این ماموریت برای کشور ما که هنوز حتی یک بانک اطلاعاتی درباره وضعیت بیمه درمانی ندارد چنان سنگین و نفسگیر است که اگر قدری و فقط قدری واقع بینی چاشنی آن بشود می‌توان گفت که ماموریت غیرممکن است. اگر چه حمایت مالی دولت برای اجرای این ماموریت غیرممکن نقش تعیین‌کننده‌ای دارد اما هنوز از حمایت لازم و کافی دولتی هم در این‌باره خبری نیست. بهمن برزگر، معاون مطالعات و توسعه خدمات بیمه‌ای سازمان بیمه سلامت می‌گوید که بیمه‌های درمانی باید روش‌های کاری خود را دگرگون و راه‌هایی برای شناسایی افراد بازمانده از بیمه پیدا کنند تا بتوانند در توسعه بیمه درمانی در کشور گامی مؤثر بردارند. گفت‌وگوی ما با برزگر را بخوانید.
- وظیفه سازمان بیمه سلامت چیست؟ با این‌همه ایستایی که در این سازمان وجود دارد اصلا وظیفه‌ای برایش تعریف شده یا نه؟
بیمه‌گر، بیمه‌نامه می‌فروشد و ریسک مالی ناشی از بیماری را می‌پردازد. بیمه‌گری‌ها در واقع محل تماس سازمان‌های بیمه با بیمه‌شدگان هستند. می‌پذیرم که باید رویکرد مشتری‌مداری بر این سیستم حاکم باشد یعنی ما به‌عنوان سازمان‌های بیمه‌گر سراغ بیمه‌شدگان و مشتریان برویم اما این بخش از کار کمتر مورد توجه قرار گرفته است. عموما سازمان‌های بیمه‌گر منتظرند تا مشتریان و کسانی که خواهان استفاده از خدمات بیمه هستند به آنها مراجعه کنند.
- بنابراین در شرایطی که هیچکس برای بیمه‌شدن به سازمان بیمه مراجعه نکند، این مسئله مهم نیست؟
این بحث 2 دلیل دارد؛ اول اینکه نگاه حاکم بر سازوکار بیمه از پایه و اساس مشتری‌محور نبوده و رویکرد این بوده که مشتریان باید سراغ سازمان‌های بیمه‌گر بروند. دوم اینکه یک بحران برای سازمان‌های بیمه گر وجود داشته و سازمان‌های بیمه‌گر با این توجیه که پولی برای خرید خدمات بیمه‌شدگانشان ندارند بهتر است تعداد بیمه‌شدگان را افزایش ندهند تا این بحران وخیم‌تر نشود. فکر می‌کنم بند الف ماده 38 بر این رویکرد خط بطلان کشیده است؛ یعنی سیکل کار را کاملا برعکس می‌کند؛ به این ترتیب سازمان بیمه سلامت باید راهکاری مناسب برای گسترش پوشش بیمه‌ای‌اش داشته باشد. به‌نظر می‌رسد که رویکرد بیمه سلامت در چارچوب نظام سلامت توسط همه مولفه‌ها یکسان تعریف‌نشده، به همین دلیل هم مشکلاتی در این زمینه وجود دارد.
- سازمان بیمه سلامت در تمام شهرهای بزرگ و کوچک شعبه و اداره دارد، از طرفی آمارهایی که از سوی همین سازمان منتشر شده، 13میلیون نفر فاقد بیمه را در کشور مشخص کرده. آیا شما به دفاترتان گفته‌اید که مشتری جدید جذب کنند؟
در حال حاضر نزدیک به 600 نمایندگی در سراسر کشور داریم که می‌توانند مشتری جذب کنند اما نکته‌ای را اعلام کنم و آن اینکه شما وقتی که می‌خواهید مردم را بیمه کنید باید کالای ارزشمندی برای ارائه داشته باشید تا مردم به سوی شما جذب بشوند. در حال حاضر محور اصلی سازمان بیمه سلامت این است که تمام افراد فاقد بیمه را تحت پوشش قرار بدهد.
- یک نشانه به ما بدهید که قبول کنیم سازمان بیمه سلامت سعی دارد افراد بیشتری را تحت پوشش بگیرد؟
اولویت نخست ما این است که در یک بازه زمانی مشخص با این شعار که در ایران هیچ فرد فاقد بیمه‌ای باقی نماند کارمان را شروع خواهیم کرد. ما به‌دنبال این هستیم که از ابتدای سال 93این کار را به‌صورت عملیاتی شروع کنیم.
- شما برای ایجاد یک پوشش بیمه‌ای صد درصدی بودجه‌درنظر گرفته‌اید؟
ما 2هزار و 100میلیارد تومان برای انجام این کار بودجه درنظر گرفته‌ایم.
- منبع تأمین این بوجه چیست؟
هدفمندسازی یارانه‌ها این بودجه را تأمین می‌کند و البته بودجه درنظر گرفته شده صرفا برای بیمه‌شدن افراد فاقد بیمه خواهد بود. این پول برای حق بیمه همین افرادی است که تحت پوشش بیمه نیستند و فقط در ازای تحت پوشش قرارگرفتن این افراد به سازمان بیمه سلامت پرداخت می‌شود، نه اینکه فکر کنید این 2هزار میلیارد تومان تمام و کمال در اختیار سازمان قرار می‌گیرد، نه اینطور نیست بلکه به‌صورت مشروط این کار انجام می‌شود.
- دولت که این‌همه با دقت در این زمینه کار می‌کند، برای پرداخت سهمش از حق بیمه‌های این سازمان هم همین دقت را دارد؟
متأسفانه قانونی وجود ندارد که اسناد مربوط به سازمان بیمه سلامت لازم‌الوصول باشد. دولت در پرداخت حق بیمه برخی گروه‌هایی که تحت پوشش این سازمان هستند سهیم است اما اگر این سهم را پرداخت نکند این سازمان هیچ ابزاری برای وصول این پول‌ها ندارد؛ مثلا شما فکر کنید که دستگاه‌های اجرایی دولت که کارکنانشان تحت پوشش بیمه سازمان بیمه سلامت هستند به‌دلیل کمبود بودجه حق بیمه‌هایشان پرداخت نمی‌شود درحالی‌که دفترچه بیمه در دست همه این افراد هست و سازمان بیمه سلامت موظف است هزینه‌های درمانی‌شان را پرداخت کند.
- سازمان بیمه سلامت روی پولی که قرار است از دولت دریافت کند حساب می‌کند و اگر این پول پرداخت نشود همه نقشه‌ها نقش برآب می‌شود؟
یک مثال ساده می‌زنم؛ در بیمه روستاییان و عشایر که دولت باید همه حق بیمه را پرداخت کند، سازمان بیمه سلامت براساس تعداد افرادی که در این گروه تحت پوشش دارد و حق بیمه‌ای که قرار است بابت این تعداد دریافت کند برنامه‌ریزی می‌کند اما دولت پول را پرداخت نمی‌کند و عملا چیزی جز بدهی برای سازمان بیمه سلامت باقی نمی‌ماند. خب، متأسفانه کاری هم از دست مدیران سازمان برنمی‌آید. البته در بودجه 93پیش‌بینی‌های لازم شده که این مشکل به‌وجود نیاید.
- با توجه به اینکه در شهرهای با جمعیت کمتر از 20هزار نفر هم افراد می‌توانند از بیمه روستاییان و عشایر استفاده کنند، سازمان بیمه سلامت می‌تواند در سال 93تمام افراد فاقد بیمه در این شهرها را تحت پوشش قرار بدهد؟
بله، ما دقیقا دربرنامه‌ای که برای سال آینده درنظر گرفته‌ایم بر همین نکته تأکید کرده‌ایم که تمام افرادی که شرایط لازم را دارند بدون فوت وقت تحت‌پوشش بیمه قرار بگیرند.
- شما کارکنان 600دفتری را که در سراسر کشور دارید نسبت به این کار توجیه کرده‌اید؟
هنور نه، در حال حاضر یک برنامه منسجم در دست تهیه است که این کار براساس قانون انجام شود. البته ما در روستاها افراد فاقد بیمه کم داریم یا حتی می‌توان گفت که اصلا فرد فاقد بیمه نداریم. به این نکته توجه کنید که دولت پذیرفته که هزینه حق بیمه افراد فاقد بیمه را پرداخت کند. خب این یک گام رو به جلو برای سازمان بیمه سلامت است و ما باید از این فرصت حداکثر استفاده را ببریم تا مردم را تحت‌پوشش بیمه قرار دهیم.
- اما شما هنوز 10میلیون نفر فاقد بیمه را شناسایی نکرده‌‌اید. دولت بر چه اساسی به شما پول می‌دهد؟
دولت بودجه را بی‌حساب و کتاب در اختیار سازمان بیمه سلامت نمی‌گذارد بلکه به ازای اسنادی که ما مبنی بر بیمه‌شدن افراد ارائه می‌کنیم می‌توانیم از دولت حق بیمه دریافت کنیم. پول نزد خزانه دولت است و به ازای بیمه‌شدگان در اختیار ما قرار می‌گیرد.
- شرط شما این است که افرادی که هیچ بیمه‌ای ندارند تحت پوشش قرار بگیرند. حالا مشکل شما این است که چطور می‌توانید این افراد را شناسایی کنید؟
ما یک آیین‌نامه نوشته‌ایم که در حال حاضر در شورای‌عالی بیمه در دست بررسی است. در این آیین‌نامه پیش‌بینی‌هایی برای چگونگی شناسایی افراد فاقد بیمه درنظر گرفته شده است. ما باید قانونی داشته باشیم که به ما این اختیار را بدهد که دانش‌آموزی که در سال اول ابتدایی برای ثبت نام به مدرسه مراجعه می‌کند، مسئولین مدرسه علاوه بر شناسنامه از او دفترچه بیمه هم بخواهند و اگر این دانش‌آموز فاقد بیمه بود از سوی مدرسه به سازمان بیمه سلامت معرفی شود و تحت پوشش بیمه قرار گیرد اما انجام این کار نیازمند قانون است و باید قانون به ما این اجازه را بدهد که از دستگاه‌هایی مانند وزارت آموزش‌و پرورش بخواهیم این کار را انجام بدهند. علاوه بر آموزش و پرورش شورای شهر و روستا هم می‌توانند در شناسایی افراد فاقد بیمه به ما کمک کنند. یک بخش هم این است که بیمارستان‌ها در این راه همکاری کنند و اگر بیماری به آنها مراجعه کرد که فاقد بیمه بوداو را به سازمان بیمه سلامت معرفی کنند.
- پس شما امیدوارید که بتوانید همکاری مدرسه‌ها، بیمارستان‌ها و شوراهای شهر و روستاها را جلب کنید و عملا برنامه‌ریزی‌تان بر این اساس است؟
به هر حال ما تلاش می‌کنیم تا همه اهرم‌هایی که در این زمینه می‌توانند کمک کنند را به همکاری دعوت کنیم و با توجه به اینکه موضوع درمان و بیمه در صدر توجه دولت قرار دارد فکر می‌کنم که در جلب این همکاری موفق خواهیم شد. ما حتی از انجمن‌های خیریه دارای مجوز هم درخواست همکاری داریم چون ببینید در یک نگاه کلان مشکل هزینه‌های درمانی برای همه مسئولان به یک مسئله جدی تبدیل شده، بنابراین احتمال همکاری مسئولان در این زمینه بسیار زیاد است و ما روی این احتمال حساب می‌کنیم.
