230دشت کشور با بحران کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند و 70دشت از خط قرمز هم عبور کرده‌اند. تهران آب ندارد. کم آبی 500شهردیگر کشور را هم تهدید می‌کند. بیش از یک میلیون و 200هزار هکتار از جنگل‌های زاگرسی خشک شده‌اند و آفت خشکیدگی به‌صورت خزنده گام‌به‌گام گونه‌های درختی این رویشگاه را به کام مرگ می‌کشد. این تصویر نگران‌کننده طبیعت ماست؛ تصویری که نشان می‌دهد ما به فکر حفظ محیط‌زیست نبوده و نیستیم. شاید بر همین اساس است که سازمان حفاظت محیط‌زیست، امسال شعار روز زمین پاک را «اراده ملی برای زمین پاک» انتخاب کرده است.
حسن پسندیده، مدیرکل دفتر آب وخاک سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید مادامی که ما متناسب با نیازمان مصرف نکنیم روزبه‌روز بر آلودگی محیط‌زیست افزوده خواهد شد.
باید به سمت وسویی برویم که محیط‌زیست را از آلودگی‌ها و تخریب‌ها دور کنیم. باید در رفتارها نسبت به طبیعت تجدید‌نظر کنیم. پسندیده درباره عوامل آلودگی و تخریب‌های محیط‌زیست می‌گوید که، افزایش جمعیت و توسعه زندگی شهرنشینی ازیک سو و استقرار شهرها، صنایع و سایر فعالیت‌ها در مکان‌های نامناسب از سوی دیگر به تخریب‌ها و آلودگی‌های محیط‌زیست دامن زده است.
روزی 50هزار تن زباله تولید می‌شود
مدیرکل دفتر آب وخاک سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره تولید زباله هم آمارهای جالبی به‌دست می‌دهد. آنطور که پسندیده می‌گوید روزانه 50هزار تن زباله عادی در کشور تولید می‌شود که تنها 25درصد آن به‌صورت اصولی مدیریت می‌شود اما 75درصد این حجم زباله بدون مدیریت علمی جمع‌آوری و دفع می‌شود.
این درحالی است که در سال 83قانون پسماندها و آیین‌نامه‌های مرتبط با آن تدوین و لازم الاجرا شده است. براساس قانون پسماندها، وزارت جهادکشاورزی مسئول پسماندهای کشاورزی و وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی متولی پسماندهای پزشکی است. وزارت کشورهم از طریق شهرداری‌ها مکلف به مدیریت پسماندهای عادی است. قوانین و مقررات الزام آوری که اگر اجرا شوند مشکل پسماندها به حداقل می‌رسد.
اما باوجود آمارهایی که این مسئول سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌دست می‌دهد تنها زمانی ما می‌توانیم محیط‌زیست سالم و زمینی پاک داشته باشیم که خودمان بخواهیم. قوانین و مقررات زمانی کارساز است که اراده‌ای برای اجرای آن وجود داشته باشد. درست است که بخشی از معضلات موجود که اتفاقا بخش قابل‌توجهی را هم شامل می‌شود ناشی از مدیریت نا‌کارآمد مسئولان دربخش‌های مختلف است اما مردم هم سهم فراوانی در ایجاد آلودگی و تخریب محیط‌زیست دارند.
تولید روزانه 11هزارتن زباله در استان‌های شمالی کشور آماری است که مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست پس از پایان تعطیلات نوروزی آن را اعلام کرد. بخش جالب ماجرا آنجاست که بخش عمده‌ای از این زباله‌ها در طبیعت رها شده، به‌ویژه مازندران رکورددار آلودگی در ایام نوروزامسال بوده است. این نمونه‌ای ازرفتار نادرست ما با طبیعت است؛ رفتاری که تغییر درآن می‌تواند زیبایی را به طبیعت بازگرداند.
آلودگی‌ها دو سوم تالاب انزلی را اشغال کرده
معاون دفترزیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست همزمان با روزجهانی زمین پاک به همشهری می‌گوید که روز جهانی زمین پاک، روزی است برای بزرگداشت و ارج نهادن به سیاست‌هایی که دور کردن آلودگی‌ها از زمین را دنبال می‌کند. باقرزاده کریمی که سال‌هاست در حوزه تالاب‌ها فعالیت می‌کند با این مقدمه چینی به سراغ تالاب‌ها می‌رود و می‌گوید: از آنجایی که تالاب‌ها در پایین‌دست حوضه‌‌های آبخیز واقع شده‌اند همواره پذیرای انواع آلودگی‌ها هستند و آلودگی‌ها ازطریق آب‌های سطحی و زیرزمینی، فرسایش خاک و انتقال رسوب سر ازتالاب‌ها درمی آورند. تالاب انزلی اکنون به‌دلیل ورود رسوب و سایر آلودگی‌ها دوسوم حجم خود را از دست داده است. تالاب‌های دیگر هم وضعیت بهتری ندارند.
باقرزاده کریمی با اشاره به اینکه مجموعه اکوسیستم‌ها اعم از منابع آبی، خاک، اقلیم و هوا، پوشش گیاهی و جانوری در یک ارتباط به هم پیوسته، حیات انسان را پشتیبانی می‌کنند تصریح می‌کند: در مسیر توسعه، بخش‌هایی از این اکوسیستم‌ها آلوده می‌شوند و در مواردی این آلودگی‌ها به حد بحران می‌رسند. برای نمونه آلودگی هوا در شهرها در برخی مواقع از مرز بحران عبور می‌کند و بر سلامت شهروندان تأثیر می‌گذارد. اما آلودگی برخی اکوسیستم‌ها برای ما محسوس نیست. ازجمله آلودگی دریا، تخریب جنگل‌ها برای ما چندان محسوس نیست. او معتقد است که آلودگی آب و هوا به‌ویژه آلودگی هوای شهرها باید بیش از سایر آلودگی‌ها مورد توجه قرار بگیرد زیرا شهرهای ما در مناطق پست شکل گرفته‌اند و درنتیجه کاهش آلودگی هوا در این مناطق بسیار دشوار است به‌خصوص آنکه پدیده وارونگی دما آن را به‌شدت تشدید می‌کند.
از نظر وی، آلودگی منابع آبی در اولویت دوم قرار دارد. به گفته باقرزاده کریمی، روز زمین پاک باید روز رویکردهای جدید برای حفظ خاک و منابع آبی، اقلیم، پوشش گیاهی و جانوری کشور باشد، به‌ویژه آنکه پیشینه فرهنگی و آموزه‌های دینی ما مملو از توصیه‌هایی برای حفظ طبیعت است.
