بیشتر محققان تاریخی و دانشپژوهان این رشته و رشتههای مرتبط هستند که انتشار کتابهای تاریخی را دنبال میکنند. هر چند حوادث تاریخی گذشته همه ما را میسازند اما تاکنون کتابهای تاریخی به ندرت با مشخصات و ویژگیهای مورد توجه عموم مردم تدوین و منتشر شدهاند.
جزئیات دقیق تاریخی و شرح مفصل حوادث با کوچکترین فراز و نشیبها برای همگان خواندنی نیست در حالی که اگر مورخان در روایت حوادث نگاه و زبان جدیدی ارائه کنند، استقبال و تحسین عموم را نیز با خود همراه میکنند.
نمونه موفق این امر کتاب «معمای هویدا» اثر دکتر میلانی بود که طیف گستردهای از جامعه در روزهای انتشار، خواننده جدی این کتاب شدند. مثال دیگری که برای کتابهای تاریخی با توجه به ویژگیهای مورد نظر عموم مردم وجود دارد مجموعه شصت جلدی تاریخ جهان از انتشارات ققنوس است.
اولین کتاب این مجموعه در سال 1379 با عنوان امپراتوری ایران به قلم دان ناردو و با ترجمه مرتضی ثاقبفر منتشر شد. انتشار این کتاب از همان سال 1379 با عرضه 10 اثر دنبال شد و تاکنون ادامه دارد و پس از 7 سال انتشار مداوم، این روزها علاقهمندان در انتظار آخرین مجلدهای این مجموعه 60 جلدی هستند.
لوسنت بوکر، ناشر آمریکایی این کتاب در پی قراردادی حق ترجمه و انتشار این آثار را به انتشارات ققنوس واگذار کرده است و گروهی از مترجمان چون مهدی حقیقتخواه، فرید جواهرکلام، سهیل سمی، فاطمه شاداب و... در ترجمه کتابهای مختلف این مجموعه با انتشارات ققنوس همکاری میکنند. ارسلان فصیحی نیز سر ویراستار این مجموعه است.
هر مجلد از این مجموعه به یک حادثه تاریخی پرداخته است. عنوانها و مجلدها پشت سرهم یک جریان تاریخی را روایت نمیکنند و محتوا و مطالب هر جلد نیز به طور مستقل از سایر مجلدها تهیه و تدوین شده است.
نکته قابل تامل درباره این مجموعه فرورفتن در عمق حوادث تاریخی است. در مجموعه تاریخ جهان رویدادهای تاریخی با زبانی ساده، دقیق، موجز و منظم روایت شدهاند. هر جلد به یک دوره و حادثه تاریخی پرداخته و جنبههای مختلف آن را تا اندازهای رازگشایی کرده که برای یک خواننده عام جذاب و خواندنی باشد.
اتفاقاتی چون تمدن مایا، جنگ ویتنام، انقلاب فرانسه، بیزانس و... در حدود 200 صفحه جای گرفتهاند و این به روشنی نشان میدهد که مورخ تا چه عمقی در درون حادثه کنکاش کرده است.
علاوه بر این که در معرفی نسخههای انگلیسی زبان این مجموعه، مخاطبان هدف دانشآموزان و دانشجویان بیان شدهاند ولی ویژگیهایی که گفته شد، آن را در گروه کتابهای مناسب برای عموم مردم قرار میدهد.
گروه مولفان این مجموعه تاریخی نیز به مانند مترجمانش به فراخور موضوع از کارشناسان آن حوزه هستند و در پایان هر کتاب فهرست منابع اثر به طور دقیق ذکر شدهاند تا میزان اعتبار و درستی مطالب را تایید کنند. تاریخشناسان و تاریخپژوهانی که پیوسته با منابع داخلی و خارجی تاریخی سر و کار دارند، میتوانند در نقد این مجموعه میزان اعتبار منابع هر جلد آن را محک بزنند.
دومین قدم انتشارات ققنوس پس از تصمیم به انتشار کامل این مجلدها، بومیسازی آن است؛ یعنی اضافه کردن چند مجلد به قلم مولفان ایرانی. از دیدگاه مسئولان این انتشارات جای حوادثی چون تاریخ مشروطه و تاریخ صفویه در این مجموعه خالی است و به همین دلیل انتشار این 2 جلد را به قلم نسیم خلیلی در برنامه خود دارند. در سرانجام کار مجموعه تاریخ جهان که پیشبینی میشود در سال جاری روی دهد در برگردان فارسی این مجموعه آنرا غنیتر کرده و بر محتوای اصلی آن افزودهاند.
از مجموعه 60 جلدی تاریخ جهان تاکنون امپراتوری ایران، مصر باستان، رنسانس، امپراتوری مغول، قرون وسطی اولیه، اصلاحات، امپراتوری آشور، انقلاب صنعتی، روسیه تزاری، چین باستان، علم در قرن بیستم، عصر حجر، عصر روشنگری، ظهور و سقوط اتحاد شوروی، قرون وسطی چین، آمریکای باستان، تفتیش عقاید، بنیانگذاری آمریکا و قانون اساسی آن، عصر اکتشافات، سفرهای مارکوپولو، جمهوری روم، خاور نزدیک باستان، امپراتوری بیزانس، یونان باستان، امپراتوری هیتلر، انقلاب روسیه، انحطاط و فروپاشی امپراتوری روم، انقلاب فرانسه، انقلاب کوبا، عصر فئودالیسم، اسطورههای یونان و روم، تاریخ بردهداری، جنگهای صلیبی، انقلاب کشاورزی، جنگ سرد، تاریخ پزشکی، تاریخ بلوک شرق، امپراتوری اینکا، انقلاب فرهنگی چین، انقلاب باشکوه، ژاپن امروز، تمدن مایا، امپراتوری اسلامی، جنگ جهانی دوم در اروپا، بینالنهرین باستان، رنسانس ایتالیا، جنگ ویتنام و پیدایش مسیحیت منتشر شدهاند و کتابهای عصر استعماری، انقلاب مشروطیت، تبعیضنژادی در آفریقای جنوبی و تاریخ صفویه نیز در انتظار انتشار به سر میبرند تا این مجموعه را کامل کنند.
دید کلی به تاریخ تمدن بشر
سهیل سمی از مترجمان دست اندر کار این مجموعه است. کتابهایی چون جنگهای صلیبی، بینالنهرین باستان، تاریخ بردهداری و... با برگردان این مترجم به فارسی منتشر شدهاند.
از نظر سمی این مجموعه یک دید کلی از تاریخ تمدن بشر به خواننده خود میدهد اما ویژگی بارز و منحصر بهفرد آن نوع زبان و نوع مخاطب است: «این کتابها برای بزرگسالها نوشته نشدهاند و چون مخاطب جوانها و نوجوانهای غربی بودهاند، به تفاوت سطح معلومات آنها در هنگام تهیه محتوا دقت شده است. از آنجایی هم که روایتها کامل هستند مطالعه آنها برای افراد بزرگسال هم خالی از لطف نیست».
منابع معتبر و نویسندگان متخصص امتیازاتی هستند که سمی برای این مجموعه برمیشمرد و میگوید: «کتابشناسی آخر هر جلد نشان میدهد منابع استفاده شده کتابهای حرفهای تاریخ هستند که فقط مورد استفاده مورخها قرار میگیرند. از طرف دیگر ناشر در انتخاب مولف نیز به سراغ متخصصان هر موضوع رفته است.»
مجموعه تاریخ جهان در ایران و جهان از فروش خوبی برخوردار بوده است و برگردانهای فارسی آن با شمارگان 3 هزار نسخه به چاپهای سوم و چهارم رسیدهاند. سمی دلیل موفقیت این مجموعه در جلب جوانان را شرح وقایع تاریخی بدون ورود به جزئیات میداند و پیشنهاد میکند: «این کتابها الگوی خوبی است برای کارشناسان آموزش و پرورش تا در کلاسهای تاریخ با رویکرد علمی و درست به وقایع تاریخی پرداخته شود.
در مدارس با تاریخ سرسری برخورد میشود و دانشآموزان فقط یکسری اسم را به خاطر میسپارند که به سرعت هم فراموش میکنند.» مجموعه حاضر تاریح جهان در آمریکا از کتابهای کمکدرسی محسوب میشود.