و ما کاملا درباره آن شفاف و صریح هستیم- این است که از وقتی من به ریاست‌جمهوری رسیدم، گفتم که ما خواستار تعامل با ایران هستیم و می‌خواهیم آنها بدانند که آماده گشایش کانال دیپلماتیک هستیم.
اوباما می‌افزاید: مذاکرات اولیه چندان وارد مباحث محتوایی نشده و هدف ایالات متحده درک این مطلب بوده که ایرانی‌ها تا چه حد از فضا و اختیار لازم برای به نتیجه رساندن ماجرا برخوردار هستند. به گفته وی، وقتی مذاکرات ادامه پیدا کرد و به مباحث فنی رسید، با گفت‌وگوهای ایران و 1+5 ادغام شد و نتیجه نهایی آن، توافقی بود که در ژنو حاصل شد.
ظریف: مذاکره نداشتیم
وقتی از محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران درباره مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا سؤال شد، او پاسخ زیرکانه‌ای به این سؤال داد. از وی پرسیده شد آیا ادعای فیگارو مبنی بر «مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا درباره موضوع سوریه و افغانستان» درست است؟ که او پاسخ داد: قطعا چنین چیزی وجود ندارد، ما هیچ مذاکره‌ای جز هسته‌ای با آمریکایی‌ها نداشته‌ایم. رسانه‌های غربی که مدعی انجام چنین مذاکراتی شده‌اند اگرچه نام طرف‌های آمریکایی را هم ذکر کرده‌اند اما نامی از دیپلمات‌های ایرانی حاضر در مذاکرات محرمانه نبرده‌اند. بعد ازاظهارات اخیر اوباما، محمدجواد ظریف این بار واسطه‌گری عمان برای مذاکرات محرمانه بین ایران و آمریکا را هم رد کرد و گفت: هیچ مسیر تماس محرمانه‌ای وجود نداشت.
