یکی از رایجترین این برنامهها، برنامههای خانوادگی است که آشپزی و مباحث مربوط به تغذیه، جزء ثابت آنهاست که در تمام دنیا، کمابیش به یک شکل اجرا میشود.
در این میان، محققان آمریکایی با انجام تحقیقاتی وسیع بر روی برنامههای آموزشی تغذیه، دریافتهاند که اغلب این برنامهها به دلیل اینکه صرفا به ذکر راهکار میپردازند و از نمایش نمونههای عینی در آنها خبری نیست با شکست مواجه میشوند.
در واقع، نتیجه این مطالعات نشان میدهد سالانه مبالغ هنگفتی صرف ساخت برنامههای آموزشی تغذیه از قبیل آموزشهای مربوط به لاغری، چاقی، پیشگیری از بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت و... میشود بیآنکه در عمل نتیجه مثبتی را در پی داشته باشد.
این در حالی است که در سالهای اخیر برنامههای آموزشی تغذیه در ایران، جایگاه ثابتی را در برنامههای مختلف تلویزیونی، از آنها که مخاطبان بزرگسال دارد تا برنامههای کودک پیدا کرده است که همگی به شیوه معمول پرسش و پاسخ برگزار میشود.
کارشناسان کشور ما نیز معتقدند نتیجهای که از این برنامهها به دست میآید با یافتههای محققان آمریکایی چندان تفاوتی ندارد و در عمل، درصد موفقیت این برنامهها بسیار کم است.
دکترسیدضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رئیس انجمن تغذیه ایران، با بیان این که تا چندی پیش، در کشور ما، اطلاعات مردم در رابطه با نحوه صحیح مصرف مواد غذایی و شیوه تغذیه متناسب، متعادل و متنوع بسیار کم بود و همین وسایل ارتباط جمعی اعم از نوشتاری، شنیداری و دیداری، باعث شدهاند تا فکر و اندیشه جدیدی در مردم به وجود آید و چشم آنها را به ظرایفی که تا پیش از این توجه نمیکردند، باز کند، میگوید: اما باید بپذیریم که بالاخره در هر کاری ممکن است اشتباه یا افراط و تفریط صورت گیرد و گرچه شیوه ساخت این برنامهها را نمیتوان اشتباه نامید، اما مسلما تمامی این برنامهها هنوز جایی برای پیشرفت و ارتقا دارند و قطعا زمانی که ما بتوانیم نمونههای موفق و عینی را در کنارشیوههای عملی و کاربردی به تصویر بکشیم، برنامه آموزشی ایدهآلی خواهیم داشت.
وی اضافه میکند: البته در حال حاضر شاهد برخی از تغییرات در نحوه ساخت این برنامهها از جمله همراه کردن شیوههای آشپزی سالم در کنار آموزشهای تغذیهای بودهایم که به نظر میرسد، مطلوبیت زیادی هم داشته است.
در همین زمینه، دکتر سید مرتضی صفوی، مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت نیز معتقد است با به تصویر کشیدن شیوههای تغذیه سالم و سفرههای غذایی متناسب به شکل عملی، آموزشها به شکل کاربردیتری انجام میشود.
وی میگوید: این مسئلهای است که ما نیز به آن دست یافتهایم و در همین ارتباط نیز برنامههایی نظیر آموزش پخت غذا برای مادران کودکانی که از شیر گرفته میشوند، در خانههای بهداشت، برنامه بومیسازی رژیم غذایی کودکان زیر 5سال در استانهای مختلف و برنامههای عملی دیگری در وزارت بهداشت پیگیری میشود که امیدواریم با موفقیت بیشتری نسبت به طرحهای منفعل و غیرکاربردی همراه باشد.
دکتر صفوی همچنین به همکاریهایی که این دفتر با صدا و سیما در زمینه اصلاح برنامههای غذایی که به تصویر کشیده میشود، اشاره میکند و میگوید: یکی از کارهایی که در این ارتباط قرار است انجام شود این است که ما مسئولیت چیدمان و انتخاب نوع مواد غذایی را درسفرههایی که قرار است در برنامههای ماه رمضان اعم از سریال، فیلم و گفتگوها وجود داشته باشد را به عهده گرفتهایم و قصد داریم تا به شکلی نامحسوس و تاثیرگذار، سفرههای غذایی سالم و مناسب برای وعدههای سحر و افطار را به مردم معرفی کنیم که البته این از اولین گامهایی است که در آموزشهای عملی برداشته شده است که به طور قطع، در سالهای آینده نمونههای بیشتری را پوشش خواهیم داد.
برنامهریزی وزارت بهداشت برای بهبود کیفیت تغذیه مردم از طریق تلویزیون در حالی است که گروهی از کارشناسان معتقدند، تبلیغات مواد غذایی بیارزش مثل چیپس و پفک در این رسانه، یکی از مهمترین عوامل منفی مهم تاثیرگذار در فرهنگ غذایی مردم است.
در جایی که بسیاری از کسانی که در طول سال حتی چند دقیقه مطالعه نمیکنند، حتما ساعاتی در روز را صرف تماشای تلویزیون و یا گوش دادن به رادیو میکنند و یا روستائیانی که دسترسی به کتاب، روزنامه و مجلات برایشان دشوار است، سعی میکنند تا یک دقیقه از برنامههای مورد علاقه خود را که از شبکههای سراسری سیما پخش میشود از دست ندهند، ارزش هر ثانیه و هر دقیقه از وقت بینندگان را نباید دست کم گرفت.