سرعت كاهش قيمت نفت در ماه‌هاي اخير زماني مورد توجه قرار مي‌گيرد كه سال 2005 قيمت نفت 55دلار بوده و اين قيمت در مدت تقريبا 2سال يعني 2007به 95دلار افزايش يافت. شرايط حاكم بر بازار نفت و بالاگرفتن نگراني‌ها از سوي برخي كشورهاي نفتي، اين ايده را تقويت كرد كه توطئه‌اي هدفمند از سوي برخي كشورها عليه برخي كشورهاي ديگر در حال انجام است.
اين ايده مشخصا در 3كشور ايران، روسيه و ونزوئلا و به‌ويژه در ايران (كه با مسئله مذاكرات هسته‌اي و تحريم‌هاي اقتصادي گره زده شد)، از برجستگي بيشتري برخوردار بوده است. در اين ميان اما نوك حملات عمدتا به سمت عربستان سعودي متمركز است با اين برداشت كه مقامات سعودي با هدف فشار سياسي و اقتصادي بر ايران در جريان مذاكرات هسته‌اي، عامدانه و هماهنگ با قدرت‌هاي بزرگ در كاهش قيمت نفت نقش مهمي ايفا مي‌كنند. اجلاس اخير اوپك و مخالفت عربستان سعودي براي كاهش توليد با هدف افزايش قيمت در اين راستا مورد استناد است. اما واقعيت چيست؟
كاهش 42درصدي قيمت نفت رقمي در حدود 80ميليارد دلار به اقتصاد كشورهاي نفتي حوزه خليج‌فارس زيان زده است كه از اين ميان 40ميليارد دلار سهم كشور عربستان سعودي است. اين كشورها هم‌اكنون با كسري بودجه مواجه شده و تحت فشار اقتصادي هستند. كمترين زيان در ميان كشورهاي عمده توليد‌كننده نفت به نسبت ذخاير و ظرفيت توليد، متوجه ايران است كه در پايين‌ترين سطح در حال توليد و صادرات است.
عربستان سعودي اگرچه با در پيش‌گرفتن سياست عدم‌كاهش توليد به تشديد كاهش قيمت نفت دامن زده اما در آغاز اين روند و تداوم آن نقش ذاتي نداشته و ندارد. كاهش قيمت نفت با دلايل ذاتي بازار كه عمدتا كاهش تقاضا از سوي قدرت‌هاي نوظهور اقتصادي مانند چين و هند كه در يك سال گذشته با توقف رشد اقتصادي فزاينده آنها صورت گرفت و همچنين افزايش توليد و عرضه از سوي كشورهاي مختلف در پي سال‌ها تلاش براي كشف و استخراج نفت به‌خصوص در آسياي جنوب شرقي، آمريكاي شمالي و آمريكاي لاتين ارتباط مستقيم دارد. با اين تفسير به‌نظر مي‌رسد كه بيش از حد روي نقش عربستان در اين ماجرا تأكيد شده؛ هرچند خود عربستان در اين زمينه بي‌علاقه نيست كه نقش آن مثبت يا منفي برجسته شود.
عربستان سعودي بيش از آنكه نگران ايران و فشار بر ايران باشد، نگران آينده سياسي و اقتصادي خود به‌دليل از دست دادن جايگاه نخست نفتي جهان است. آمارهاي رسمي حكايت از اين دارد كه ونزوئلا جايگاه نخست عربستان را در ذخاير نفتي گرفته است. همچنين كشف ذخاير نفت شيل كه در حدود 4800ميليارد بشكه (3برابر ذخاير نفت معمولي) تخمين زده مي‌شود، عربستان سعودي و ديگر كشورهاي نفتي را با چالش جدي مواجه ساخته است. كاهش قيمت نفت اگرچه در كوتاه‌مدت زيان اقتصادي شديدي را به كشورهاي نفتي تحميل مي‌كند، تا مدتي سرمايه‌گذاري در منابع نفتي جديد را به تأخير مي‌اندازد و اين باعث منفعت موقت كشورهاي نفتي فعلي خواهد شد؛ چراكه قيمت نفت در ماه‌هاي آينده در محدوده 60تا 70دلار تثبيت مي‌شود.
نظر شما