وی برای فراهم آوردن امنیت بازیها دستکم 40هزار نفر نیروی انتظامی و نظامی بهکار گرفته است که حدود دوبرابر مأموران پلیس در المپیک تابستانی لندن در سال 2012است. شورشیان جداییخواه قفقاز وعده کردهاند تمام تلاش خود را برای بر هم زدن بازیها بهکار خواهند بست. مسکو هم بیکار ننشسته و تمام تدابیر را برای جلوگیری از تحقق این وعده به اجرا درآورده است.
المپیک زمستانی سوچی
شهر سوچی در روسیه از 18بهمن تا 4اسفند میزبان بازیهای المپیک زمستانی و از 16تا 25اسفند میزبان بازیهای پارالمپیک برای معلولان است. البته روسیه با برگزاری بازیهای بزرگ جهانی غریبه نیست. مسکو در سال 1980میزبان بازیهای المپیک تابستانی بود، هر چند که آمریکا و 61کشور دیگر به نشانه اعتراض به تهاجم ارتش سرخ به افغانستان آن را تحریم کردند. بهعلاوه، در سال 2018، 11شهر این کشور میزبان بازیهای جام جهانی فوتبال خواهند بود. بازیهای المپیک همواره مظهر رقابت دوستانه کشورها و ملل گوناگون بوده است، بهرغم آنکه در جنگ سرد، تحریمهای سیاسی بر برخی دورههای آن سایه افکند. امروز که دیگر جنگ سرد رخ بربسته است وکشورهای جهان المپیک را تحریم نمیکنند اما برخی بازیگران غیردولتی میتوانند این بازیها را تهدید کنند؛ یعنی همان وضعی که اکنون برای سوچی ایجاد شده است. گروههایی از شبهنظامیان جداییخواه در شمال قفقاز وعده کردهاند تمام تلاش خود را برای اخلال در این بازیها بهکار خواهند بست. این درحالیست که ولادیمیر پوتین رئیسجمهور آن را طرح شخصی خود قرار داده است. وی حدود 50میلیارد دلار برای تدارکات بازیها هزینه کرده است.
بازیهای المپیک زمستانی 2014بهترین محل برای نمایش توان دستگاه امنیتی روسیه است و مسکو از مدتها قبل تلاش گستردهای را برای حفظ امنیت بازیهای سوچی آغاز کرده است. پارهای از تحلیلگران معتقدند اگر شبهنظامیان قفقاز شمالی نتوانند به اهدافی در سوچی ضربه بزنند، چه بسا اهدافی دیگر را در شهرهای پیرامون قفقاز یا حتی مسکو و سن پترزبورگ انتخاب کنند. با توجه به معطوفشدن توجه جهان به روسیه در خلال روزهای برگزاری المپیک، طبعاً هر حادثه تروریستی در شهرهای دیگر هم میتواند تبلیغ بزرگی برای شبهنظامیان قفقازی باشد.
تدابیر امنیتی
نیروهای امنیتی روسیه از تجربه و شمار لازم برای فراهمآوری امنیت در طول بازیها برخوردارند. آنان سامانهای چندلایه در سوچی برقرار کردهاند. سازمان امنیت فدرال فدراسیون روسیه اصلیترین دستگاه امنیتی روسیه است که در واقع جانشین کا گ ب و سازمان اصلی ضدتروریسم است. این سازمان نقش اصلی را در ایجاد امنیت برای المپیک سوچی دارد. سازمان امنیت فدرال هدایت حدود 100هزار نفر نیروی امنیتی را بر عهده دارد. گزارشی که توسط مؤسسه تحقیقاتی استراتفور درباره المپیک سوچی تدوین شده است، دیگر عناصر عملیات امنیتی سوچی را از این قرار ذکر میکند:
قرار است بیش از 40هزار نفر مأمور پلیس در طول بازیها فعال باشند. این افراد آموزش دیدهاند که به غیراز روسی به 3زبان (انگلیسی، فرانسوی و آلمانی) با تماشاگران صحبت کنند. همچنین یک خط تماس 24ساعته برای کمک به تماشاگران برقرار خواهد بود.
حدوداً 30هزار نفر نیروی نظامی در ناحیه سوچی مستقر خواهند شد.
یک گروه نظامی به اسم گروه عملیات سوچی و به استعداد 10هزار نفر برای حفظ امنیت در کمربندی کوهستانی سوچی تا ناحیه مینرالنایوادی نزدیک محل برگزاری بازیها مستقر خواهند شد.
سپاه 58 روسیه امنیت ناحیه مرزی با گرجستان را بر عهده خواهد داشت.
برای عملیات مراقبت در خلال بازیها، از هواپیماهای بدون سرنشین، روبات، سامانههای زیرآبی و قایقهای گشت سریع استفاده خواهد شد.
یک سامانه اینترنتی به نام سورم راهاندازی خواهد شد که وظیفه آن زیرنظر گرفتن تمام مبادلات اینترنتی و مخابراتی توسط ساکنان سوچی، ورزشکاران و تماشاگران در طول بازیهای المپیک است تا هرگونه اطلاعات حساس که بتواند جلوی اختلال در بازیها را بگیرد، دریافت شود.
پلیس فدرال آمریکا هم اعلام کرده است برای برقراری امنیت المپیک سوچی به روسیه کمک میکند. جیمز کومی، رئیس اف بیآی گفت: حدود 24مأمور این سازمان به مسکو میروند. حدود 12نفر دیگر هم در شهر سوچی مستقر خواهند شد.
مسکو تدابیر امنیتی وسیعی را روی زمین، دریای سیاه و هوا به اجرا درآورده است. از ابتدای سال میلادی جاری، محدودیتهایی برای تردد و سفر و ایجاد نواحی امنیتی در منطقه سوچی برقرار شده است. تردد در نواحی امنیتی که شامل دهکدهها و محلهای برگزاری بازیهاست، مستلزم ارائه مجوز تماشاگران، گذرنامه هواداران یا کارت شناسایی المپیک است. کارشناسان امنیتی تمام نقاطی را که بالقوه میتواند هدف تروریستها قرار بگیرد، شناسایی کرده و تدابیر امنیتی گستردهای را برای حفظ امنیت آنها اجرا کردهاند. با توجه به این امر، کارشناسان بزرگترین تهدید را پیش از بازیها و در خلال برگزاری آن، حمله به نقاط خارج از سوچی مانند قفقاز شمالی و نقاط بزرگ شهری مانند مسکو میدانند. در آخرینماه سال گذشته میلادی 2حمله انتحاری در شهر ولگوگراد صورت گرفت که دستکم 34کشته بر جا گذاشت. بیش از یکصد نفر هم زخمی شدند. یکی از این انفجارها در ایستگاه اتوبوس این شهر رخ داد. بنا بر گزارش ریانووستی، عامل این انفجار یک زن بود. کارشناسان روسی این زنان را بیوههای سیاهپوش میخوانند. اینان همسران کسانی بودهاند که در جریان حملات مشابه کشته شدهاند و اکنون میخواهند انتقام عزیزشان را بگیرند.
تهدید جداییخواهان
سابقه درگیری روسیه با مناطق جداییخواه مانند قفقاز به چند قرن پیش میرسد. روسیه سالهاست که ضربه سنگینی به شورشیان قفقاز بهخصوص در شمال این منطقه زده است که در خلال جنگ اول و دوم چچن شاهد شکلگیری و رشد جنبشهای بنیادگرایانه جداییخواه ازجمله امارت قفقاز بوده است. گروههای شورشی در این منطقه همواره با روشهایی مانند ترورهای هدفمند و بمبگذاری انتحاری به نیروهای امنیتی و مقامات امنیتی حمله میکنند. جداییخواهان قفقاز تهدیدی برای امنیت روسیه هستند که تا به حال حملات متعددی را بهخصوص در چچن، داغستان و اینگوش و نیز روسیه انجام دادهاند. در اردیبهشت 1391، مقامات روسیه طرح داکو عمروف، رهبر گروه امارت قفقاز را برای حمله به المپیک سوچی خنثی کردند. آنان انبار بزرگی را در آبخاز کشف کردند که حاوی موشکهای قابل حمل زمین به هوا، نارنجکانداز، شعلهافکن، نارنجک، تفنگ و نقشه بود. 3عضو امارت قفقاز نیز بازداشت شدند. به گفته مقامات روسیه، قرار بود این سلاحها قبل و در طول بازیها به سوچی منتقل شود.
در خرداد امسال، عمروف در فیلمی ویدئویی که در اینترنت منتشر شد، از مردم قفقاز بهخصوص شورشیان در تاتارستان، باشکورتوستان و شمال قفقاز خواست مانع از برگزاری بازیهای المپیک سوچی شوند. کارشناسان میگویند انتشار این فیلم شاید حاکی از آن باشد که نیروی انسانی این گروه اندک است و تدابیر امنیتی گستردهای که اجرا شده است، مانع از حمله عمروف و گروه امارت قفقاز به المپیک سوچی شود. منابع آمریکایی میگویند امارت قفقاز گروهی صوفی هستند که در واقع چندین گروه دیگر را شامل میشود. برخی از این گروهها عبارتند از جماعت یرموک که در جمهوری کاباردینو- بالکاریا فعال است، جماعت اینگوش که در اینگوش به عملیات میپردازد، جماعت شریعت داغستانی که بزرگترین گروه پیکارجو در داغستان است و از شیوههایی همچون ترور، تیراندازی، آدمربایی و انفجار بمب استفاده میکند و گردان شهدای ریاض الصالحین که هدف آن تشکیل دولت مستقل اسلامی در چچن است و از حملات انتحاری استفاده میکند. به گفته این منابع، گروههای داغستانی عمدتاً از ایدئولوژی القاعده پیروی میکنند. تحلیلگران معتقدند عمده مسئلهای که بازیهای المپیک سوچی را تهدید میکند، حمله افراد تکرو است. بهگفته آنان، این افراد نمیتوانند در کشوری مانند روسیه که نیروهای امنیتی آماده دارد، دست به عملیات گسترده بزنند. بهنظر میرسد انفجار بمب مهمترین روش حمله در منطقه قفقاز و پس از آن حملات مسلحانه است. آمار نشان میدهد در خلال 3سال گذشته، بیش از 1500مورد رخداد خشونتبار در منطقه قفقاز رخ داده است. هدف بیشتر این حملات نیروهای امنیتی در داغستان، اینگوش، کاباردینو- بالکاریا و چچن بوده است.
دولت روسیه اقدامهای چندی را برای مقابله با حملاتی از این دست به اجرا درآورده است. در اردیبهشت، ولادیمیر پوتین فروش اسلحه، مهمات، مواد منفجره و مواد سمی را در داخل نواحی ممنوعه المپیک ممنوع کرد. در مهر ماه، مقامات روسی از تمام زنان مسلمان در ناحیه داغستان نمونه بزاق گرفتند تا درصورت رخ دادن عملیات انتحاری در زمان بازیها، بتوانند آنان را شناسایی کنند. در آبانماه هم پوتین قانونی را امضا کرد که خویشاوندان عاملان حملات تروریستی را ملزم میکند هزینه خسارت و غرامت تلفات حملات آنان را بپردازند. به علاوه، هرفردی که آموزش تروریستی با هدف انجام دادن حمله در روسیه ببیند، به حداکثر 10سال زندان محکوم میشود.
اهمیت سوچی برای پوتین
رئیسجمهور 61ساله روسیه اعتبار خود را برای برگزاری منظم و امن بازیهای المپیک سوچی به گرو گذاشته است. وی در اوایل سال جدید میلادی همراه با دیمیتری مدودف نخستوزیر به سوچی رفت و ضمن بازدید از محل بازیها، همراه وی به اسکی در یکی از نقاط نزدیک سوچی پرداخت. وی همچنین در سوچی در جمع خبرنگاران گفت: ممنوعیت برگزاری اعتراض را در زمان برگزاری بازیها لغو کرده است. تحلیلگران این اقدام را در راستای تلاش وی برای ارائه چهرهای از روسیه بهعنوان کشوری عادی و دمکراتیک میدانند که نه به بازداشت مخالفان که به عفو آنان علاقه دارد. پوتین در مصاحبه خبری آخر سال خود، خبر از آزادی میخائیل خودورکوفسکی میلیاردر و مخالف مشهور روسی پس از 10سال از زندان داد. پوتین همچنین آزادی چند خانم عضو گروه موسیقی موسوم به پوسیرایت و 30عضو گروه صلح سبز را اعلام کرد. هر 3مورد اهمیت بیشتری در خارج از این کشور داشت تا در داخل. شاید به همین علت بود که نشریه هافینگتن پست پوتین را مرد روابط عمومی سال 2013و روزنامه تایمز لندن وی را مرد بینالمللی سال 2013اعلام کرد شدند.
قرار است بیش از 6هزار ورزشکار از 85کشور در بازیهای المپیک زمستانی سوچی شرکت کنند. باید صدها هزار نفر تماشاچی را هم به این رقم اضافه کرد که از نقاط مختلف جهان به سوچی میآیند. پوتین در جمع گروهی از سفرای خارجی در کرملین گفت کشورش امیدوار است این بازیها جشنواره بزرگی برای هواداران ورزش از سراسر جهان باشد. وی افزود: اعضای گروههای ورزشی میتوانند بدون روادید به روسیه بروند که این اقدامی است که برای نخستین بار در طول جنبش المپیک انجام میشود. برگزاری رخدادهای ورزشی مانند المپیک و پارالمپیک کار بزرگی برای هر کشوری است. ولادیمیر پوتین که نشان داده است همواره به اقدامات نمایشی ورزشی علاقهمند است، عزم خود را جزم کرده است که معیارهای جدیدی در برگزاری این بازیها از خود بهجا بگذارد.