به‌طور كلي سفرهاي هوايي بيش از 3 ساعت مي‌تواند تغييراتي در سيكل خواب و بيداري فرد ايجاد كند. هنگامي كه بدن فرد نتواند به سرعت با تغييرات زماني ناشي از سفر تطابق يابد و ريتم طبيعي بدن در مواجهه با محيط جديد به هم بريزد فرد دچار مشكلاتي مي‌شود كه مجموعا تحت عنوان jet lag يا تأخير ناشي از سفر با هواپيما خوانده مي‌شود. اين تغييرات در سفر به سمت شرق گسترده‌تر و بارزتر از سفر به سمت غرب است.
علائم اصلي اين وضعيت عبارتند از اختلال در خواب، خستگي در طول روز و كاهش كارايي بدني. با وجود اختلافات قابل ملاحظه فردي تخمين زده مي‌شود كه به‌ازاي هر يك محدوده زماني گذر شده با هواپيما يك روز زمان لازم است كه ريتم خواب و بيداري فرد با شرايط محيط جديد تطابق يابد.
براي تطابق سريع‌تر فرد مسافر با محيط جديد لازم است كه فرد در روزهاي اول رسيدن به مقصد زمان بيشتري را در محيط خارج از منزل و هتل سپري كند و به‌خصوص خود را در مواجهه با نور طبيعي آفتاب قرار دهد. حتي‌الامكان بايد از خوابيدن در ساعات روز حتي در صورت خستگي شديد پرهيز كرد. همچنين انجام فعاليت بدني با شدت كم در ساعات اول پس از رسيدن به مقصد مي‌تواند فرد را در تطابق با محيط جديد ياري دهد. اگر زمان رسيدن به مقصد در ساعات بعدازظهر باشد مسافر بايد از خوابيدن در هواپيما در چند ساعت مانده به مقصد پرهيز كند.
درصورتي كه زمان رسيدن به مقصد درساعات صبح باشد مسافر بايد سعي كند در هواپيما در ساعات مانده به مقصد بخوابد. اين كار با زدن عينك‌هاي تيره يا استفاده از چشم‌بند و گوش‌بند راحت‌تر صورت مي‌گيرد. پرهيز از تنش در طول سفر، مصرف كافي مايعات، پرهيز از مصرف زياد نوشيدني‌هاي حاوي كافئين نظير قهوه، چاي، كولا كه مي‌توانند سبب تخليه آب بدن شوند، حائز اهميت است.
تمرين جهت خوابيدن و بيدار شدن براساس زمان مقصد درصورتي كه يكي‌دو روز قبل از شروع سفر آغاز شود مي‌تواند روند تطابق را سرعت بخشد. درصورتي كه با روش‌هاي ذكر شده مشكل مسافر حل نشود مي‌توان با نظرپزشك از دارو براي تنظيم زمان خواب و بيداري مسافر استفاده كرد.
متخصص پزشكي ورزشي
نظر شما