حضور گروههای مختلف موسیقی و برنامههای گوناگون نشاندهنده این موضوع است، اما فراگیرترین آنها هفته موسیقی معاصر بود که از تاریخ 29 تیر ماه به مدت یک هفته در فرهنگسرای هنر برگزار شد، اگر چه در این روزها کنسرت محمدرضا شجریان و در روزهای آینده سمفونی رسول عشق و امید اجرا میشود.
هفته موسیقی معاصر از نظر اجرای برنامهای متمرکز در موسیقی هم اهمیت زیادی دارد و مخاطبان و هنرمندان باید عادت کنند که خارج از جشنواره موسیقی فجر هم میتوان موسیقی شنید و جشنواره برگزار کرد.
شهرام صارمی، مدیر حوزه موسیقی فرهنگسرای هنر و دبیر این مراسم ابتدا از فعالیت فرهنگسرای هنر در حوزه موسیقی میگوید: «سیاست کلی فرهنگسرا این است که میخواهد در انواع موسیقی البته موسیقیای که شناخته شده و صاحب ریشه، سبک و پیشینه است، فعالیت کند ولی در همین کاری هم که میخواهیم انجام دهیم سعی میکنیم با گروههای جدی و مجریهای خوب این نوع موسیقیها کار کنیم.
قطعاً هم نمیخواهم بگویم که تا الان موفق بودهایم ولی موضوعی که وجود دارد این است که با توجه به امکاناتمان تا حدود زیادی توانستهایم به هدفمان برسیم و در کل حوزه فعالیتی موسیقی ما اینگونه است و توان تبلیغاتی ما هم در حد همین کنسرت است.»
بهرام آقاخان، سرپرست گروه پرشیاناس و نوازنده گیتار فلامنکو هم به کمبود این جشنواره اشاره میکند: «همانطور که میدانید، جشنواره تئاتر و فیلم به شکلهای مختلف داریم، ولی جشنواره به این شکل تا به حال نداشتهایم و به نظرم این حرکت قدم بزرگی بود در دنیای موسیقی. امیدوارم که بتوانیم در سال دو بار از این گونه جشنوارهها داشته باشیم تا موسیقی جایگاه خودش را در بین مردم پیدا کند و البته موسیقی جدی و اصیل نه موسیقی مبتذلی که متأسفانه در جامعه رواج پیدا کرده است.»
یکی از اجراهایی که مورد استقبال مردم قرار گرفت، اجرای گروه کوبهای به سرپرستی همایون نصیری بود. او درباره این جشنواره یک هفتهای میگوید: «این برنامه و استقبال مردم این انگیزه را در من ایجاد کرد که صد در صد ادامه بدهم. حالا درست است که اجرا سختیهایی دارد. ما اجرا را برای بار اول از سالن کوچک 300نفره شروع کردیم ولی میشود کم کم سالن را بزرگتر کرد و فکر میکنم امکان برقراری ارتباط هم وجود داشته باشد، در این جمعیت چندین میلیون نفری بالاخره هزار نفر هم هستند که برای این نوع موزیک وقت بگذارند و علاقه داشته باشند؛ کم کم میشود آنها را جذب کرد و گسترش داد.»
پویا نیکپور هم سرپرست و نوازنده پیانو گروه «نیکپور» است که در این جشنواره شرکت کرده است. او به اجراهایی از این دست امیدوار است: «میتوانیم این برنامهها را با حمایت از هنرمندان و اسپانسر وسعت دهیم و بتوانیم گروههای دیگری را جذب کنیم، مسئله اینجاست که بتوانیم 5 گروه را به 50 گروه ارتقا بدهیم و بتوانیم از میان آنها خوبها را گلچین کنیم و در نهایت به یک اجرای گسترده برسیم.»
درآمدزایی هم مهم است
یکی از موارد، بحث مالی و هزینههای کنسرت است که البته میتواند مبحث درآمدزایی برای گروههای اجراکننده باشد.صارمی در این باره میگوید: «شاید ایرادی که اینجا میتوان عنوان کرد، کم بودن ظرفیت سالن باشد و این که اگر ظرفیت سالن بیشتر بود، فروش بلیت هم بیشتر میشد.
ولی همانطور که در بعضی اجراها دیدید حتی با همین ظرفیت کم سالنها هم پر نبود.یک بخش دیگر این قضیه بازمیگردد به اینکه مردم ما آواز زدهاند؛ یعنی دوست دارند کاری که میروند ببینند خواننده داشته باشد و هنوز عادت نکردند که به موسیقی بدون کلام گوش کنند. در صورتی که بچهها با گروههای دیگر که ساز میزنند فقط به خاطر وجود خواننده با سالنهای پر و شلوغ مواجه میشوند.»
نیکپور هم درباره خواننده با صارمی هم عقیده است و معتقد است که خواننده در جذب مخاطب میتواند یک عامل مهم و تأثیرگذار باشد: «وقتی بحث حضور خواننده مطرح میشود بحث سودرسانی هم با خود به دنبال دارد.
سود یعنی این که میتوان تبلیغات کرد و بعد در آن کار سود هم برد، ولی وقتی بحث موسیقی بیکلام است شخصا ًنمیتوانم تلفنم را بردارم به عالم و آدم بگویم که کنسرت من است، بودجه فرهنگسرا هم در حدی است که میتواند فقط یک نوبت در روزنامه تبلیغ کند و تمام بروشورها، تراکتها و سایر تبلیغات ما میماند؛ یعنی من الان میتوانم بگویم که هزاران نفر هستند که دوست داشتند در این کنسرت حضور داشته باشند ولی مطلع نشدند.
خب، پس مشکل ما اطلاعرسانی است. ولی یک کنسرت پاپ به دلیل این که طیف وسیعی از مردم عوام با آن ارتباط برقرار میکنند و تهیهکنندهها و برگزارکنندهها در آن سود میبینند در نتیجه این خرج را میتوانند بکنند که در تمام روزنامههای کثیرالانتشار و سایر رسانههای جمعی تبلیغ کنند.
البته من از این که صندلی خالی میبینم اصلاً ناراحت نمیشوم بلکه اتفاقاً به هدفم میرسم چون ممکن است در یک سالن 300 نفری 200 نفر شنونده من باشند و اگر یک روزی سالن در هنگام اجرای من پر شود من شک میکنم که کار خاص انجام میدهم یا عام. زمانی که من با دکتر محمد اصفهانی و خوانندههای دیگر کار کاست انجام میدهم، سطح کاری و نحوه نگرش من نوع دیگری است.
ولی در گروه پویا نیکپور شاید این نگرش به یک نگرش خیلی خیلی خاص میرسد و حضور تک صندلیهای خالی که در سالن میبینید یک مقدار قوت قلب است برای رسیدن به آن هدفی که ما دنبالش هستیم.چون ما مخاطب عام را در کار پاپ داریم و این که شنوندههای خاص باید با این سبک آشنا شوند و اگر خواص اطلاع پیدا کنند یعنی ما به هدفمان نزدیک شدهایم.»
حمایت لازم است
«هفته موسیقی معاصر» برای اولین بار در تهران اجرا شد. صارمی و دستاندرکاران برگزاری این جشنواره توقع استقبال بیشتری را داشتند.صارمی میگوید: «برای برگزاری این برنامه با فشار و حجم زیادی روبهرو بودیم و برای گرفتن مجوز آن هم با روند کند اداری، دوندگیهای بسیاری داشتیم. ولی با توجه به این که ما توان خود را در مورد تبلیغات انجام دادیم، استقبال در سطح توقع ما نبود.»
بخشهایی مثل فرهنگسرای هنر میتوانند حمایت کننده و یک بخش یاریدهنده برای برگزاری این گونه برنامهها باشند، با توجه به وجود تعداد فرهنگسراهای تهران، به نظر میرسد نباید دغدغهای برای محل و شرایط برگزاری چنین برنامههایی وجود داشته باشد، اما صارمی نظر دیگری دارد: «ما فرهنگسرا زیاد داریم، درست است، ولی این آهن و آجر و مصالح به کار رفته در ساخت محل در فعال بودن آنجا دخالتی ندارد بلکه این بخش اجرایی و آدمهای حاضر در آنجا هستند که میتوانند در فعال بودن آن مرکز نقش داشته باشند ولی خب، شاید یک سری از این بخشها ترجیح میدهند که خود را دخالت ندهند و در آرامش برنامههای عادی خود را دنبال کنند.
به عنوان مثال خود من برای برگزار شدن همین «هفته موسیقی معاصر» تلاش بسیاری کردم تا همه چیز درست و به دقت انجام شود و این که همه برنامهها و مسائل سر جای خود باشند حتی برای انجام کارهای اداری و مجوز شخصاً اقدام کردم و در آینده هم همینگونه عمل میکنم. در کل فرهنگسراها موظف هستند برای انجام کارهای فرهنگی و هنری کارهای زیادی انجام دهند و ما هم در اینجا سعی کردیم تا حدی امکانات و شرایط را فراهم کنیم و خب، حالا من عهدهدار بخش موسیقی هستم و حوزه صحبتم در رابطه با موسیقی است.
متأسفانه شرایط به شکلی است که اگر برای برگزاری کنسرتی اقدام کنید، فرهنگسرا فقط سالن را اجاره میدهد و میگوید بقیه کارها برعهده برگزارکننده است و در واقع ما موضوعی به نام برگزارکننده کنسرت نداریم.
مسئله دیگر ما در برخی فرهنگسراها موضوع ادارهزدگی است. به نظر من این توجیه نبودن برخی مسئولان فرهنگی، هنری است که نمیتوانند گروههای زیردستشان را توجیه کنند و این یکی دیگر از مشکلات است ،مثلاً درکشورهای اروپایی، میتوانید ببینید که مراکز فرهنگی شبانهروزی وجود دارد و مردم هر زمان که نیاز داشتند و یا فرصتی پیدا کردند میتوانند از مراکز فرهنگی استفاده کنند.»
ماهان میرعرب، سرپرست گروه آبرنگ و نوازنده گیتار، نگران ابتذال در موسیقی است و به نظر او برگزاری «هفته موسیقی معاصر» میتواند مردم را با موسیقی سالم آشنا کند. او میگوید: «کافی است که مردم بیایند این نوع موسیقی را ببینند و برای این که بخواهیم مردم را آشنا کنیم باید بتوانیم آلبوم وارد بازار کنیم که این مستلزم سرمایهگذاری روی کسانی است که موسیقی درست ارائه میدهند و این میتواند جایگزین سرمایهگذاری روی خواننده و موسیقیهایی باشد که همه فرهنگ مردم را میسوزاند.
فرقی هم در مجاز و غیرمجاز بودن نمیکند؛ مهم این است که موسیقی ایران در حدود 5-6سال است که به ابتذال کشیده شده و این روند ادامه دارد.»با توجه به تبلیغات کم، استقبال مردم خوب بود و شرکتکنندگان هم از برگزاری این برنامه رضایت داشتند، اما نکتهای در اینجا وجود داشت که صارمی به آن اشاره میکند: «اگر در مورد همین برنامه، همه چیز به موقع انجام میشد و ما میتوانستیم تبلیغات را دو هفته زودتر شروع کنیم و وضع اساساً تغییر میکرد.»