هشدار سازمان محیط‌زیست: مازندران بیابان می‌شود

مديركل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان محيط‌زيست به تسنيم گفت: اگر مديريت منابع آبي به همين روند ادامه يابد، ۲۰ سال آينده مازندران هم بيابان مي‌شود.

حميد گشتاسب، مديركل دفتر زيستگاه‌ها وامور مناطق سازمان حفاظت محيط‌زيست در حالي نسبت به بيابان شدن مازندران هشدار داد كه 12اسفند گذشته، همشهري درگزارشي كه با عنوان« مازندران 20سال آينده بيابان مي‌شود» ‌نسبت به بيابان‌شدن مازندران طي 20سال آينده هشدار داده بود.

در آن گزارش، دكتر محمد اميني، استاد دانشگاه و رئيس سابق مركز تحقيقات منابع طبيعي و كشاورزي استان مازندران به همشهري گفت: بنا به آمار، اگر روند موجود در برداشت آب از سفره‌هاي زيرزميني ادامه پيدا كند حداكثر 20سال ديگر مازندران خشك مي‌شود.

اميني، با اشاره به اينكه هر 10سال، سطح آب سفره‌هاي زيرزميني شمال كشور نيم متر پايين‌تر مي‌رود، خاطرنشان كرد: در حال حاضر منابع آبي استان به طرز نگران كننده‌اي در حال كاهش است. به گفته وي، افت سطح آب سفره‌هاي زيرزميني در اراضي جلگه‌اي روي پوشش گياهي به‌شدت اثر گذاشته و به‌تدريج باعث خشك شدن خاك و تخريب كامل پوشش گياهي دراين مناطق مي‌شود. اميني گفت كه سطح سفره‌هاي زيرزميني وقتي افت مي‌كند ناگزير عمق چاه‌ها بيشتر مي‌شود و آب بيشتري ازسفره‌هاي زيرزميني برداشت مي‌كنند. الان بسياري از دشت‌هاي مازندران دشت ممنوعه هستند و نبايد از اين دشت‌ها، آبي برداشت شود زيرا سطح آب از تراز منفي دراز مدت پايين‌تر رفته و اين خطر وجود دارد كه سفره‌هاي زيرزميني به خشكي برسند. مهندس كاظم نصرتي نصرآبادي هم كه سال‌ها مديريت جنگل‌هاي شمال كشور را برعهده داشته است، در گفت‌وگو با همشهري وضعيت منابع آبي استان‌هاي شمالي كشور را بحراني توصيف كرد وگفت: طي چند دهه اخير، در سراسر كشور بيش از حد مجاز از سفره‌هاي زيرزميني، آب برداشت شده و 3استان گيلان مازندران و گلستان هم ازاين قاعده مستثني نبودند.

رئيس جامعه جنگلباني ايران، افزود: ساختار اراضي شمال به‌گونه‌اي است كه وقتي سفره‌هاي زيرزميني تخليه شود آب شور جايگزين آب‌هاي زيرزميني شده و اراضي قابليت خود را از دست مي‌دهد و شوري در نهايت باعث تخريب سرزمين مي‌شود. اينها مباحث جديدي نيست و طي 4دهه اخير بارها كارشناسان درباره آن هشدار دادند اما كسي به اين هشدارها توجه نكرد.

• هشدار نسبت به كم‌آبي در شمال

دكتر حسين آخاني، پژوهشگر منابع طبيعي و گياه‌شناس هم پيش از اين در گفت‌وگو با همشهري با اعلام اينكه تنش آبي همه عرصه‌هاي كشور را فرا گرفته و جنگل‌هاي زاگرسي و هيركاني هم از اين تهديد در امان نمانده‌اند گفت: اكنون در عرصه‌هاي وسيعي از رويشگاه‌هاي زاگرسي و بخشي از رويشگاه‌هاي شمال با پديده خشكيدگي درختان مواجهيم كه مهم‌ترين عامل اين وضعيت به هم خوردن توازن آبي در اين عرصه‌هاست.

آخاني در ادامه گفت: ما در سال‌هاي اخير با حفر صدها هزار چاه مجاز و غيرمجاز به‌صورت بي‌رويه از سفره‌هاي زيرزميني آب برداشت كرديم ؛ اين شيوه باعث افت شديد سطح آب سفره‌هاي زيرزميني شد و عملا ارتباط ريشه گياهان و درختان با رطوبت زيرزمين قطع شد كه نتيجه آن خشك شدن درختان و نابودي پوشش گياهي بود. وي در توضيح اين مطلب گفت: ممكن است برخي بياباني شدن جنگل‌هاي شمال را غيرممكن بدانند اما در تاريخ زيستي كشور، در برهه‌هايي از زمان جنگل‌هاي شمال حالت نيمه بياباني داشته وفقط در مناطق خاصي ازجمله در دره‌ها، درختان بعد از دوره يخچالي و مساعد شدن شرايط دوباره رشد كرده و به‌صورت جنگل درآمده‌اند.

اكنون حميد گشتاسب مديركل دفتر زيستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محيط‌زيست در گفت‌و‌گو با خبرگزاري تسنيم، مي‌گويد : اگر روند مديريت منابع آبي به همين صورت ادامه يابد تا ۲۰ سال آينده حتي مازندران به بيابان تبديل مي‌شود. وقتي استاني مثل مازندران تا اين اندازه در معرض تهديد قرار مي‌گيرد طبعاً مناطق ديگر با شدت بيشتري در معرض خطر هستند.

آنطور كه گشتاسب مي‌گويد: كشور نيازمند ايجاد بانك آب است چراكه ۸۵ درصد منابع آب صرف كشاورزي مي‌شود كه اين رقم تكان‌‌دهنده است بنابراين بايد شيوه‌هاي نوين آبياري جايگزين كشاورزي سنتي شود.

به گفته وي، در حال حاضر برداشت آب از چاه‌ها و آب‌هاي زيرزميني به بيش از حدمجاز و به۶۰ميليارد متر مكعب رسيده است كه اين اقدام توسط پمپ‌هاي مكنده‌اي انجام مي‌شود كه سفره‌هاي زيرزميني را خالي از آب مي‌كنند. اين در حالي‌است كه حد مجاز برداشت آب از سفره‌هاي زيرزميني كمتر از 40درصد است اما اكنون اين ميزان بيش از 85درصد است.