براساس تعریف پیماننامه جهانی کودک، «انسانی که سن 18سالگی را هنوز تمام نکرده» کودک شمرده میشود. این پیماننامه که از سال 1369خورشیدی به امضای ۱۹۳ کشور رسیده و در ۱۴۰ کشور اجرا شده به عنوان یکی از مقبولترین سند حقوقبینالملل شناخته میشود، در ماده 33خود دولتها را مسئول حمایت کودکان و نوجوانان در برابر موادمخدر میداند و میگوید:
دولتها تمامی اقدامات مناسب همراه استفاده از امکانات قانونی، اداری، اجتماعی و آموزشی را به عمل میآورند تا کودک را علیه موادی که مطابق اسناد بینالمللی بهعنوان مواد اعتیادآور و مخدر شناخته شدهاند، حمایت نمایند و از به کارگیری غیرمجاز کودکان در تولید و یا توزیع این مواد جلوگیری میکنند. به همین منظور موضوع درمان اختصاصی افراد زیر 18سال از سال گذشته در دستور کار سازمان بهزیستی قرار گرفت و راهنمای درمان این گروه سنی تنظیم شد و هماکنون برای تأیید در اختیار دفتر درمان ستاد مبارزه با موادمخدر قرار گرفته است.
محسن روشنپژوه سرپرست معاونت پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی از وجود معتادان زیر 12سال در برخی از خانوادهها خبر داد و افزود: پروفایل جمعیت سنی اعتیاد هنوز ارائه نشده است به همین دلیل آمار و اطلاعاتی درباره هرم سنی اعتیاد نداریم اما با آمار و اطلاعاتی که مردم از طریق خط ملی اعتیاد در اختیار ما قرار میدهند، گروه سنی معتادان زیر 12سال نیز وجود دارند اما تعداد آنها مشخص نیست.
اکنون به خبر تاسیس اردوگاه ترک اعتیاد برای معتادان زیر 18سال، میتوان دوگونه نگریست. میتوان بهخاطر این پرسش طبیعی مخاطبان خبر که «آمار معتادان کودکان و نوجوان چقدر است که نیاز به اردوگاه ترک اعتیاد را به مرحله ضرورت رسانده» لب را گزید و هم میتوان واقع بین بود و بهدنبال چاره در امور پیشگیرانه و درمانی بود.
آنچه بچههای زیر 18سال این مردم را به اعتیاد کشانده، گفتن و شنیدن درباره اعتیاد در رسانهها و مانند آن نبوده، بلکه غفلت خانوادهها و ناآگاهی خود کودکان و نوجوانان درباره موادمخدر و تبعات آن است. اغلب خانوادهها چون دوست دارند که فرزندشان معتاد نباشد و باور اینکه یک نفر از خانوادهشان گرفتار موادمخدر شده، زمان مناسب بازگرداندن فرزند خود را از دست میدهند. به این ترتیب کتمان درد، خود زمینه را برای رشد نامحسوس بیماری فراهم میکند.
این در حالی است که جلوگیری از اعتیاد، در کودکان و نوجوانان، آمار سایر آسیبهای اجتماعی را بهطور چشمگیری پایین میآورد. وزیر کشور و دبیر ستاد مبارزه با موادمخدر در اینباره به خبرنگار همشهری گفته است:بیش از 50درصد طلاقهایمان بهدلیل اعتیاد است. یعنی اگر ما بتوانیم اعتیاد را کنترل کنیم، بیش از 50درصد طلاق کنترل میشود. براساس گفتههای عبدالرضا رحمانی فضلی، 25درصد قتلها مرتبط با اعتیاد است. 24درصد کودکآزاری و همسرآزاری بهخاطر اعتیاد است. حدود 35درصد سرقتها مرتبط با اعتیاد است. یعنی اگر اعتیاد و موادمخدر کنترل شود، آسیبهای اجتماعی بهطور قابل توجهیکمخواهد شد.
نتایج یک نظرسنجی از شهروندان تهرانی که مرکز آموزش و پژوهش روزنامه همشهری آنرا انجام داده، نشان میدهد اغلب کسانی که مورد پرسش قرار گرفتهاند، خانوادهها را درباره موادمخدر آگاهتر از جوانان میدانند. به این ترتیب که 73.4 درصد معتقدند خانوادهها با عواقب استفاده از موادمخدر آشنایی متوسط به بالا دارند. (نمودار شماره 4)؛ این گروه همچنین این میزان را برای خود جوانان 59درصد ارزیابی کردهاند.
(نمودار شماره 3)؛ همچنین 98.7 درصد از پاسخدهندگان به این نظرسنجی، صمیمیت روابط خود با فرزندانشان را متوسط، زیاد و بسیار زیاد میدانند (نمودار شماره یک) و حدود همین مقدار یعنی 98.8پرسششوندگان معتقدند که رابطه صمیمی با فرزندان تأثیری بیش از متوسط بر عدماعتیاد جوانان دارد.
(نمودار شماره 2).اکنون میتوان بر اعتیاد افراد زیر 18سال چه در مقیاس جامعه و چه در مقیاس خانواده چشمپوشید و از این غفلت مصنوعی شاد بود و میتوان اندوهی طولانی را به جان خرید تا این اندوه، آگاهان، تصمیمگیران و مجریان را به تحرکی در این زمینه وادارد.