با تعقیب روند تحولات در سال‌های گذشته و کنار هم‌گذاشتن خبرها و اظهارنظرها و وصل کردن نقاط اصلی پیشین، می‌توان نقاط بعدی اتفاقات اجتماعی در سال93 را پیش‌بینی کرد. به این ترتیب برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند مبنایی نزدیک به واقع پیدا کند؛ مبنایی که ریشه در تعقیب تحولات گذشته اجتماعی دارد. میزان تلفات جاده‌ای که تا پایان سال گذشته از مرز 18هزار نفر گذشت، تغییر احتمالی مدت سربازی، نرخ ازدواج و طلاق، وضعیت مواد‌مخدر و بیمه زنان خانه‌دار، 5 موضوع مهم اجتماعی است که از همین امروز، یعنی نخستین روز پس از تعطیلات نوروزی، دوباره به جریان خبری کشور باز می‌گردد، در گزارشی که می‌خوانید این موضوعات بررسی شده‌است.
شکاف بین ازدواج و طلاق عمیق‌تر می‌شود
برای سخن گفتن از آمار قطعی طلاق در سال 92 ، باید قدری صبر کرد تا سازمان آمار، میزان رسمی آن را اعلام کند اما با تعمیم ثبت 108هزار و 249طلاق در 9ماه نخست سال 92، برآورد می‌شود که تا پایان این سال، دست‌کم 144هزار و 332طلاق ثبت شده باشد؛ یعنی 16/5 طلاق در هر ساعت. این آمار در سال 91کمتر از 14طلاق در ساعت بود. آمارها از رشد 6درصدی طلاق در سال گذشته نسبت به سال پیش از آن خبر می‌دهند. نرخ این رشد در سال‌های اخیر اغلب افزایش داشته اما اگر آن را ثابت نیز درنظر بگیریم، سال آینده بیش از 8هزار و 600طلاق به این آمار افزوده خواهد شد و به حدود 153هزار رخداد خواهد رسید. از سوی دیگر برآورد می‌شود که در سال 92میزان ازدواج 5درصد کاهش داشته باشد. این آمارها این نتیجه را می‌داد که در سال 92به‌ازای هر 5/3 ازدواج در کشور یک طلاق روی داده است. این آمار در سال 91، یک طلاق در ازای 5/5 ازدواج بوده است. در تهران در سال 91به ازای هر طلاق 2/9 ازدواج روی داده است. اگر این شیب متوقف نشود پیش‌بینی می‌شود که این آمار در سال 93به یک طلاق در ازای حدود 5 ازدواج در سطح کشور و یک طلاق در ازای کمتر از 2/5 ازدواج در تهران برسد.هم‌اکنون ۳۰درصد زوج‌هایی که سرانجامشان به طلاق می‌رسد، در سال اول زندگی‌مشترک از یکدیگر جدا می‌شوند. همچنین نیمی از طلاق‌ها در 5سال اول زندگی رخ می‌دهد. این یعنی اگر زوج‌ها بتوانند 5سال با کش‌وقوس‌های زندگی کنار بیایند به‌احتمال زیاد در کنار هم باقی خواهند ماند. اگرچه نمی‌توان گفت که وقتی 5سال از شروع زندگی گذشت دیگر طلاقی رخ نمی‌دهد، ازدواج‌هایی که 5سال اول را سپری کرده‌اند پایداری بیشتری دارند و این احتمال با رسیدن به پایان سال هشتم محکم‌تر می‌شود زیرا 92درصد طلاق‌ها تا پایان سال هشتم زندگی روی می‌دهد.
بیمه زنان خانه‌دار به کجا می‌رسد؟
بیمه زنان خانه‌دار در سال 93به اجرا در می‌آید. اگرچه در بودجه‌نویسی آخرین سال دولت گذشته برای این بیمه 100میلیارد تصویب شد و گفته می‌شود که 30درصد آن هم تا پایان سال به اجرای بیمه زنان خانه‌دار تخصیص یافته است، اما عملا نشان ملموسی از اجرای طرح بیمه زنان خانه‌دار به چشم نیامد. اما با پیگیری‌های صورت گرفته می‌توان گفت که بیمه زنان خانه‌داربا تصویب یک قانون مستقل در سال 93به اجرا درمی‌آید. در اجرای طرح بیمه زنان خانه‌دار در لایحه بودجه سال 93،دولت می‌تواند زنان سرپرست خانوار را بیمه کند؛ زنان سرپرست خانواری که خانه‌دار باشند. منظور این است که زنانی که فاقد سرپرست هستند و از طرفی فاقد شغل و درآمد هم هستند برای تحت پوشش قرارگرفتن این بیمه اولویت دارند. با این تعریف دولت تلاش خواهد کرد تا زنان سرپرست خانوار خانه‌دار را بیمه کند. در حال حاضر از جمعیت 2/5 میلیونی زنان سرپرست خانوار بیش از 2میلیون نفر آنها بیکارند. عادل آذر، رئیس سازمان آمار ایران اعلام کرده که از میان 21میلیون خانواده کشور 12درصد زن سرپرستند یعنی 2/5میلیون خانواده را زنان سرپرستی می‌کنند. از سوی دیگر رئیس سازمان آمار ایران با پیش‌بینی افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار تا 3 سال آینده گفت: در حال حاضر براساس آخرین سرشماری انجام شده در سال 90، سرپرست 12درصد خانوارهای ایرانی زن است. جزئیات گفته‌های رئیس سازمان آمار را می‌توان در آخرین سرشماری سراسری یافت. براساس سرشماری سال 90، 21میلیون و 110هزار و 481خانوار شناسایی شد که 88درصد سرپرست‌های آنها مرد و 12درصد آنها زن هستند، همچنین بیشتر زنان سرپرست خانوار در میانسالی به‌سرمی‌برند. این در حالی است که در سرشماری‌های ابتدایی، تعداد زنان سرپرست خانوار 6/5درصد بود اما در سال 90با رشد 2 برابری افزایش یافت. بر این اساس پیش‌بینی می‌شود که تا 3 سال آینده آمار زنان سرپرست خانوار به 15درصد برسد.
کاهش 40درصدی تلفات جاده‌ای
تصادفات در کشور طی 2دهه گذشته رو به افزایش بوده و از 5 /32 هزار رخداد در سال ۷۳ به بیش از 120هزارحادثه در سال گذشته رسیده است. این تعداد تصادف، 800هزار مصدوم بر جای گذاشته که افزایش آمار مجروحان تصادف را نشان می‌دهد. درباره مرگ‌ومیرو تلفات رانندگی ماجرا قدری متفاوت است. در 8سال منتهی به پایان سال 91، با وجود افزایش جمعیت و افزایش تعداد وسایل نقلیه، کشته‌شدگان تصادف‌ها از 27هزار به 19هزار نفر در سال کاهش پیدا کرد. با این حال کماکان حوادث رانندگی دومین علت مرگ‌ومیر در تمام سنین و نخستین علت مرگ افراد زیر 40سال در ایران است. این در حالی است که حوادث رانندگی و ترافیکی در حال حاضر رتبه هشتم علت‌های مرگ‌ومیر در جهان است. با این شیب، انتظار می‌رود در بهار سال 93 که آمار کشته‌شدگان سال 92بر اثر تصادف اعلام می‌شود، این رقم به حدود 18هزارنفر رسیده باشد. پلیس راهور ناجا اما یک راه نزدیک‌تر برای کاهش تلفات رانندگی را پیگیری می‌کند. اواخر تابستان بود که مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرد هزینه‌های ناشی از تصادفات رانندگی در کشور فقط در سال۹۰ چیزی نزدیک به ۵۲ هزار میلیارد تومان بوده است. براساس محاسبات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی این رقم 8 /518913میلیارد ریالی حدود 8درصد از تولید ناخالص داخلی کشور است. ضرورت پایین آوردن آمار کشته‌شدگان تصادف‌ها در ایران، چه نسبت به جمعیت و چه نسبت به تعداد خودرو در کشور، موجب شد که نیمه آبان سال92طرح مدیریت و کاهش حوادث و سوانح رانندگی به مجلس برود. رئیس پلیس راهور در نشست خبری 11آبان خود اعلام کرد: پلیس بسته ویژه‌ای را برای کاهش 30تا 40درصدی تلفات تا پایان برنامه پنجم توسعه تدوین کرده است که در اختیار دولت و مجلس قرار می‌گیرد. این طرح هیچ‌گونه بار مالی اضافی را تحمیل نمی‌کند و از طریق بودجه‌های مصوب بار مالی آن تأمین می‌شود. اکنون باید دید مجلس شورای اسلامی در سال 93با این طرح چه می‌کند.
سربازی 24ماهه یا 21 ماهه؟
براساس آنچه ستاد کل نیروهای مسلح دربرنامه‌های سال‌های91 و92 خود اعلام کرد قرار بود از آغاز سال 93 تغییراتی در طول مدت سربازی اعمال شود. به این ترتیب که مشمولانی که تا پایان سال 92به خدمت سربازی رفتند، آخرین گروه از مردان ایرانی باشند که سربازی 21ماهه را تجربه کردند. همچنین قرار بود سربازان سال نو سربازان 24ماهه باشند و تمام یا بخشی از کسر خدمت‌ها حذف بشود. ستاد کل نیروهای مسلح «کاهش موالید» را علت این تغییرات اعلام کرده بود اما در هفته‌های پایانی سال گذشته خبرهایی از 21ماهه ماندن مدت خدمت سربازی در سال 93 از زبان تصمیم گیرندگان موضوع خدمت سربازی دررسانه‌ها پیچید. پیش از این هم بخش زیادی از کسر خدمت‌ها حذف شده بود. برای نمونه تا بهار سال 90دارندگان مدارک دانشگاهی از امتیاز کسر خدمت برخوردار بودند. مدت خدمت دوره سربازی تا سال 90همچنان 18ماه بود که برای مشمولان دارای مدرک کارشناسی یک ماه، کارشناسی‌ارشد 2ماه، دکتری 3ماه و فوق‌دکتری 4ماه کسر می‌شد اما از ابتدای سال 91تمام فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و غیرآن، مدت 18ماه تمام به خدمت اعزام شدند. دی‌ماه سال 90 از ستاد کل نیروهای مسلح خبر آمد که 18ماه کنونی دوره خدمت سربازی هم در پایان سال 92به 24ماه تمام بازخواهد گشت. این طرح یک‌بار با افزایش به 21ماه و اکنون با افزایش به 24ماه در حال اجراست. براساس بند الف ماده 4قانون خدمت وظیفه عمومی، مدت خدمت سربازی 24ماه است و درصورتی که مشمول مازاد یا کمتر از تعداد مورد نیاز باشد ستاد کل می‌تواند آن را به کمتر یا بیشتر از 24ماه تغییر دهد. از سوی دیگر کمیسیون فرهنگی مجلس طرحی را در دست بررسی دارد که براساس آن مدت خدمت سربازان متاهل در سال 93کاهش خواهد یافت. جانشین اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح درباره کاهش مدت خدمت سربازان متاهل معتقد است: مشکل تأخیر ازدواج جوانان، سربازی نیست چون نرخ رشد در دهه 60 با 27ماه خدمت سربازی بوده است. به گفته سردار موسی کمالی، حدود 70درصد جوانان بین 18تا 20ساله هستند که به خدمت سربازی می‌روند و بین سنین 21تا 22ساله ترخیص می‌شوند درحالی‌که متوسط سن ازدواج بیشتر است.
خرده فروشی مواد‌مخدر، اولویت مبارزه‌های پلیس
مبارزه با خرده‌فروشان مواد‌مخدر از اولویت‌های پلیس در سال 93خواهد بود. این خبر را سردار اسماعیل احمدی‌مقدم گفته و ادامه داده است خرده فروشی مواد‌مخدر ویترین اجتماعی را دچار آسیب کرده‌است. احمدی‌مقدم در حالی از این اولویت خبر داده که مواد‌مخدر جدید و ناشناخته، بازارهای خرده‌فروشی مواد‌مخدر را فراگرفته است، به‌طوری که در هر دقیقه 2کیلو مواد‌مخدر در کشور کشف می‌شود و در هر ساعت 30 فروشنده مواد‌مخدر و معتاد دستگیر می‌شوند. این آمار غیر از مواد‌مخدری است که کشف نمی‌شود و به جز فروشندگانی است که دستگیر نمی‌شوند. در همین حال وزیر کشور و دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر از گردش مالی ۳میلیارد دلاری مواد‌مخدر در ایران خبر می‌دهد و می‌گوید: با تمام اقداماتی که از سوی نیروی انتظامی، قوه قضاییه و دستگاه‌های مرتبط انجام شده، متأسفانه نتوانسته‌ایم مسئله مواد‌مخدر را مدیریت و دغدغه و نگرانی جامعه را حل کنیم. عبدالرضا رحمانی‌فضلی آمار رسمی را چنین اعلام کرده که در حال حاضر یک میلیون و 325هزار معتاد در کشور وجود دارد. این مقام عالی مبارزه با مواد‌مخدر در ایران پیش‌تر خبر داده بود که به‌طور میانگین هر روز 9نفر در ایران بر اثر سوءمصرف مواد‌مخدر می‌میرند. همچنین 46درصد از زندانیان افرادی هستند که مستقیم با مواد‌مخدر ارتباط داشته و 25درصد غیرمستقیم در زندان‌ها به واسطه مواد‌مخدر به‌سرمی‌برند. اعتیاد ارتباط مستقیمی با درآمد، شغل، تحصیل یا تشکیل خانواده ندارد. 20درصد از معتادان مدرک لیسانس و 70درصد دیپلم دارند. 53درصدشان شاغل بوده و 63درصد معتادان متاهلند. اعتیاد در بین متاهل‌ها چنان است که 50درصد از طلاق‌های کشور به‌علتی وابسته به اعتیاد رخ می‌دهد. به این ترتیب براساس آمار 6ماه نخست سال 92، به‌طور میانگین هر 8دقیقه 2طلاق ثبت شده که یکی از آنها با اعتیاد در ارتباط بوده است. در این میان اوضاع برای زنان معتاد وخیم‌تر است. در 5سال گذشته آمار زنان معتاد از 5/2درصد به 9/2درصد افزایش یافته؛ یعنی دوبرابر شده است و این یعنی از هر 11معتاد ایرانی یک نفر زن است. همچنین 62درصد از معتادان زن، متاهل هستند.
