کشمکش برنج‌های وارداتی ماجرای تازه‌ای نیست و چند سالی است مرتب از سوی مسئولان مختلف تایید و سپس تکذیب می‌شود. صرف نظر از حاشیه‌ها و پشت پرده‌هایی که "برنج‌های آلوده" دارند، حفظ سلامت مردم در عصر سونامی سرطان‌ها و بیماری‌های ناشناخته‌ای که هنوز منشا مشخصی ندارند موضوعی است که لازم بود بانیان امر سلامت به آن ورود پیدا کنند.
اکنون گویی مسئولان سازمان غذا و دارو به همراه دستگاه‌های ذیربط دست به کار شده‌اند و طرحی نو در انداخته‌اند تا مشکل برنج‌های وارداتی مسموم به فلزات سنگینی چون سرب را برای همیشه حل کنند و پرونده آن را ببندند. با مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو درباره راهکار اساسی وزارت بهداشت به منظور برون‌رفت از این مشکل به گفت‌وگو نشستیم. وی وعده داده است با اجرای ضربتی این طرح از سه ماه آینده مردم دیگر نگرانی درباره برنج که سرانه مصرف بالایی دارد نداشته باشند.
دکتر سید هدایت حسینی در گفت‌وگو با ایسنا، در این باره اظهار کرد: گیاه برنج، ذاتا علاقه‌مند به تجمع برخی آلاینده‌های زیست محیطی از جمله سرب، کادمیوم و آرسنیک است. به این معنا که اگر یک سوی زمینی گندم و سمت دیگر آن برنج بکارید، ممکن است هیچ کدام از آلاینده‌های موجود در خاک در گندم دیده نشود ولی در برنج شاهد وجود آنها باشیم.
وی ادامه داد: در واقع تجمع سم جزو ویژگی‌های ذاتی دانه مغذی برنج است، بنابراین میزان آلایندگی موجود در برنج به شدت تحت تاثیر آلایندگی خاک و سموم موجود در آن قرار می‌گیرد. در این صورت برنج آلوده می‌تواند در صورت ورود به سفره غذایی خانوار، تغذیه آنها را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با بیان اینکه حدود چهار، پنج سالی است که وجود کادمیوم، سرب و آرسنیک در دانه‌های برنج بحث برانگیز شده و دغدغه‌هایی را برای مردم ایجاد کرده است، گفت: وزارت بهداشت طی بررسی‌های یک ساله اخیر خود روی برنج‌های وارداتی، حد مجاز سرب، کادمیوم و آرسنیک را به دست آورده است. این مقادیر بر اساس سرانه مصرف ایرانی‌ها و توانایی دفع این فلزات محاسبه شده و آسیبی برای بدن به همراه ندارد.
آخرین آمار از سموم موجود در برنج‌های وارداتی ظرف یکسال اخیر
حسینی افزود: مطابق معیارهای حال حاضر ما، حد مجاز آرسنیک و سرب 150ppb (یک قسمت در هر یک بیلیون قسمت) و حد مجاز کادمیوم 60ppb است. آخرین آمارها نشان می‌دهند متوسط میزان آرسنیک، سرب و کادمیوم برنج‌های وارداتی به کشور در یک سال اخیر از هند، پاکستان، آرژانتین، اوروگوئه و تایلند به ترتیب 95، 50 و 19ppb بوده است.
وی با بیان اینکه پس از ورود محموله‌های برنج به کشور، کارشناسان ما نمونه‌برداری انجام و آنها را در آزمایشگاه‌های کنترل مواد غذایی سازمان مورد بررسی قرار می‌دهند، عنوان کرد: در صورتی که نمونه‌ها با معیارها و استانداردهای کشور ما مطابقت داشته باشند اجازه ورود به کشور را پیدا می‌کنند.
تنها یک درصد از محموله‌های برنج خارجی، بالاتر از حد مجاز حاوی سموم بوده‌اند
به گفته مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو، در یک سال اخیر تنها یک درصد از محموله‌های برنج خارجی، بالاتر از حد مجاز حاوی سموم بوده‌اند و اجازه ورود به کشور را پیدا نکرده‌اند و از گمرک عودت داده شده‌اند.
حسینی در پاسخ به اینکه آیا واردات برنج از هندوستان علت بخصوصی دارد، اظهار کرد: واردات یک مبحث تجاری است و علت ویژه‌ای ندارد. اما مبداء 80 تا 90 درصد برنج‌های وارداتی، کشور هند است. البته یکی از چالش‌های موجود هم همین واردات بی‌رویه برنج به کشور است که از یک سو کار دستگاه‌های نظارتی چون ما را سخت‌تر می‌کند و از سوی دیگر تولید داخل را با اختلال مواجه می‌کند.
اجرای طرح شش بندی " تشدید نظارت بر ایمنی و سلامت برنج" از ابتدای سال 93
وی ضمن اعلام خبر تدوین و اجرای برنامه ضرب‌الاجلی وزارت بهداشت برای حل مشکل برنج‌های آلوده گفت: تا چند ماه آینده با اطمینان اعلام خواهیم کرد که دیگر نگرانی در خصوص سلامت برنج‌ها نداریم. این برنامه از ابتدای سال 93 به اجرا درمی‌آید.
حسینی، " تشدید نظارت بر ایمنی و سلامت برنج" را عنوان طرح شش بندی سازمان غذا و دارو در این خصوص دانست و اظهار کرد: بند نخست این برنامه ثبت منبع و محصول برنج در کشور مبدأ است. بر این اساس واحد فرآوری برنج باید از لحاظ فنی و بهداشتی به تایید وزارت بهداشت برسد. هر کارخانه‌ای از اول فروردین اجازه صادرات نخواهد داشت مگر نظام کیفیت و ایمنی‌اش به تایید ما رسیده باشد.
واحدهای فراوری برنج در هند باید از وزارت بهداشت تاییدیه بگیرند
مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو افزود: اگر کارخانه‌ای مستندات کافی برای نمایش نظام کیفی و ایمنی‌اش در دست نداشته باشد اجازه صادرات برنج را به او نخواهیم داد و بدون نیاز به بازرسی و گمرک، کالا را به مبدأش مرجوع می‌کنیم.
بنا به تاکید وی پس از اجرای این طرح از سه ماه آینده لازم است واحدهایی که برنج‌ها را از شلتوک خارج کرده و فرآوری اولیه را انجام و بسته‌بندی آن را انجام می‌دهند از لحاظ فنی و بهداشتی مورد تایید وزارت بهداشت باشند.
برنج‌های وارداتی را شناسنامه‌دار می‌کنیم
حسینی به شناسنامه‌دار شدن برنج‌های وارداتی بر اساس بند دوم طرح تشدید نظارت بر ایمنی و سلامت برنج اشاره کرد و گفت: اکنون محصولات ما شناسنامه ندارند و اطلاعات آنها در جایی ثبت نمی‌شود. حتی اگر وزارت بهداشت در جریان بازرسی‌ها به مشکلاتی بربخورد، درنمی‌یابد که عرضه‌کننده چه کسی بوده است؟ اما با شناسنامه‌دار شدن، برنج قابلیت ردیابی پیدا می‌کند. به برنج‌های وارداتی کد رهگیری اعطا می‌شود که در آن مواردی چون نام واحد بسته‌بندی کننده، کشور و حتی استان مبدا و نماینده پخش آن در ایران مشخص است.
مدیرکل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو ادامه داد: با توجه به اینکه برخی مناطق در کشورهایی چون هند آلوده است، اجازه آماده‌سازی و بسته‌بندی برنج را تنها به مناطق پاک می‌دهیم. هرچند برنج‌ها در زمان ورود هم مجددا به روال سابق نمونه‌برداری و آزمایش می‌شوند تا امکان تقلب کاهش یابد. اگر در گمرک به محموله‌ای بربخوریم که با استانداردهای ما مطابقت نداشته نباشد، ضمن مرجوع کردن محموله، واحد منبع ارسال‌کننده را از سامانه خارج می‌کنیم و دیگر اجازه صادرات برنج را به او نخواهیم داد.
وی با بیان اینکه به علت حساسیت بالا با شدت بسیار زیادی نظارت‌ها را برای محصول برنج آغاز کرده‌ایم، گفت: سرانه مصرف این محصول بالاست و مطمئنا اگر خطری سلامت مردم را تهدید کند، وزارت بهداشت نخستین دستگاهی خواهد بود که واکنش نشان داده و برای حل آن اقدام می‌کند.
کاهش 20 درصدی سقف مجاز سموم در برنج‌های وارداتی
حسینی سومین بند این طرح را کاهش 20 درصدی سقف مجاز سموم در برنج‌های وارداتی دانست و اظهار کرد: بر این اساس حد مجاز سرب، آرسنیک و کادمیوم برنج را فقط در زمان ورود به کشور کاهش می‌دهیم. در واقع سازمان غذا و دارو حتی به برنج‌هایی که نزدیک به این حد مجاز هستند اجازه ورود به کشور را نمی‌دهد. به عنوان مثال میزان مجاز سموم آرسنیک و سرب 150ppb است که آن را 120ppb اعلام کردیم و حدمجاز کادمیوم را که 60ppb بوده، به 48ppb تقلیل داده‌ایم. این قانون از ابتدای فروردین سال 93 اجرا می‌شود.
تشدید نظارت بر برنج‌های عرضه شده در بازار
مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو به شدت نظارت بر عرضه مطابق بند چهارم این طرح اشاره و اظهار کرد: به صورت دوره‌ای از تمام برنج‌های موجود در سطح بازار نمونه‌برداری می‌کنیم و هر برند تجاری که انطباق نداشته باشد، جمع‌آوری شده و به مردم اطلاع‌رسانی می‌شود. این طرح از حدود دو ماه پیش به طور جدی آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد.
برنج‌های ایرانی هم صاحب شناسنامه می‌شوند
وی ادامه داد: بخش پنجم این طرح هم بر شناسنامه‌دار شدن برنج‌های داخلی تاکید دارد. زیرا گاهی دیده شده است مخلوطی از برنج‌های خارجی و ایرانی یا برنج‌های خارجی با سوءاستفاده از عنوان برند برنج‌های ایرانی به صورت تقلبی به فروش می‌رسند.
تشکیل کمیته تشدید نظارت بر ایمنی و سلامت برنج در سازمان غذا و دارو
حسینی در پایان از تشکیل کمیته تشدید نظارت بر ایمنی و سلامت برنج در سازمان غذا و دارو با حضور نمایندگانی از مجلس شورای اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی و انجمن صنفی برنج ایران خبر داد و اظهار کرد: بر اساس بند ششم این طرح، در این کمیسیون سیاست‌گذاری‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند.
مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو ابراز امیدواری کرد با اجرای این طرح فوری این اطمینان خاطر را برای مردم، نمایندگان آنها در مجلس و همچنین وزارت بهداشت ایجاد کنیم که اقدامات وزارت بهداشت برای سلامت برنج‌های وارداتی اثربخش است.
