با این اوصاف از آخرین باری که یک کتاب را تا آخر خوانده بود، بیشتر از 4سال می‌گذشت. می‌گفت 4سال است به ردیف کتاب‌های کتابخانه‌ام با حسرت نگاه می‌کنم. اوایل،نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های کتاب پایش را سست می‌کرد و کتاب به کتابخانه‌اش می‌افزود به امید اینکه روزی طلسم کتاب نخواندن را بشکند اما مدتی که گذشت دیگر حتی کتاب تازه هم نمی‌خرید. می‌گفت دیگر نمی‌توانم متمرکز شوم، دیگر نمی‌توانم کتابی را تا آخر بخوانم حتی اگر خیلی هم طولانی و قطور نباشد. خیلی زود ذهن و چشمانم خسته می‌شود و ریتم کتاب را از دست می‌دهم... . اگر اهل کتاب و کتابخوانی هستید، باید بدانید کتاب خواندن هم مانند هر کار دیگری، رسم و رسومی دارد که اگر آنها را رعایت نکنید یا پشت گوش بیندازید، شما هم به‌زودی به جرگه عظیم تارکان کتاب ملحق خواهید شد. به‌طور کلی کتابخوان‌ها، به 2 دسته کتابخوان اجباری و کتابخوان اختیاری، تقسیم می‌شوند. کتابخوان‌های اجباری، همان دانش‌آموزان عزیز و دانشجویان گرامی‌ای هستند که چاره‌ای جز کتابخوان بودن ندارند؛ اما کتابخوان‌های اختیاری، همان‌هایی هستند که با عشق و علاقه، موضوعات دلخواه خود را در خطوط به‌هم پیوسته کتاب‌ها، جست‌وجو می‌کنند. به‌هر حال شما جزو هر کدام از این دو گروه هم که باشید، باید رسم و رسوم کتابخوانی سالم را رعایت کنید تا با سلامت کامل به عشق‌تان که همان مطالعه است، برسید.
ارگونومی مطــــالعــــه
باب اول
منظور از ارگونومی مطالعه، بررسی بهترین و بدترین حالت‌های فیزیکی مطالعه کردن است.
بدها
بدترین حالت‌های فیزیکی کتاب خواندن گاهی راحت‌ترین حالت‌ها ست اما فقط برای مدت کوتاهی. این حالت‌ها معمولا خیلی زودبدن‌درد و خستگی را به‌دنبال دارد. برخی افراد عادت دارند هنگام مطالعه، به پشت دراز بکشند و کتاب را با دست، جلوی چشمان خود نگه دارند. برخی دیگر ترجیح می‌دهند برای مطالعه به روی شکم دراز بکشند و آرنج‌ها را تکیه‌گاه بدن و کف دست‌ها را هم تکیه‌گاه چانه خود کنند. گروهی از افراد هم دوست دارند که به پهلو دراز بکشند و تمام وزن بدن را روی یکی از آرنج‌ها بیندازند. تمام این حالت‌ها جزو بدترین حالت‌های مطالعه هستند که به گفته متخصصان طب فیزیکی، می‌توانند فشار زیادی به عضلات و مفاصل کمر، گردن، کتف، شانه و دست‌ها وارد کنند و طول مدت مطالعه را به کمتر از 20تا 30دقیقه در هر نوبت برسانند. داشتن طول مطالعه کمتر از 20تا 30دقیقه در هر نوبت برای یک دانش‌آموز یا دانشجو، فاجعه‌ای است جبران‌نشدنی؛ چون او در این مدت کوتاه، فرصت تمرکز پیدا نخواهد کرد.
خوب‌ها
بهترین حالت برای مطالعه این است که روی صندلی نسبتا نرمی که پشتی بلندی دارد و می‌تواند شانه‌های شما را به خوبی پوشش بدهد، بنشینید و دسته‌های صندلی را به‌گونه‌ای تنظیم کنید که آرنج‌تان در حالت خم‌شده با میز، زاویه 90درجه درست کند. میز مطالعه نباید بیش از اندازه کوتاه باشد تا شما مجبور به خم کردن بیش از حد گردن خود بشوید و گردن‌درد یا درد شانه را تجربه کنید. بهتر است صفحه میز، کمی شیب داشته باشد تا سرتان هنگام مطالعه خم نشود. وقتی در حال مطالعه هستید، کاملا صاف و متعادل بنشینید و وزن خود را روی یک سمت بدنتان نیندازید.
صبح‌ها؛ بهترین زمان مطالعه
باب دوم
همین اول کار باید بگوییم که قانون کلی و مشخصی برای معرفی بهترین ساعت مطالعه وجود ندارد؛ یعنی برخی از افراد، صبح‌ها یادگیری بهتری دارند و برخی دیگر شب‌ها. برخی قبل از خواب می‌توانند به‌خوبی مطالعه کنند و برخی هم بعد از خواب. با این حساب، شما باید در درجه اول دست‌تان بیاید چه وقت از روز، قدرت یادگیری و حس و حال بیشتر و بهتری برای مطالعه دارید. با تمام این احوال، متخصصان معتقدند معمولاصبح‌ها، بهترین زمان برای مطالعه کردن است؛ زیرا قدرت یادگیری مغز بعد از یک خواب عمیق شبانه، در ساعت‌های اولیه روز در بالاترین سطح خود قرار‌دارد. افراد سحرخیز می‌توانند برای بالا بردن قدرت یادگیری خود در ساعت‌های عصر و حتی شب، حداقل نیم ساعت خواب کوتاه عصرگاهی داشته باشند تا دوباره مغزشان آماده یادگیری و درک مطلب بیشتر بشود. روانشناسان معتقدند بدترین زمان مطالعه، زمانی است که زنگ خواب ساعت بیولوژیک بدن به صدا درمی‌آید. در این ساعت‌ها کمترین میزان تمرکز و یادگیری وجود خواهد داشت.
یک زنگ تفریح
باب سوم
راستی اگر از نشستن زیادی، خسته می‌شوید، می‌توانید گاهی به‌مدت 10تا 15دقیقه هم مطالعه خود را به‌صورت سرپا و در حال قدم زدن ادامه بدهید. البته به شرطی که حواستان با این کار، پرت نشود.فراموش نکنید هنگام مطالعه،کف پاها بایدکاملا روی زمین قرار بگیرد. اگر گودی کمر هم دارید یا صندلی شما به‌گونه‌ای طراحی شده که گودی کمرتان را نمی‌پوشاند، برای پیشگیری از ابتلا به کمردردهای احتمالی، حتما با یک بالش کوچک، گودی کمر خود را پر کنید.
50دقیقه مطالعه، 5دقیقه استراحت
اگرمجبورید یا دوست دارید ساعت‌های زیادی از روز را به مطالعه اختصاص بدهید، باید بدانید بهترین طول زمان یادگیری، درک مطالب و روانه کردن اطلاعات ریز و درشت به حافظه بلندمدت، حدود 50دقیقه است. یعنی شما باید بعد از هر 50دقیقه مطالعه، حدود 5تا 10دقیقه از جای خود بلند شوید، کمی قدم بزنید، حرکات کششی انجام دهید، یک میوه یا یک فنجان شیر بخورید و خلاصه اینکه چند دقیقه‌ای به مغزتان استراحت بــدهید. بــا کمی تحرک، عمل خون‌رسانی در بدنتان را تسهیل کنید و اجازه بدهید خون بیشتری به مغزتان برسد.
جایی برای کتاب خواندن
باب چهارم
خیلی وقت‌ها ما تمرکز کافی برای مطالعه کردن نداریم. خیلی وقت‌ها هم کمی بعد از شروع مطالعه، خوابمان می‌گیرد. گاهی 2 ورق که مطالعه می‌کنیم، یاد غم و غصه‌هایمان می‌افتیم و گاهی هم بعد از مدت کوتاهی مطالعه، حواسمان می‌رود سمت مهمانی هفته پیش و قسط‌های‌ماه بعد! همه این مسائل، تنها یک دلیل دارد و آن هم اینکه شما زمان و مکان مناسبی را برای مطالعه انتخاب نکرده‌اید. در مورد محیط مناسب برای مطالعه، این 8نکته مطرح است:
1- ایده‌‌آل‌ترین شرایط مکانی برای مطالعه، این است که اتاق جداگانه‌ای را به این کار اختصاص بدهید.
2- اگر اتاق مجزایی برای این کار ندارید و نمی‌توانید که داشته باشید، حداقل‌در اتاق خواب مطالعه نکنید تا حال و هوای خواب به سراغتان نیاید و فضای جلوی تلویزیون را هم به مطالعه اختصاص ندهید؛ زیرا برنامه‌های صوتی و تصویری، مهم‌ترین محرک‌های بر هم‌خوردن تمرکز هنگام مطالعه هستند.
3- اگر هال و پذیرایی جداگانه‌ای دارید، اتاق پذیرایی که معمولا خلوت و فقط مخصوص مهمان است را تبدیل به فضای مطالعه کنید.
4- اگر این امکان هم برایتان وجود ندارد، قسمت کوچکی از اتاق خوابتان را پارتیشن‌بندی و تبدیل به اتاق مطالعه کنید.
5- نور فضای مطالعه باید زیاد و دمای آن هم معتدل (ترجیحا زیر 20درجه سانتی‌گراد) باشد تا هنگام مطالعه خوابتان نگیرد.
6- اگر حس کردید که خوابتان می‌آید، مقاومت نکنید. یک چرت کوتاه 5دقیقه‌ای هم می‌تواند حال شما را جا بیاورد و قدرت یادگیری‌تان را بالاتر ببرد.
7- چسباندن هرنوع عکس و پوستری به در و دیوار اتاق و فضای مطالعه هم برای پیشگیری از ایجاد اختلال در تمرکز، ممنوع است.
8- بهتر است هنگام مطالعه، پنجره اتاق را ببندید تا سر و صداهای محیطی، مزاحم تمرکز و یادگیری‌تان نشود.
باریک تر از موهای کتابخوانی
باب پنجم
خیلی از روانشناسان و روانپزشکان بر این باور هستند که مطالعه، غذای روح است. با این تفسیر از مطالعه ، باید حواسمان باشد که روح‌مان دچار سوءتغذیه نشود؛ یعنی هرچند که همیشه و همواره، مطالعه کردن توصیه می‌شود اما خواندن هر کتابی هم برای هر فردی مناسب نیست.
اگر می‌خواهید فرزندان باهوش و کتابخوانی داشته باشید، کتاب خواندن برای آنان را از زمانی که جنین هستند، آغاز کنید. جنین از هفته بیست و پنجم می‌تواند بشنود. در محیطی آرام و دنج برای فرزندتان کتاب بخوانید. بسیاری از محققان بر این باورند که کتاب خواندن در دوران جنینی سبب رشد هوش و احساسات سالم در کودکان می‌شود.
برای کودکانتان، کتابی تهیه کنید که با تحریک حس کنجکاوی، او را به سؤال کردن بیشتر تشویق کند. گاهی اصلاح رفتارهای ناشایستی که کودک دارد و نمی‌توانید با بیان مستقیم آنها را رفع کنید، با خواندن کتابی با همان مفهوم، راحت‌تر انجام می‌شود. بهتر است والدین برای فرزندان کتاب‌های مناسب رده سنی آنها را انتخاب کنند یا حداقل بر انتخاب آنها نظارت داشته باشند.افراد میانسال هم می‌توانند با خواندن کتاب‌های پلیسی و کتاب‌هایی که معماگونه هستند، کار بیشتری از مغزشان بکشند تا خطر ابتلا به دمانس و آلزایمر در آنها کمتر بشود.
