کلاسیک اسم یکی از مکتبهای ادبی غربی هم هست که از مهمترین اصول آن در آفرینش هنری و ادبی، تقلید از طبیعت و عقلگرایی است. اما درستترین معنی برای رمانهای کلاسیک، داستانهایی است که بدون در نظر گرفتن زمان نوشتهشدن آنها، بهعنوان بهترین رمانها در طول تاریخ از سوی منتقدان و خوانندگان جدی کتاب انتخاب شدهاند و از آنها بهعنوان سرمشق و الگویی در داستاننویسی یاد میشود.
ما هم میخواهیم، هربار یکی از رمانهای کلاسیک دنیا را معرفی کنیم. شاید فیلم یا سریالی را که براساس آنها ساخته شده است دیده باشید، اما برای نویسندهشدن هیچکاری بهتر از خواندن و لذتبردن از کلمات نیست!
* * *
قضاوت از پشت نقاب
شده گاهی دیگران در مورد شما قضاوتی بکنند که خیلی با خودِ واقعیتان متفاوت باشد؟ شده بعضی وقتها در مورد دیگران، از روی ظاهر یا برخورد اولیهشان قضاوت کرده باشید و بعد فهمیده باشید آن آدم چهقدر با چیزی که شما فکر میکردید، فرق میکرده است؟ همهی ما گاهی پشت نقابهای متفاوتی که داریم پنهان میشویم و همین، شناختن ما را برای بقیه سخت میکند. داستان «غرور و تعصب»، ماجرای همین نقابها و قضاوتهاست.
«جین» و «الیزابت»، دو دختر بزرگ آقا و خانم «بِنِت» هستند که با خواهرهای کوچکتر خود در شهر کوچکی در نزدیکی لندن زندگی میکنند و زندگی شاد و آرامی دارند. تا یک روز جوان ثروتمندی به نام آقای «بینگلی»، همراه خواهرانش و دوستش آقای «دارسی»، برای تعطیلات، عمارتی را در نزدیکی آنها اجاره میکنند و این شروع آشنایی این دو خانواده با هم و ماجراهایی جالب و غیرقابل پیشبینی است که برای آنها اتفاق میافتد. جین و الیزابت و آقای بینگلی و آقای دارسی، کمکم متوجه میشوند که آدمها، گاهی وقتها بسیار با آنچیزی که ما میبینیم و فکر میکنیم، تفاوت دارند.
زندگی یعنی نوشتن
«جین آستین»، در نیمهی دوم قرن هجدهم میلادی در سال ۱۷۷۵، در همپشایر انگلیس به دنیا آمد. جین، کوچکترین فرزند در بین شش برادر و خواهر خود بود. پدر جین، کشیش ناحیه و مرد محترمی بود که به تربیت فرزندانش خیلی اهمیت میداد. بنابراین جین و خواهرش کاساندرا، سالهای زیادی از عمر خود را تحت تعلیم پدر و برادرهای بزرگتر خود بودند و میتوانستند از کتابخانهی بزرگ آنها برای مطالعه استفاده کنند. جین از ۱۴سالگی شروع به نوشتن داستان برای سرگرمی خانوادهی بزرگش کرد و کمکم نوشتن برایش جدی و جدیتر شد.
او طرح دو رمان مشهور خود، «حس و حساسیت» و «غرور و تعصب» را، قبل از ۲۴سالگی نوشت، اما هیچ ناشری حاضر به چاپ آنها نشد. بالأخره در سال ۱۸۱۱، یعنی وقتی او ۳۶سال داشت، نخستین رمانش، حس و حساسیت، به چاپ رسید و مورد توجه خوانندهها قرار گرفت.
جین و خواهرش «کاساندرا»، هیچوقت ازدواج نکردند و هرگز از خانواده پدری جدا نشدند. جین در طول عمر ۴۱سالهی خود، شش رمان نوشت که دوتای آنها بعد از مرگ او بهچاپ رسیدند. «منسفیلد پارک»، «اِما»، «کلیسای نورتانگر» و «وسوسه»، رمانهای دیگر او هستند. جین در طول زندگیاش چندان شناختهشده نبود و بعد از مرگش هم مدتی نوشتههایش فراموش شدند، اما ۵۰سال بعد از مرگش، با چاپ کتابی به نام «خاطرات جین آستین» که برادرزادهاش آن را نوشته بود، دوباره مورد توجه قرار گرفت و کمکم به یکی از محبوبترین نویسندگان انگلیسی تبدیل شد.
میز و صندلی جین آستین در خانهاش که تبدیل به موزه شده است
بانوی ناشناس نویسنده
«حس و حساسیت»، اولین کتاب او با نام مستعار «بانو» (a Lady) چاپ شد و کسی به جز خانوادهاش، نمیدانست نویسندهی این زمان چه کسی است.
اولین نسخهی «غرور و تعصب» هم با عنوان «تأثیرهای اولیه» برای ناشر فرستاده شد، اما بعد، آستین تصمیم گرفت که اسم آن را تغییر بدهد. آستین از این کتاب با عنوان «فرزند دلبند» خود یاد میکند. گفته شده رابطهی نزدیک و صمیمانهی شخصیتهای جین و الیزابت در کتاب، بسیار شبیه رابطهی بین آستین و خواهرش کاساندراست.
غرور و تعصب در سال ۲۰۱۳، ۲۰۰ساله شد و به همین مناسبت در انگلیس، یک روز به نام «روز خواندن غرور و تعصب» نامگذاری شد و در این روز خوانندگان و کارشناسان ادبی به بازخوانی و بررسی دوبارهی این کتاب و تأثیری که بر ادبیات قرنهای بیستم و بیست و یکم گذاشته، پرداختند. به مناسبت ۲۰۰سالگی این کتاب، رئیس بانک مرکزی انگلیس اعلام کرد که تصمیم دارند عکس جین آستین را بر روی اسکناس ۱۰پوندی چاپ کنند. به این ترتیب جین آستین، بعد از ملکهی انگلیس، فلورانس نایتینگل (اولین پرستار زن) و الیزابت فرای (مدافع حقوق زندانیان) چهارمین زنی است که تصویرش بر پول رایج انگلیس چاپ شد.
راهرفتن روی لبهی تیغ
جین در روزگاری شروع به نوشتن رمان کرد که این نوع ادبی هنوز چندان رایج و مورد علاقه نبود. قرن هجدهم، دوران محبوبیت شعر و شاعری و دورهی رمانتیکهایی بود که بیش از هرچیز به عشق و احساسات درونی توجه داشتند. اما جین تصمیم گرفت بهجای سرودن شعر، رمان بنویسد و بهجای اینکه ماجراهای عاشقانه و هیجانی تعریف کند، تصویری دقیق و طبیعی از زندگی واقعی در اختیار خوانندههایش قرار بدهد. بنابراین او یکی از اولین نویسندههایی است که رئالیسم یا واقعگرایی را در ادبیات آغاز کرد. به خاطر همین، نوشتههای او در زمان خودش چندان مورد استقبال قرار نگرفت.
داستانهای جین، شرح زندگی مردم طبقهی متوسط هستند. او با زبانی ساده و روشن و با طنزی قوی به توصیف رفتارها و افکار شخصیتهایش میپردازد. آستین نویسندهای اخلاقگراست که زنان و مسائل مربوط به آنها، یکی از موضوعهای اصلی داستانهایش هستند. او با توصیف زنهایی اهل مطالعه، عاقل و دوراندیش، تصویر متفاوتی را از زن در روزگار خودش به مخاطبانش ارائه میدهد.