واقعیت‌های بازار ارز را بپذیریم

ورودی‌های ارز به بازار نه‌تنها کاسته نشده بلکه تقویت نیز شده است. اما این نکته که در سال جدید نرخ ارز از سال گذشته باید چه تفاوتی داشته باشد، جای تامل دارد.براساس منطق اقتصادی سالانه به میزان فاصله نرخ تورم در ایران و نرخ تورم حوزه بین‌الملل از قدرت خرید ریال کاسته می‌شود به همین دلیل این اختلاف تورم بر نرخ ارز نیز باید تأثیر بگذارد. تورم بالای 30درصد فعلی با توجه به شرایط اقتصادی اختلاف قابل‌توجهی را با تورم بین‌المللی دارد. اگر یک‌سوم از این اختلاف روی نرخ ارز برود و بهای آن را از 3هزار تومان به 3هزار و 300برساند، نمی‌توان گفت اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ داده است. اگر این تغییر صورت نگیرد به مانند سال‌های قبل این اختلاف نرخ تورم به‌طور فنر جمع‌شده، عمل می‌کند و یکباره آزاد خواهد شد.

موضوع مهم در این باب این است که نباید حساسیت روی این تغییر چند درصدی نرخ ارز در جامعه بالا باشد تا بازار بتواند در شرایط منطقی به حیات خود ادامه دهد. سال گذشته در این مقطع نرخ ارز 3هزار و 550تومان بوده است و در حال حاضر حدود 3هزار و 300تومان. زمانی می‌توان نرخ را اینگونه کنترل کرد که یا منابع ارزی وارد بازار شود و یا نرخ تورم کاهش یابد اما در این شرایط هم نرخ تورم با وجود داشتن روند کاهشی در کشور بالاست و هم منابع زیادی برای ورود به بازار وجود ندارد در این شرایط نباید انتظار داشته باشیم نرخ ارز تغییر نکند.

درصورت ثابت‌ماندن نرخ ارز در این شرایط تورمی به صادرات و تولید لطمه وارد خواهد شد. در حال حاضر به واردات ارز 2هزار و 650تومانی داده می‌شود که تفاوت آن با نرخ واقعی ارز در بازار حدود 700تومان است. معنای آن اعطای سوبسید 700تومانی به واردات است. در این شرایط تقاضا برای ارز در بخش واردات افزایش می‌یابد و به آن دامن زده می‌شود. باید به سمتی حرکت شود که توزیع این رانت متوقف شود و راه آن رفتن به سمت ارز تک‌نرخی است.

بانک مرکزی باید برنامه مشخصی برای تک‌نرخی کردن ارز تا پایان سال داشته باشد. در این راه واقعیت‌های بازار را باید درنظر گرفت تا نرخ واقعی ارز حاکم شود. اینکه اواخر سال قبل تصور می‌شد بهای دلار در اقتصاد ایران پایین‌تر از 3هزار تومان است، تلقین غلطی بود که به جامعه تزریق شد درحالی‌که آنچه در بازار تعیین می‌شود، نرخ واقعی است مگر آنکه دست‌هایی برای برهم ریختن بازار وجود داشته باشد. در شرایط عادی اما باید به بازار اعتماد کرد.اوضاع فعلی بازار ارز نشان می‌دهد که سفته‌بازی از آن رخت بربسته‌است. زیانی که سفته‌بازان سال گذشته از سرگذراندند موجب شده‌است که فعالیت‌های با ریسک کمتر نظیر سپرده‌گذاری در بانک‌ها اولویت بیشتری برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.

معاون ارزی اسبق بانک مرکزی