چند ثانیه توقف کنار یک خودرو سنگین حمل مصالح پشت چراغ قرمز، و تنفس دود زمخت و سیاه تا بالا کشیدن شیشه خودرو سواری، کمترین خاطرهای است که مردم از حضور خودروهای سنگین در سطح شهر دارند. این تجربه، زیر لایههای پررنگ تجربههای دیگر هرروزه، تبدیل به خاطرهای فراموششدنی میشود.
اواخر دیماه عصر دوشنبه تصادف شدیدی بین یک دستگاه خاور و چند خودرو سواری در منطقه نیاوران تهران یک کشته و چند زخمی برجای گذاشت. شاید خاطره این اتفاق برای شاهدان عینی، برای خودروهایی که در حالت پارکشده مچاله شدهاند و از همه بدتر برای خویشاوندان و دوستان راننده فوتشده خاور هرگز از ذهن پاک نشود. رانندگی بیابانی رانندگان خودروهای سنگین در سطح شهر، یا همان رانندگی به سبک جادههای خلوت، خطر حضور این خودروها در سطح شهر را دوچندان میکند.
خطر تصادف، همراه با مشکلات ترافیک و آلودگی هوا که این خودروها با خود در شهر میگردانند، این پرسش را جدیتر میکند که این همه خودرو سنگین در شهر چه میکنند؟ خودروهای سنگینی از قبیل کامیونها، میکسرها، کفیها و مانند آنکه هر چند روز خبر تصادف یا خالیشدن ترمز یکی از آنها در روزنامهها و سایر رسانهها میپیچد. این مشکل اگرچه ویژه شهر تهران نیست و در شهرهای کوچک بیشتر گریبان مردم را گرفته است.
درباره تهران اما رئیس پلیس راهور تهران بزرگ به همشهری گفت: اغلب خودروهای سنگین که در طول روز در شهر دیده میشوند مجوز دارند.اشاره سردار حسین رحیمی به مجوزی است که معاونت حملونقل و ترافیک شهرداری تهران برای 900خودرو سنگین صادرکرده تا کارهای عمرانی ضروری شهر و اسبابکشیها و بارهای بسیار سنگین و بدشکل در طول روز زمین نماند.
معاونت حملونقل و ترافیک شهرداری تهران، بالاترین مرجع در شهرداری تهران است که مسئولیت سیاستگذاری، هماهنگی، برنامهریزی و کنترل عملکرد حملونقل و ترافیک شهر تهران را برعهده دارد. در شهر تهران، خودروهای سنگین مجاز نیستند بین ساعتهای 5:30صبح تا 22:30 از حلقه بزرگراهی گرداگرد به درون حلقه وارد شوند. حلقه بزرگراهی گرداگرد شهر تهران عبارت است از بزرگراه کمربندی آزادگان در غرب و جنوب و بزرگراه بسیج و شهید دوران در شرق.
علاوه بر شبها که بزرگراهها و حتی خیابانهای کوچک تحت سیطره ماشینهای سنگین و سرعتهای بالا و تغییر مسیرهای ناگهانی و دندهعقبرفتن آنها در حاشیه بزرگراههاست، روزها هم این رویدادها، دیگر رویدادهای نادری نیستند.
هر روزه میتوان در شهر خودروهای سنگین را دید که درکارهای عمران شهری مشارکت ندارند بلکه مشغول ساخت آپارتمانها هستند. گویا این خودروها خود را ملزم به داشتن مجوز نمیدانند و از قانون احتمالات استفاده میکنند تا بهکارهایشان برسند اگر جریمه نشدند که فبها و اگر شدند مهم نیست.
توقیف خودروهای سنگین و در پارکینگ نگهداشتن آنها نیز بهخاطر اندازهای که دارند، اغلب دشوارتر از توقیف خودروهای سواری است. صحنه آشنای پارککردن یک کامیون روی پل را اگر تصور کنیم، خواهیم دید که کشندههای معمولی قادر به بکسل کردن و کشیدن خودروهای سنگین به پارکینگ نیستند.
همچنین جریمههای رانندگی برای بسیاری از شرکتهای بزرگ، رقم ناچیزی است که نمیتواند بازدارندگی کافی را در آنها ایجاد کند. این شرکتها هم ترجیح میدهند بهای تخلف را بپردازند و پروژههای میلیاردی زمینمانده را در طول روز انجام دهند و جلو بیندازند. از سوی دیگر فرسودگی بسیاری از این خودروها، هم هوا را آلودهتر از حد مجاز میکند و هم خطر تصادفهای منجر به فوت و مصدومیت را افزایش میدهد.
رحیمی، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ گفته است، از تردد خودروهای سنگینی که مجوز دارند، درصورتی که تخلف بکنند مثلا سرعت غیرمجاز داشته باشند، جلوگیری میشود اما نمیتوان بهخاطر فرسودگی، این خودروها را متوقف کرد.این مقام ارشد پلیس راهور پایتخت تأکید کرد: فعلا در تهران طرحی برای توقف یا جلوگیری از آمد و شد خودروهای فرسوده نداریم.
رحیمی علت آن را چنین اعلام کرد: هماکنون برنامهای برای جایگزینی این خودروها با خودروهای جدید وجود ندارد. باید امکانات لازم برای جایگزینی فراهم شود تا مالکان خودروهای فرسوده سنگین بتوانند خودروهایشان را عوض کنند.