او همچنین تمسخر برخی از معادل‌های واژههای بیگانه از سوی مردم را عادتی به‌جامانده از دوره فرهنگستان زمان حکومت رضاخان دانست و مسخره کردن معادل «درازآویز زینتی» به جای «کراوات» را از جمله این موارد ذکر کرد.
به گزارش خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: واژه‌هایی که مصوب فرهنگستان هستند، مشکل آوایی ندارند، منتها مردم وقتی به چیزی عادت می‌کنند، تغییر دادن آن برای‌شان سخت است.
او دلیل عجیب و غریب بودن برخی از معادل‌های فارسی مصوب فرهنگستان را عادت مردم به استفاده از واژههای بیگانه دانست و در ادامه از رسانه‌ها بخصوص از صدا و سیما و نویسندگان مطبوعات خواست از واژههای معادل‌سازی‌شده توسط فرهنگستان زبان و ادب فارسی استفاده کنند تا برای عموم نیز عادی شود.
حداد عادل در بخش دیگری از سخنانش با انتقاد از برخی از خبرنگاران و مجریان صدا و سیما در به کار بردن واژههای بیگانه گفت: در یکی از برنامه‌های صبحگاهی تلویزیون، مجری برنامه واژههای مصوب فرهنگستان را مسخره می‌کرد، که این مسخره کردن زبان یک ملت است.
اخراج یک مجری که نگفت «پیامک»!
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی سپس با تشکر از رییس سازمان صدا و سیما برای توجه به زبان فارسی گفت: آقای ضرغامی برای من تعریف می‌کرد که یکی از همکارانش در تلویزیون اصرار به استفاده از واژه «اس ام اس» به‌جای «پیامک» داشته است و پس از چند بار تذکر باز هم به استفاده از این واژه بیگانه ادامه داده، به همین خاطر از فردای آن روز با او قطع همکاری شده است.
حداد عادل در بخش دیگری از سخنانش تعداد واژه‌ها و معادل‌های بررسی‌شده برای واژههای بیگانه را در گروه واژه‌گزینی فرهنگستان حدود 80 هزار واژه و تعداد واژههای تصویب‌شده را 45 هزار واژه عنوان کرد.
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی همچنین درباره نقش و اهمیت و جایگاه زبان فارسی گفت: زبان فارسی رکنی از ارکان هویت ملی ما ایرانیان است و اگر کسی از ما بپرسد که ملت ایران یعنی چه و این ملت چه خصوصیاتی دارد که آن را از دیگر ملت‌ها متمایز می‌کند، پاسخ ما این است که اولا ما ملتی مسلمان هستیم و اسلام و اعتقادات ما رکنی از هویت‌مان است، ولی غیر از اسلام رکن دیگری داریم که به ما هویت بدهد و آن زبان و ادبیات کهن فارسی است.
او سپس با بیان این‌که زبان فارسی در پی هزاران سال از سوی اجداد ما پرورده‌تر و لطیف‌تر شده است، اظهار کرد: باید توجه داشته باشیم که برای این‌که زبان فارسی زبان علم باشد، چیزی از زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی کم ندارد و می‌تواند پا به پای زبان‌های مهم زنده دنیا زبان علم شود و همه احتیاجات ما را پاسخ‌گو باشد؛ به شرطی که قدر آن را بدانیم. این زبان، زبانی است که روزگاری از بالکان تا جنوب هند گسترده بود.
حداد عادل در همین‌باره افزود: زبان فارسی در طول هزار سال و در طول 30 سلسله در هندوستان زبان رسمی بوده است، به طوری که در حال حاضر تعداد نسخه‌های خطی زبان فارسی در شبه قاره هند دوبرابر نسخه‌های خطی است که در کتابخانه‌های عمومی و شخصی ایران وجود دارد.
رییس بنیاد سعدی ریشه برخی بی‌توجهی‌ها به زبان فارسی را وسیع دانست و گفت: به نظر من ریشه برخی از بی‌توجهی‌ها به خاطر خودباختگی در برابر فرهنگ وارداتی غربی است، چرا که ما زبان خود را داریم، بنابراین نباید در جاهایی که ضرورتی به استفاده از واژههای بیگانه نداریم، آن‌ها را به کار ببریم؛ اما با این حال می‌بینیم در و دیوار شهر به حروف و واژههای بیگانه آلوده شده است که جای تأسف دارد.
حداد عادل ادامه داد: این موضوع به خاطر آن است که برخی خود را در مقابل فرهنگ بیگانه باخته‌اند و به همین خاطر فکر می‌کنند هرچیزی را با خط فرنگی در معرض دید و فروش بگذارند، بهتر و بالاتر است، در حالی‌که این اهانت به یک ملت است.
رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی که شامگاه چهارشنبه، 18 دی، در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما سخن می‌گفت، در واکنش به پخش گزارشی که در آن نشان داده شد نام بسیاری از مغازه‌ها در سطح شهر با حروف و اسامی لاتین اسم‌گذاری شده است، گفت: علت این موضوع این است که برخی فکر می‌کنند وقتی مشتری‌ها حروف لاتین را ببینند، بیش‌تر به سراغ آن‌ها می‌روند که در خود این موضوع نیز نوعی سودجویی وجود دارد.
او علت دیگر این پدیده را بی‌علاقگی برخی به ملیت، زبان و سرزمین خود و عادت‌های اشتباه مردم خواند و در این‌باره اظهار کرد: راه جلوگیری از این پدیده این است که مردم از مغازه‌هایی که نسبت به زبان فارسی بی‌مهری می‌کنند، جنس نخرند.
حداد عادل درباره قانون مصوب برای برخورد با نام‌گذاری و استفاده صاحبان کالا و مؤسسات و مغازه‌ها از واژه‌ها و نام‌هایی غیر از زبان فارسی نیز گفت: قانون مصوب سال 1385 به‌کارگیری اسامی بیگانه را ممنوع کرده و برای متخلفین مجازات‌هایی مثل اخطار کتبی، تعطیلی موقت و لغو پروانه کار را درنظر گرفته است.
او در بخش دیگری از سخنانش به دیدار اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با مقام معظم رهبری و نکات مدنظر ایشان درباره عوامل تهدیدکننده زبان فارسی اشاره کرد و در ادامه توضیح داد: پس از این دیدار و شنیدن نگرانی‌های ایشان درباره در خطر قرار گرفتن زبان فارسی از رییس‌جمهور درخواست کردم که به آقای نهاوندیان دستور بدهند تا دستگاه‌های زیرمجموعه دولت عزم و اراده خود را برای اجرای قانون ممنوعیت به‌کارگیری واژه‌ها و نام‌های بیگانه جزم کنند و مغازه‌ها و مؤسسات که نام و واژه بیگانه را بر روی مغازه و کالای خود گذاشته‌اند، مجبور شوند آن را به زبان فارسی برگردانند و اگر این کار صورت نگرفت، دستگاه‌های مجری مثل نیروی انتظامی، قوه قضاییه، وزارت ارشاد و فرهنگستان آن‌ها را مجبور به تغییر کنند.
در ابتدای این برنامه بخشی از سخنان مقام معظم رهبری در جلسه اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر دغدغه‌ها و نگرانی‌های ایشان درباره وضعیت زبان فارسی پخش شد.
