معصومه آبرون، مدیر روابط عمومی فرهنگسرای تهران در این باره میگوید: « این طرح در سال گذشته با استقبال روبهرو شد به همین دلیل زمانی که برای پرکردن اوقات فراغت تابستان امسال برنامهریزی میکردیم؛ این طرح را هم در ردیف برنامههایمان قرار دادیم و آن را اجرا کردیم.»
این برنامه با عنوان «طرح پیک کتاب» و با هدف ترویج فرهنگ مطالعه و ترغیب شهروندان به کتابخوانی شروع به کار کرده است. در این طرح، سه کتابخانه مشارکت میکنند؛ کتابخانه شهر در فرهنگسرای تهران، کتابخانه استاد معین در خانه فرهنگ وردآورد و کتابخانه پندار در منطقه 22 اما عملکرد هر یک از این کتابخانهها با دیگری کاملاً متفاوت است.
کتابخانه استاد معین این طرح را برای کسبه محل انجام میدهد؛ به این ترتیب که در ابتدا کتابداران بروشوری تهیه کردهاند و آن را در محدوده مشخصی که کسبه به فعالیت مشغول بودند؛ پخش کرده و نحوه فعالیتشان را برای آنان توضیح دادهاند؛ پس از آن کتابهای درخواستی را به وسیله پیک برای کسبه فرستادهاند.
به این ترتیب، یک ماه است که کتابداران استادمعین، برای کسبه منطقه، کتاب میفرستند و آنها هم بعد از مطالعه با کتابخانه تماس میگیرند و کتاب را پس میفرستند و یا کتاب جدیدی را تقاضا میکنند که اگر کتابخانه، کتاب مورد نظر را داشته باشد؛ آن را از طریق پیک در اختیار متقاضیان قرار میدهد.
آبرون در پاسخ به این سؤال که چرا این طرح صرفاً برای کسبه اجرا میشود؛ گفت: «انجام این طرح برای کسبه در حال حاضر به صورت آزمایشی صورت میگیرد به این دلیل که ساعت کاری آنها طوری نیست که بتوانند به کتابخانه بیایند اما به طور کلی افرادی در این طرح مورد نظرند که نمیتوانند به کتابخانهها مراجعه کنند مثل معلولان، سالمندان و یا خانهداران.»
اما انجام طرح پیک کتاب در کتابخانه پندار منطقه 22، متفاوتتر از سایر کتابخانهها انجام میشود. در اینجا، اعضای کتابخانه بستههای کتاب را به دست کسانی میرسانند که با آنها آشنایی دارند (مثلاً اعضای خانواده خودشان) و بعد از مدت کوتاهی بستههای کتاب را به کتابخانه برمیگردانند. به علاوه، قرار است در پایان تابستان به بهترین پیکرسانها جایزه داده شود.
با اینکه این طرح ابتدا در کتابخانه شهر فرهنگسرای تهران آغاز شد، اما هنوز فعالیت تابستانیاش را آغاز نکرده و قرار است از اول شهریورماه، کارش را شروع کند. در این کتابخانه، افراد معینی با لباسهایی که آرم «پیک کتاب» دارد، برای اعضا و سایرین کتابهای مورد نظرشان را به در منازل خواهند برد.
به این ترتیب، پیکها برای تحویل کتابها به اعضای کتابخانه، کارت عضویتشان را میگیرند و از کسانی که عضو کتابخانه نیستند، کارت شناساییشان را خواهند گرفت. مژگان نوذری، مسئول کتابخانه شهر فرهنگسرای تهران درباره اجرای این طرح گفت: «ما در اجرای این طرح برنامهریزی کردهایم تا کسانی که عضو نیستند؛ با ارائه کارت شناسایی بتوانند به عضویت کتابخانه دربیایند؛ همچنین وبلاگی طراحی کردهایم که ساکنان منطقه بتوانند به منابع کتابخانه دسترسی داشته باشند و از وضعیت کتابهای امانت داده شده و موجود در کتابخانه، اطلاع پیدا کنند.»
همچنین آبرون در یک مصاحبه کوتاه تلفنی درباره ادامه اجرای این طرح گفت: «وقتی این طرح در کتابخانه شهر انجام گرفت، با تلفنها و درخواستهای مکرر مواجه شدیم تا این کار برای همه افراد انجام شود. درحال حاضر هم اجرای این طرح تا پایان تابستان قطعی است اما هنوز مشخص نیست که در آینده هم این روند ادامه داشته باشد.»
بد نیست بدانید که هر سه کتابخانه این کار را به صورت رایگان انجام میدهند و هزینه کل طرح برعهده فرهنگسرای تهران است. این فرهنگسرا زیر نظر سازمان فرهنگی هنری شهرداری است و مدیریت کارهای فرهنگی و هنری این دو منطقه یعنی مناطق 21 و 22 را برعهده دارد. همچنین طرح پیک کتاب از کارها و برنامههای اداره امور کتاب و کتابخانه شهرداری کاملاً مجزا و مستقل عمل میکند اما کل طرح به اطلاع این اداره رسیده است.
مطلب دیگر این است که اجرای این طرح از میان دیگر برنامههای سازمان فرهنگی هنری شهرداری- برای ترویج فرهنگ مطالعه– مفیدتر است.
مثلاً نقدی که در طرح «سبد کتاب شهر» مطرح میشد، این بود که سلیقه مخاطب در انتخاب کتابها نادیده گرفته میشود که البته نقد بیربطی هم به نظر نمیرسید. تنها مسئله (کمی) نگرانکننده، احتمال گم شدن کتابها و برنگرداندن آنهاست.
آبرون در این باره میگوید: «ما احتمال میدادیم که این اتفاق بیفتد اما اساس کار را بر اعتماد دوطرفه گذاشتیم. به علاوه هدف اصلی ما این بود که فرهنگ مطالعه را گسترش دهیم و آمار ساعات مطالعه را بالا ببریم. درحال حاضر، درصد مطالعه در شهر تهران نگرانکننده است و برای جبران این مشکل باید از جایی شروع کرد.»
با تمام این توصیفات، آینده پیک کتاب و استقبال از آن در ابهام است چرا که مدت زمان قابل توجهی از انجام این طرح نگذشته و نمیتوان حدس زد که مسئولان طرح تا کجا قادرند و یا تمایل دارند این کار را ادامه دهند.
حرفی که تمام مدت از مسئولان سازمان فرهنگی هنری شهرداری شنیدهایم این است که «فرهنگ به سرمایهگذاری احتیاج دارد.» اما اینکه این طرح چه نتایجی را در برخواهد داشت؛ چیزی است که در یک یا دو ماه مشخص نمیشود و باید صبر کرد تا زمان، آن را ثابت و یا رد کند!