نشریه آمریکایی اینترنشنال هرالد تریبیون در شماره 13 آگوست خود مطلبی را درباره افزایش درخواست کشورهای خاورمیانه برای دستیابی به فناوری هستهای منتشر کرده و با نادیده گرفتن تأکیدهای آشکار ایران بر آمادگی برای همکاری هستهای با کشورهای خاورمیانه، تلاش نموده است اقبال این کشورها به استفاده از انرژی اتمی را به نوعی، نشانه تقابل آنان با برنامه هستهای ایران معرفی نماید.
در ابتدای این نوشتار تأکید شده است که برنامه هستهای ایران و تلاشهای این کشور برای دستیابی به فناوری هستهای موجب شده تا موجی از اقبال به این فناوری در میان کشورهای خاورمیانه ایجاد شود، چرا که دیگر کشورهای منطقه نمیخواهند در این مسیر از ایران عقب بمانند.
گزارش مذکور سپس با اشاره به اینکه اکثریت مردم منطقه خاورمیانه مسلمان هستند، تلاش سالهای اخیر این کشورها برای بهرهمندی از انرژی هستهای را علاقه مسلمانان به برخورداری از برنامه هستهای عنوان کرده است.
در ادامه نیز با بیان این مطلب که ایالات متحده ماه گذشته موافقتنامه هستهای جدیدی را با هندوستان منعقد کرده، به امضای قرارداد همکاری هستهای میان فرانسه و لیبی اشاره و تأکید شده است که نیکولا سارکوزی، رئیس جمهوری فرانسه با ارائه کمک هستهای به امارات نیز موافقت کرده است. همچنین بر اساس این گزارش سارکوزی اعلام کرده است که غرب میتواند به کشورهای عربی در زمینه استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای اعتماد کند.
رئیسجمهوری فرانسه به عنوان یکی از رهبران کشورهای غربی که به شدت با برنامه هستهای ایران مخالف است، اینبار تأکید کرده است که هیچکس نمیتواند دولتهای عربی را از دستیابی به فناوری هستهای منع کند، به خصوص آنکه فعالیت هستهای آنها با موافقت و نظارت مقامات آژانس بینالمللی انرژی اتمی انجام پذیرد؛ و البته همانگونه که اشاره شد فرانسه یکی از 3 کشور اروپایی است که در برابر فعالیتهای هستهای ایران، بازرسیها و نظارتهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی را برنتابید و اصرار داشت که پرونده هستهای ایران باید به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود.
به هرحال هرالد تریبیون با اشاره به مواضع سارکوزی در قبال برنامه هستهای درخواست شده از جانب اعراب، باز هم این پرسش را مطرح میکند که آیا واقعا میتوان به کشورهای عربی در این زمینه اعتماد کرد؟
رقابت
این نشریه آمریکایی بر این نکته تأکید میکند که کشورهای خاورمیانه در شرایطی خواهان دستیابی به فناوری هستهای هستند که یک چهارم ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارند؛ نویسنده با اشاره به این موضوع نتیجه میگیرد که اقبال آنها به برخوردار شدن از برنامه هستهای برای تأمین انرژی مورد نیاز آنها نیست، بلکه تلاش آنها در این راستا، تنها در جهت رقابت با ایران است.
نگارنده سپس برای اثبات ادعای خود سخنان پادشاه اردن در جریان مصاحبه ژانویه گذشته را مد نظر قرار میدهد که عبدالله با اشاره به نبرد حزبالله لبنان و رژیم صهیونیستی، موفقیت حزبالله را نشانه افزایش نفوذ ایران در خاورمیانه دانسته و تأکید کرده است که این موضوع موجب تغییر رویکردها به مقوله انرژی هستهای در سراسر منطقه خواهد شد و تمامی کشورهای منطقه پس از تابستان امسال به سمت بهرهمندی از فناوری اتمی حرکت خواهند کرد.
رقبای عمده
نوشتار هرالد تریبیون، مصر و ترکیه را 2 رقیب عمده ایران معرفی میکند که در صدر کشورهای خواهان دستیابی به انرژی هستهای قرار دارند. جمال مبارک، فرزند متنفذ رئیسجمهوری مصر تأکید کرده است که کشورش راهاندازی 4 راکتور را در دستور کار دارد که اولین آنها در 10 سال آینده کامل خواهد شد. ترکیه نیز درصدد ساخت 3 راکتور هستهای است و ساخت آنها را از امسال آغاز خواهد کرد.
همچنین به نوشته این نشریه آمریکایی، عربستان به همراه 5 عضو دیگر عضو شورای همکاری خلیج فارس با تأکید بر انجام مطالعات مشترک برای استفاده از انرژی هستهای در جهت مصارف صلحآمیز در نشست اواخر سال 2006 این شورا، میزان علاقهمندی خود برای ورود به عرصه رقابت هستهای را نشان دادند.
جالب آنکه پس از مطرح شدن تمامی این درخواستها، اتحادیه عرب در نشست ماه مارس حمایت خود از موج درخواستهای کشورهای عربی را اعلام کرد و از دولتهای عربی خواست که تلاشها برای دستیابی به فناوری اتمی را در جهت توسعه پایدار کشورهای خود افزایش دهند.
پیام به غرب
مدیر بخش سیاستهای هستهای مرکز مطالعات آمریکاشناسی و نویسنده کتاب «تاریخ و آینده سلاحهای هستهای» به عنوان نگارنده این یادداشت معتقد است این رنسانس هستهای بیانگر پیام کشورهای عربی به غرب مبنی بر آن است که اعراب نمیتوانند به کشورهای غربی اعتماد کنند، چراکه اروپا و آمریکا در برخورد با برنامه هستهای ایران، شکست خوردهاند و دولتهای خاورمیانه، خود باید وارد عرصه رقابت با ایران شوند.
البته جوزف سیرنسیون به این موضوع اشارهای نمیکند که ورود کشورهای عربی خاورمیانه به عرصه فعالیتهای هستهای، در حقیقت ورود کمکهای اروپا و آمریکا به این کشورها در مرحله هستهای است و انجام فعالیتهای هستهای کشورهای عربی بدون اروپا و آمریکا بیمفهوم است.
هرالد تریبیون در پایان، دستیابی کشورهای خاورمیانه به فناوری هستهای را با وجود باقیماندن مشکلات مرزی، مذهبی و سیاسی در این منطقه، زمینهساز جنگی هستهای عنوان کرده و تأکید میکند در چنین شرایطی که کشورهای خاورمیانه خواهان دستیابی به فناوری هستهای هستند، تنها هدف، باید ایجاد اتحادی متشکل از ایالات متحده، اروپا، روسیه و کشورهای منطقه برای تقابل با برنامه هستهای ایران باشد؛ به عبارت دیگر، نگارنده مشکل برخورد غرب با ایران را با وجود افزایش درخواستهای کشورهای خاورمیانه برای دستیابی به فناوری هستهای، بغرنجتر از گذشته میداند، چرا که اکنون فعالیتهای هستهای ایران از نگاه آنها، دارای تأثیرات برونمرزی است.