ایسنا نوشت: حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد خاتمی در دیدار با وزیر و مدیران آموزش عالی دولت اصلاحات تصریح کرد: وجدانم را گواه می‌گیرم و پناه می‌برم به خدا که گزافه نگویم. در دوران مسؤولیت ما به حاکمیت یک جناح خاص نمی‌اندیشیدیم، بلکه حاکمیت یک رویکرد و تفکر برای پیشرفت و اعتلای کشور مورد نظر ما بود.
وی با تاکید بر اینکه شهادت می‌دهم بعد از مسئولیت دکتر معین در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که از دوران‌های بسیار خوب و دارای آثار مثبت بود، مدیریت جناب آقای توفیقی نیز مدیریت موفقی بود، گفت: ایشان نه از باند ویژه‌ای بودند و نه وابستگی جناحی به معنی خاص آن داشتند، بلکه ایشان را شخصیتی یافتیم که می‌توانستند منشاء خدمات خوبی برای کشور و نظام آموزش عالی باشند.
رییس دولت اصلاحات با تاکید بر اینکه یکی از موفقیت‌های دوران ما مدیریت آموزش عالی با محوریت آقای دکتر توفیقی بود، تصریح کرد: اکنون هم نظر شخص من این نیست که باندی برود و باند دیگر بیاید، بلکه انتخاب‌ها و انتصاب‌ها باید جوری باشد که آموزش عالی کشور در موقعیت و جایگاه خودش قرار بگیرد و این بخش بسیار مهم در کشور و نظام واقعاً بتواند کار خود را انجام دهد.
خاتمی با تاکید بر اینکه امروز بنایم بر این نیست که در کارها دخالت کنم، افزود: دعا می‌کنم که دوستان در دولت موفق شوند و انصافا گام‌های خوبی برداشته شده است، اما صمیمانه عرض می‌کنم که دولت باید مدد بگیرد از تجربه، دانش و به اصطلاح سرمایه‌ای که نیروهای خیرخواه جامعه‌اند. اگر بنا بود مشاوره به جناب آقای دکتر روحانی بدهم می‌گفتم جمع را در عرصه آموزش عالی، علم و فن‌آوری و مدیریت آن طرف مشورت قرار دهند. نه اینکه کسان دیگری شایسته نیستند، اما این دوستان کسانی هستند که درمدیریت آموزش عالی صاحب نظر و تجربه‌اند و خیرخواه هستند و نقشی را که آموزش عالی در پیشرفت کشور دارد می‌توانند درک کنند و تجربه عملی دارند و می‌توانند نظر بدهند و اطلاعات خوبی عرضه بدارند و تصمیمات خوبی بگیرند.
وی با یادآوری اینکه دانشگاه چنان که از اسمش معلوم است خانه دانش است گفت: در دنیای امروز دانش منشاء اقتدار، ثبات و امنیت همه کشورها است یا باید باشد و دانش حاصل تفکر است. البته وقتی می‌گوییم دانشگاه خانه دانش است مراد بیشتر دانش به معنی جدید آن یعنیscience است. گرچه در دانشگاه علاوه بر آن الهیات و فلسفه و موضوعات و مباحث گوناگون هم مطرح می‌شود که شاید بعضی‌ها میان آنها و دانش به معنی جدیدش تفکیک قائل شوند، ولی همه این‌ها از مقوله دانایی هستند و بهتر است دانایی و معرفت را ملاک قرار دهیم و در مورد دانایی صحبت کنیم. حوزه علمیه و مجامع دیگری هستند که دست اندرکار امر دانایی هستند «سوفیا» که فلسفه یا «فیلسوفیا» در بر دارنده آن است یعنی دانایی و حکمت.
وی ادامه داد: سقراط می‌گفت که من دانا نیستم، بلکه دوستار دانایی و حکمت هستم. اساس فلسفه تقاطی معرفت و دانایی است و همچنان که عارف با یک نوع دانایی سر و کار دارد این دانایی گاه ناشی از شهود است و گاه برهان و تجربه است و دانایی وجه امتیاز انسان از سایر موجودات است. انسان چون صاحب تفکر است دانا و فیلسوف و دانشمند می‌شود. اگر دانشگاه خانه دانش است و اگر دانایی حاصل تفکر و فکر است، فکر فقط و فقط در یک محیط آزاد بروز پیدا می‌کند و رشد می‌باید و اثر می‌گذارد. آزادی شرط دانایی است.
خاتمی همچنین یادآور شد: منظور از آزادی آزاد اندیشیدن و با امنیت اندیشیدن و آن را بیان کردن و به تبادل اندیشه و آگاهی پرداختن است در این صورت است که انسان و جامعه کمال پیدا می‌کند و خوددانایی افزایش می‌یابد و نقص‌ها از بین می‌رود و در دانشگاه باید شاهد چنین وضعیتی باشیم و اگر نبود ما بزرگترین شرط تحقق دانشگاه و محیط‌های علمی و اندیشه‌ای را فاقد هستیم.
رییس جمهور اسبق کشورمان با تاکید بر اینکه دانشگاه باید خانه آزادی اندیشه و امنیت و آزادی بیان و تبادل اندیشه و بحث و فحص باشد، افزود: نکته‌ای که از ده، دوازده سال پیش مطرح شد این بود که توسعه و برنامه ریزی دانش بنیاد باشد. در سیاست‌های اخیر اقتصاد مقاومتی هم بحمدالله دانش بنیاد بودن برنامه و توسعه نیز مورد توجه قرار گرفته است که جای تشکر دارد.
وی ادامه داد: پیشرفت در یک رشته خاص به معنی توسعه علمی نیست، در صورتی توسعه هست که همه جنبه‌ها باشد و بعد دانش در متن جامعه جریان پیدا کند. مثلا دست آوردهای دانشمندان در سلول‌های بنیادی و نانو تکنولوژی مهم است اما به تنهایی این را توسعه علمی نمی‌گوییم بلکه اولا رشد متوازن در همه رشته‌ها لازم است و ثانیا باید دست آوردها در متن مدیریت و متن جامعه پیاده شود. به هرحال رشد باید همه جانبه باشد و نیز پیشرفت‌های علمی در متن جامعه جاری شود، وقتی می‌گوییم دانش باید بنیاد پیشرفت جامعه و حکومت و کشور باشد معنی‌اش این است که تصمیم سازی برعهده متخصصان و دانشمندان باشد مدیریت کشور به سمت محافل دانشگاهی برود و از آنها بخواهد تصمیم سازی کند. در تمام دستگاه‌های مدیریتی باید اتاق فکری مرکب از دانشمندان وجود داشته باشد. در کمیسیون‌های مجلس هم کمیته‌های علمی و اتاق فکر باشد و در کل تشکیلات باید دانشمندان حضور موثر داشته باشند و تصمیم‌ها بر اساس نظر متخصصان، اندیشمندان و متفکران باشد.
خاتمی با تاکید بر استقلال محافل دانشگاهی، علمی و تحقیقاتی گفت: ما وزارت علوم را پشتیبان و حامی محافل تولید کننده علم می‌دانستیم نه ارباب آن. حتی اختیارات وزارت علوم داوطلبانه واگذار می‌شود. دانشگاه پادگان نیست، باید مستقل باشد. دانشگاه فرمان بر نیست باید فرمان ده باشد. این که در دوران ما هیأت امناء دانشگاه‌ها مورد اهتمام قرار گرفت (که البته امناء هم باید انسان‌های آگاه و کاردان باشند) و تصمیمات اساسی به عهده آنها قرار گرفت و این که دانشگاه‌ها در هزینه کردن بودجه استقلال و ابتکار عمل داشتند این‌ها همه ناشی از این رویکرد بود که دانشگاه‌ها باید مستقل و دارای حرمت باشند. اصرار به انتخابی بودن هیأت‌های علمی، مدیران گروه‌ها و مدیران دانشکده‌ها و دانشگاه‌ها دقیقا با توجه به جایگاهی بود که دانشگاه می‌بایست داشته باشد. امری که متأسفانه در چند سال گذشته متروک ماند. بلکه انتصاب‌ها جای انتخاب را گرفت و امیدوارم برگردیم به همان وضع درست.
وی اضافه کرد: در موقعیت جدید هم عرض می‌کنم که جناب آقای دکتر روحانی رویکرد درستی به قضایا از جمله به فرهنگ و آموزش عالی داشته‌اند. مردم هم با اشتیاق به این رویکرد رأی داده‌اند و در واقع عهدی میان دولت و مردم برقرار شده است و باید با اهتمام ویژه نسبت به عملی شدن این عهد نگریست. ما نباید بگوییم کسانی که مسؤولیت به آنها داده می‌شود از کدام باند و جریان هستند. البته مدیریت نباید باندی باشد، ولی آن چه مهم است این که مسؤولیت می‌پذیرند تا چه اندازه با دولت و شعارهای او و عهدی که میان دولت و مردم بسته شده است باور دارند و تا چه اندازه توان عملی کردن آنها را دارند.
رییس دولت اصلاحات خاطرنشان کرد: بی تعارف بگوییم آن چه در سال‌های گذشته صورت گرفته است قابل قبول نیست. نمی‌خواهم بگویم حتما سوء نیت بوده است، ولی سوء تدبیر و دید غلط بوده است. بسیاری از استادان برجسته کنار گذاشته شده‌اند. کسانی نیز ایران را ترک گفته‌اند و عده‌ای هم با محدودیت‌های زیادی روبرو بوده‌اند و به جای آنها تعداد زیادی افرادی بدون رعایت ضابطه و معیارهای (استانداردهای) لازم به دانشگاه‌ها تزریق شده‌اند و نیز انبوهی از دانشجویان فاضل و شایسته از تحصیلات تکمیلی محروم شده‌اند و به جای آنها کسانی که در درجات بسیار پایین‌تری بوده اند امتیاز ادامه تحصیل را یافته‌اند. خوب آثار مخرب این وضع را باید در 5 - 6 سال دیگر ببینیم گرچه همین حالا هم تا حدودی معلوم شده است. باید دید امنیتی نادرست درمورد دانشگاه‌ها عوض شود. باید علم و عالم مورد اهتمام و احترام باشد. درست است که بسیاری از این امور ناشی از سیاست‌ها و رویکردهای نادرست بوده است، ولی بالاخره مدیرانی که بدون دغدغه این سیاست‌ها را نیز اجرا کرده‌اند این‌ها می‌توانند با دولت کنونی و با رویکردهای کنونی کار کنند. اگر می‌توانند بسم الله و الا نمی‌شود مصلحت کشور و انقلاب و دانشگاه و دانشجو را فدای ملاحظات نادرست کرد.
خاتمی با تاکید بر اینکه فضای دانشگاه باید باز و امن باشد، تصریح کرد: باید باب بحث و گفت و گو و فعالیت باز باشد. انجمن‌های اسلامی، انجمن‌های علمی و صنفی و تشکل‌های واقعا دانشگاهی و دانشجویی باید با امنیت فعالیت کنند، بحث کنند، نقد کنند و نشاط را به دانشگاه‌ها برگردانند. البته در همین مدت هم بحمدالله شاهد تغییر فضا و وضعیت در دانشگاه‌ها بوده‌ایم، همانگونه که در جامعه هم شاهد هستیم ولی باید شاهد تحول‌های بنیادی و با ثبات در همه جنبه‌ها باشیم تا امید جامعه بخصوص فرهیختگان و دانشگاهیان ما از بین نرود.
رییس جمهور اسبق کشورمان در پایان تاکید کرد: بحمدالله تاکنون هم رویکردها درست بوده و هم گام‌های خوبی در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و مسائل خارجی برداشته شده است. امیدوارم با همت و عمق و گستردگی بیشتر شاهد بهبود بیشتر و بهتر امور باشیم.
