شاید علم با خیلی از داستانفیلمهای خیالی موافق نباشد، اما بسیاری از اتفاقاتی که در این نوع فیلمها مشاهده میشود میتواند روزی به واقعیت تبدیل شود. شاید مجموعه تلویزیونی پیشتازان فضا را به خاطر داشته باشید.
یکی از شخصیتهای این فیلم اسپاک نام داشت و از نژاد ولکانها بود. ولکان نام سیارهای بود که با زمین در صلح به سر میبرد. اسپاک علاوه بر داشتن گوشهای تیز و مدل موی خاص، خونی به رنگ سبز داشت که موجب قدرت وی میشد. با دیدن این سریال کمتر کسی فکر میکرد خون سبز رنگ در بدن انسان وجود داشته باشد اما به تازگی گروهی از جراحان کانادایی هنگام جراحی شاهد خونریزی بیماری شدند که به طرز باور نکردنی به رنگ سبز تیره بود؛ درست مثل آقای اسپاک!
دکتر استفان شوارتز، دکتر آلنا فلکسمن و تیم همراهشان در بیمارستان سنت پل واقع در ونکوور کانادا هر چند با دیدن چنین صحنهای کاملاً شگفتزده شدند؛ اما پس از آزمایشهای بالینی آنها دریافتند در این مورد خاص رنگ خون غیرطبیعی بیمار به دلیل داروهایی بوده که برای درمان میگرن خود استفاده میکرده است.
داستان از آنجا شروع شد که این مرد 42 ساله در حالی که روی صندلی نشسته، به خواب رفته و به زمین میافتد. در اثر این زمین خوردگی هر دو پای این فرد دچار آسیب جدی میشود، به طوری که پزشکان شبانه مجبور به جراحی فاشیوتومی میشوند. در این نوع جراحی لایه فیبری بریده میشود تا فشار یا کشش از بین برود و جریان خون دچار اشکال نشود.
نیاز به این نوع جراحی در مواردی است که بیمار دچار نشانگان کمپارتمان (compartment syndrome ) شده است. در این نشانگان، فشار در یکی از فضاهای بسته در بدن بالا میرود.
به عنوان مثال به دنبال شکستگی بسته به دلیل خونریزی ناشی از پاره شدن عروق اطراف استخوان، خون در فضای عضلات تجمع پیدا کرده، فشار آن محل را بالا میبرد. بالا رفتن فشار در فضای بسته موجب قطع خونرسانی به عضلات موجود در آن فضا شده و به همین دلیل جراحی فاشیوتومی انجام میشود. البته عمل جراحی پای این مرد با موفقیت پیش رفت و جریان و رنگ خونش با مصرف دارو به حالت نرمال بازگشت.
به زودی معلوم شد این بیمار مقدار بسیار زیادی سوماتریپتان 200 میلیگرم مصرف کرده. این دارو برای درمان میگرن استفاده میشود. همین باعث ایجاد شرایطی میشود که به آن «سولف هموگلوبینمی» میگویند.
در چنین شرایطی سولفور وارد اکسیژن حملکننده هموگلوبین موجود در گلبولهای قرمز خون میشود. نشریه لنست در گزارش خود آورده است که بیمار بدون هیچ مشکلی بهبود یافته زیرا مصرف سوماتریپتان را قطع کرده و پس از گذشت 5 هفته از آخرین مصرف، هیچ سولف هموگلوبینی در خونش یافت نشده است.
خون سبز این مرد همه را به یاد آقای اسپاک سریال پیشتازان فضا میاندازد. بر اساس این سریال علمی تخیلی، علت رنگ خون سبز آقای اسپاک مربوط به عامل حمل کننده اکسیژن میشد که به جای آهن، مس بود. هر چند رنگ خون سبز را میتوان در گونههای خاصی مانند کرم دریایی یافت؛ اما این هیچ گاه در موارد پزشکی دیده نشده بود.
آقای اسپاک مادری انسان و پدری ولکان داشت. باید دید او ژن داشتن خون سبز را از کدامیک از والدینش دریافت کرده بود!