بنابراين اگر ما مي‌بينيم پس از گذشت بيش از 1400سال معصومين تا اين اندازه محبوب هستند، به اين دليل است كه نمونه رفتار، كردار و انديشه نيكو بوده‌اند. اما اگر شما الان از مردم بپرسيد كه 14سال پيش كدام خواننده يا ورزشكار محبوب بود، تقريبا خيلي‌ها آن را به ياد نمي‌آورند. مي‌توان گفت واژه محبوبيت به جايگاه و موقعيتي كه هر فرد نزد افراد ديگر دارد و به‌خاطر آن مورد احترام قرار مي‌گيرد، اطلاق مي‌شود. افراد مي‌توانند به درجات متفاوتي از محبوبيت برسند. در دين اسلام هم هدف اين است كه از يك مسلمان يك انسان محبوب ساخته شود؛فردي كه محبوب خدا، محبوب خود و محبوب مردم باشد. اما چرا در اين ميان عده‌اي هستند كه راه را اشتباه مي‌روند؟ محبوبيت‌هاي كاذب در مورد بعضي از مواردي كه به‌صورت كاذب موجب ايجاد محبوبيت مي‌شود، بايد گفت اگر فردي صرفا بازيگر خوبي است يا خواننده خوش‌صدايي است و بيش از ديگران جلب توجه كرده و يا ورزشكاري است كه موردتوجه عموم قرار گرفته به مفهوم آن نيست كه او واقعا نمونه رفتار، گفتار يا عملكرد صحيحي است.
- همانند‌سازي
در مورد محبوبيت‌هاي كاذب مي‌توان گفت كه در اين ميان، عوامل ناخودآگاه رواني دخيل است؛ به اين معنا كه نوعي سازوكار دفاعي رواني به نام «همانند‌سازي» وجود دارد كه افراد زماني كه فردي را مي‌بينند كه از نظر آنها موفق است و كارهايي را انجام داده كه آرزوي خود آنها بوده، خودشان را به جاي او مي‌گذارند. مثلا نوجواني كه هميشه آرزو داشته به سرعت و از طريق فوتبال صاحب شهرت و ثروت بشود، وقتي فردي را مي‌بيند كه اين ويژگي‌ها را دارد، نسبت به او نوعي كشش احساس مي‌كند و خودش را به جاي او مي‌گذارد. در واقع با تشويق اين فرد و نشان دادن احساسات نسبت به اين فرد، نياز دروني خودش را برآورده مي‌كند.
- همدردي با قهرمانان!
بسياري از اوقات همانند‌سازي باعث مي‌شود كه افراد به‌صورت كوتاه‌مدت به‌شدت تحت‌تأثير جريان خاصي قرار بگيرند. نمونه اين مسئله فيلم‌هاي هندي است كه در آن، افراد با قهرمانان فيلم‌ها همانند‌سازي مي‌كنند. مثلا نسبت به كسي كه مورد ظلم وآزار قرار گرفته همدردي مي‌كنند يا برعكس... همين موضوع هم باعث مي‌شود كه پا به پاي او بخندند يا گريه‌‌كنند. بعضي اوقات بازيگران به‌خاطر اينكه حس افراد براي موفق بودن و رسيدن به قدرت و ثروت را در مدت كوتاه يك‌فيلم تامين مي‌كنند مورد توجه آنها قرار مي‌گيرند.
- محبوبيت‌هاي خاص
عوامل زيادي در ميزان محبوبيت افراد مؤثر است، مثلا فردي كه با خوانندگي مي‌تواند نظر ديگران را جلب كند و به بيماري سختي هم مبتلاست و براثر آن فوت مي‌كند، ممكن است باعث همانند‌سازي در گروه زيادي شود كه نسبت به اين شخص احساس توجه و علاقه نشان بدهند؛ درحالي‌كه خيلي از اين افراد قبلا هيچ‌گونه آشنايي با اين شخص نداشتند و نه از زندگي او خبر داشتند و نه از كردار و رفتارش آگاه بودند. تنها شرايط خاصي كه اين فرد داشته، احساسات ناخودآگاه دروني را در جمعي از افراد زنده مي‌كند. در نتيجه مي‌بينيم كه باعث برانگيخته شدن احساسات افراد مي‌شود و در عين حال بعد از گذشت 6ماه يا يك سال ديگر اثر چنداني از اين ابراز احساسات و علاقه وجود نخواهد داشت. چون در واقع، اين نوعي حالت عاطفي است كه شخص نسبت به‌خودش احساس مي‌كند؛ يعني فرض مي‌كند خودش مبتلا به بيماري شديدي شده كه خيلي رنج برده و در عنفوان جواني از دنيا رفته است.
- آزمون زمان
براي شناخت و درك عميق مفهوم محبوبيت بايد به اين نكته فكر كرد كه آيا اين محبوبيت مورد نظر بعد از گذشت سال‌ها همچنان به اين شكل فعلي باقي مي‌ماند؟ در واقع شهرت و محبوبيتي واقعي است كه پايدار باشد و علاوه بر اينكه ناشي از شناخت كامل نسبت به اشخاص بوده، بعد از گذشت سال‌ها هم فراموش نشود ولي معمولا بسياري از خواننده‌ها و هنرپيشه‌ها بعد از گذشت چند سال فراموش مي‌شوند. در بين ورزشكاران هم فقط نام بعضي از قهرمانان ازجمله «تختي»به ياد افراد باقي مانده است. به اين دليل كه او از لحاظ ديني و خصوصيات اخلاقي نمونه بوده. مردم مي‌توانند تفاوت محبوبيت واقعي را با ظاهري از طريق «آزمون زمان» متوجه بشوند؛ اگر كسي بعد از چند سال هنوز بين عامه مردم محبوبيت داشت مي‌توان گفت كه به احتمال زياد واقعا فرد شايسته‌اي بوده و آن محبوبيت صرفا يك جوگيري دوره‌اي نبوده است.
- كارخانه رؤيا‌سازي و قهرمان‌پروري
گاهي اوقات افراد به‌خاطر اينكه در وجود خودشان احساس نقصان و كمبود مي‌كنند، به‌دنبال نمونه‌هايي مي‌گردند كه به‌نظر آنها كامل و بدون نقص هستند. به اين ترتيب مي‌خواهند خودشان و آنچه را به آن علاقه‌مند هستند ستايش كنند. به همين دليل نسبت به افراد موفق علاقه‌مند مي‌شوند. در واقع مي‌توان گفت اين علاقه نسبت به‌خود شخص است نه يك فرد خاص! به علاوه بعضي‌ها دوست دارند افرادي را كه بدون زحمت به شهرت يا ثروتي مي‌رسند تحسين كنند چون به‌نظر آنها كسي كه با كار و تلاش بسيار به جايي رسيده كار خاصي نكرده. آنها دوست دارند در خواب و خيال يك كارخانه رؤياپروري داشته باشند. به همين دليل هم هست كه فيلم‌هاي هندي محبوبيت زيادي بين بعضي افراد دارند. چون اينگونه فيلم‌ها كارخانه‌رؤيا‌سازي هستند كه به مردم مي‌گويند انسان مي‌تواند بدون كار و زحمت صرفا به‌خاطر اينكه با بخت و اقبال خوبي مواجه شده است به همه‌‌چيز برسد؛ كودكان و نوجوانان هم خيلي زودتر تحت‌تأثير اسطوره‌سازي و قهرمان‌پروري قرار مي‌گيرند. اما زماني كه سن افراد بالا مي‌رود و آگاه‌تر و با تجربه‌تر مي‌شوند، فقط از كساني پيروي مي‌كنند كه از نظر رفتاري، گفتاري و ديني و اخلاقي شايستگي دارند. تفاوت نوجواني، دوران ميانسالي و سنين سالمندي در همين موضوع است كه افراد به‌تدريج آگاه‌تر مي‌شوند و نيازهاي ناخودآگاه دروني خيلي روي آنها تأثير نمي‌گذارد.
- محبوبيت‌هاي پايدار
محبوبيت هم مانند هر نعمت ديگري در معرض زوال و نابودي است و براي حفظ آن بايد تلاش كرد و كوشيد. امكان دارد كسي در مقطعي از زندگي خود با توجه به توانايي‌هايي كه دارد بتواند توجه ديگران را به‌خود جلب كند ولي با از دست دادن آن توانايي‌ها هم ديگر نزد مردم محبوب نباشد. پس براي محبوبيت بيشتر بايد هميشه توانايي‌هاي خود را بالاتر برد البته نه براي جلب محبوبيت بيشتر بلكه براي ارتقاي توانايي‌هاي خود كه در كنارآن محبوبيت هم حاصل خواهد شد؛ يعني اگر هدف را جلب توجه ديگران درنظر بگيريم، بايد بدانيم كه در پي يك محبوبيت ناپايدار، داريم انرژي زيادي مي‌گذاريم اما اگر هدف، رسيدن به درجات بالاتر از استعدادها و توانايي‌هاي ما باشد، به محبوبيت پايداري خواهيم رسيد كه طول عمر آن را تاريخ نشان خواهد داد.
كارشناس: دكتر فربد فدايي، روانپزشك
نظر شما