در چند سال اخیر نیز شهرهایی مانند ژنو، ونکوور، زوریخ و سیدنی همواره در فهرست بالای رده‌بندی جای گرفته بودند. این شهرها به لحاظ کیفیت زندگی جزو بهترین شهرهای جهان معرفی شدند. طی چند سال گذشته نیز شهرداری تهران توجه ویژه‌ای برای بالا بردن کیفیت زندگی شهروندان داشته است. اقداماتی که سازمان زیباسازی به‌عنوان تنها نهادی که ساماندهی فضای عمومی شهر تهران را به‌عهده دارد، هر ساله در دستور کار قرار می‌دهد ساخت و توسعه پیاده‌راه‌های شهری، ساماندهی مبلمان شهری و پاتوق‌ها، نورپردازی‌های مناسب، ایجاد آبنماها و ساماندهی کیفیت محیطی شهر تهران ازجمله اقدامات این سازمان در تهران است. از این‌رو با جمال کامیاب مدیرعامل این سازمان به گفت‌وگو نشستیم.
- در ابتدا کمی در مورد طرح «به پیشواز بهار برویم» توضیح دهید؟
اغلب ما با یادآوری نام بهار، نو شدن را در ذهن تداعی می‌کنیم و این نو شدن چه در فرهنگ ملی و چه در فرهنگ آیینی و مذهبی ما دارای سابقه عمیقی است. سازمان زیباسازی مجموعه‌ای از فعالیت‌های متنوعی را در طول سال براساس اساسنامه خود اجرا می‌کند ولی در آستانه عید نوروز و فصل بهار این فعالیت‌ها رنگ و بوی تازه‌ا‌ی به‌خود می‌گیرند و این سازمان فعالیت‌های ویژه سال نو را با قدرت و جدیت بیشتری اجرا می‌کند. در واقع با توجه به سنت ایرانی در آستانه سال نو سازمان قصد دارد چهره‌ای پیراسته از شهر تهران بسازد که در این راستا برنامهای در 7 بخش آماده شده تا شهر و شهروندان را تشویق به خانه‌تکانی و پیراستن شهر کند. برنامه‌های سازمان زیباسازی در قالب 7 گروه مطالعه و طراحی شده است که این گروه‌ها عبارتند از: رفتار نو، دیدار نو، سیمای‌نو، سامان نو، رنگ نو، خیال نو و اندیشه نو.
گروه رفتار نو، در واقع به مشارکت شهروندی توجه دارد چرا که باورمان این است که بازیگر اصلی ساماندهی و زیباسازی شهر، شهروندان هستند و تا زمانی که حساسیت لازم و مشارکت شهروندان وجود نداشته باشد سازمان‌ها هرچقدر که عریض و طویل باشند نمی‌توانند وظایف خود را به پیش ببرند. بر پایی جشنواره پلاک بهاری در بخش رفتار نو قرار دارد و شهروندانی که بیشترین فعالیت و زیباترین اقدام را در سامان دادن به نمای منزل خود داشته باشند می‌توانند در این جشنواره شرکت کنند، این جشنواره در ابتدا در سطح مناطق انجام می‌شود و در مراحل بعد برگزیدگان در تهران معرفی خواهند شد. نورپردازی و پیرایش نماهای عمومی ساختمان، حذف زواید، شست و شو و نظافت بالکن، پنجره‌ها و دیوارها ازجمله محورهای این جشنواره است. از هر منطقه ۵ نمای برتر انتخاب می‌شود که البته مناطق نیز جداگانه از نمای برتر منطقه خود تقدیر به عمل می‌آورند. در پایان این جشنواره از ۱۱۰پلاک و نمای برتر شهری تقدیر می‌شود.
- آیا در این طرح به پیرایش زواید بصری شهر هم توجه شده است؟
جالب است بگویم که سالانه 40میلیارد تومان صرف پاکسازی تبلیغات غیرمجاز در سطح شهر می‌شود. در این رابطه با اصنافی که بیشترین تبلیغات غیرمجاز را دارند گفت‌وگو کرده‌ایم و حتی فضاهای تبلیغاتی دیگری مانند تبلیغ در نشریات همشهری‌‌محله و... در اختیارشان قرار داده شده اما باز هم شاهد نصب چنین تبلیغاتی در سطح شهر هستیم.
سازمان زیباسازی با هدف پیرایش و حذف زواید بصری شهر در قالب کارگروه سیمای نو اقدام می‌کند و در واقع یکی از راهبردهای سازمان پیرایش شهری است. در بخش سیمای نو معاونت فنی سازمان با هماهنگی دیگر معاونت‌ها به‌ویژه معاونت تبلیغات و درآمد این سازمان، اقدام‌هایی در دست دارد که از آن جمله یک خیابان در هر منطقه به‌صورت پایلوت برای حذف زواید بصری معرفی شده است در همین راستا در حال حاضر به‌صورت ویژه خیابان ناصرخسرو با مشارکت ساکنین، شاغلان و مالکین در حال انجام است. در سال‌های اخیر مطالعات بنیادی بسیار گسترده‌ای درخصوص پیرایش و تبلیغات شهری و ضرورت انجام آن به لحاظ آسیب‌دیدگی در فرم و تأثیرات آن در سازمان زیباسازی انجام شده است که این طرح بر پایه این مطالعات صورت می‌گیرد.
- در بخش رنگ نو به چه مواردی توجه شده است؟
قرار بر این است که 44هنرمند 44هزار مترمربع از نقاشی‌های سطح شهر را که یا بر اثر مرور زمان فرسوده شده‌اند یا استانداردهای لازم را ندارند ساماندهی و بهسازی کنند. در بخش خیال نو هم سازمان زیباسازی با هدف ایجاد فضای جذاب و محیط هویت‌ساز اقدام به ساخت و نصب مجسمه‌هایی با محور ایجاد فضاهای بصری شاد و عیدانه در سال 93می‌کند. در این بخش مجسمه‌هایی در 14محله پرتردد مردم در ایام نوروز نصب می‌شود.
- آیا برنامهای برای نورپردازی محلات و خیابان‌های شهر نیز در دست دارید؟
بله، در طرح پیشواز بهار، محور ولیعصر یکی از محورهای ویژه در امر نورپردازی است به‌طوری‌که با نورپردازی خیابان و درختان حد فاصل بین چهارراه پارک وی تا تجریش این محور تبدیل به محیطی سرزنده و شاداب برای شهروندان می‌شود. در این بخش نورپردازی پل‌ها ازجمله نورپردازی پل شهید محلاتی در دستور کار قرار گرفته و آبنماهای بزرگراه امام علی(ع) مسیر جنوب به شمال و آبنمای هنری باران زیر پل سیدخندان نصب خواهند شد. در بخش سامان نو، نورپردازی مسجدها به‌عنوان بناهای اصلی و ویژه شهر تهران نیز مورد تأکید قرار گرفته که نورپردازی مسجد امام حسن عسکری(ع) و مسجد دانشگاه شریف در این طرح اجرایی خواهد شد.
همچنین یکی از کارهای شاخص و ویژه‌ای که در راستای طرح پیشواز بهار انجام شده است، طراحی و نصب مبلمان جدید در سطح شهر به‌ویژه در محور ولیعصر و بهشت‌زهراست. نصب مبلمان‌ها در این دو محور به‌دلیل حجم بالای حضور شهروندان در آنهاست. البته تجهیز این دو محور به مبلمان شهری از مدت‌ها پیش آغاز شده بود ولی طوری برنامه‌ریزی کردیم که پیش از سال جدید، عملیات تکمیل و نصب آنها به اتمام برسد.
- در بخش دیدار نو به چه موضوعاتی توجه شده است؟
معاونت فرهنگی هنری سازمان زیباسازی در طرح پیشواز بهار 93اقدام به برگزاری جشنواره دیدار نو در حوزه گرافیک شهری کرده است. در این جشنواره هدف اصلی فراهم آوردن فضایی دیدنی از طرح‌ها و رنگ‌ها روی سازه‌های تحقیقاتی شهر تهران در ایام بهار و نوروز است. ارتقای زیبایی‌شناسی دیداری در عین پالایش شهر از آلودگی‌های تصویری با دورنمای ایرانی ویژگی اصلی این جشنواره است.
در این طرح کارت‌پستال‌های شهری شامل تابلوهای تزئینی با موضوع بهار و نوروز ایرانی با حداقل نوشتار در موضوعات بهار و نوزایی طبیعت، بهار و جلوه‌های زندگی و آداب و آیین‌های آن اجرا می‌شود. همچنین پیام‌های مناسبتی شامل تابلوهای طراحی گرافیک با موضوع سوگواری شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) و تجلیل از مقام ایشان در این طرح اجرا می‌شود. در این بخش تابلوهای تزئینی که با روش طراحی گرافیک یا تصویرسازی آماده شده باشند با موضوع بهار و نوروز ایرانی در تم‌های مختلف در سطح شهر نصب می‌شوند. از طرفی سعی‌مان این است که برنامه‌های سازمان برای استقبال از بهار با توجه به سالروز شهادت حضرت فاطمه(س) انجام شود.
- در مورد بخش خیال نو هم کمی توضیح می‌دهید؟
این بخش با هدف ایجاد فضای جذاب و محیطی هویت‌ساز و خاطره‌انگیز با محوریت ایجاد فضاهای بصری شاد و عیدانه در سال 1393برگزار می‌شود. در این بخش 730اثر از 540هنرمند طی 3 دوره فراخوان دریافت شده و پس از بررسی هیأت داوران 80اثر از 75هنرمند انتخاب می‌شود. این مجسمه‌های شهری به‌صورت متمرکز و غیرمتمرکز در شهر نصب خواهند شد که در بخش متمرکز 14محل در نقاط مختلف مهم تردد مردم در ایام نوروز مانند پل پارک‌وی، میدان صنعت، انقلاب و بهارستان نصب خواهند شد.
- به‌عنوان آخرین سؤال در مورد ساماندهی میادین هم برنامهای دارید؟
طی 2 سال گذشته ساماندهی 30میدان شهر تهران مورد بررسی کارشناسان سازمان قرار گرفته است که یکی از این میدان‌ها، میدان انقلاب است. تاکنون با وجود فراخوان‌های متنوع، هنوز هیچ طرحی برای اجرا در این میدان به تصویب نرسیده است و قصد نداریم با توجه به اهمیت این میدان، با عجله طرحی را بپذیریم.
حمیدرضا نیلی
معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان زیباسازی
