تحليل اين حد از آشفتگي كار آساني نيست. زماني خاورميانه فقط درگير يكي‌دو جنگ بود با يكي‌دو طرف مخاصمه و تكليف قدرت‌هاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي و صف‌بندي‌ها و يارگيري‌هاي آنها هم تا حدي روشن و قابل تحليل و پيش‌بيني، اما اكنون هيچ مناقشه‌اي در اين منطقه نيست كه دوطرف مشخص، مخالف و موافق روشن و موضع‌گيري شفاف و قابل پيش‌بيني داشته باشد.
در ميانه اين آشفتگي يكي از واقعيت‌هاي جديد خاورميانه، تغيير محسوس در رابطه ميان آمريكا با متحدان ديرينه‌اش در منطقه است. درباره وجود اين دگرگوني، كمتر تحليلگري است كه ترديد داشته باشد. اما درباره ماهيت و دامنه اين تغيير، اختلاف‌نظر زياد است. بعضي مي‌گويند اختلاف ايجاد شده ميان آمريكا با متحدان عربش به‌ويژه عربستان، مقطعي و محدود است. آنها آمريكا را يك سيستم كلي فرض مي‌كنند كه سياستش هيچ‌گاه تغيير نمي‌كند و نمي‌تواند تغيير كند. شايد سياست خارجي آمريكا به‌طور كلي تغيير نكند اما ابزارهاي اجراي اين سياست از نظر طيف‌هاي مختلف سياسي اين كشور، متفاوت است.
اين تفاوت را در سال‌هاي اخير نسبت به 8سال دولت جورج بوش شاهد بوديم. در مقابل، كشورهاي عربي به‌ويژه عربستان كه خود را برادر بزرگ‌تر جهان عرب مي‌داند هم اين روزها در سياست خارجي خود ابزاري متفاوت را به‌كار گرفته‌اند. سياست عربستان نسبت به گذشته، تهاجمي‌تر شده‌است.
از اين نظر شايد بتوان سياست امروز عربستان را با سياست عراق زمان صدام‌حسين مقايسه كرد. يعني پيشبرد سياست خارجي با بمب. نقطه اختلاف آمريكا و عربستان در اين مقطع از تحولات خاورميانه در همين‌جاست. در دولت اوباما، بمب به اندازه دولت‌هاي قبلي آمريكا ابزار سياست خارجي نيست. از سوي ديگر، عربستان و آمريكا مانند گذشته اولويت‌هاي مشترك ندارند. اين عدم‌اشتراك در سوريه، عراق، لبنان، يمن و حتي فلسطين ديده مي‌شود. عراق و سوريه و يمن تحت كنترل القاعده، براي عربستان گزينه نامطلوب نيست اما براي آمريكا خطر امنيت ملي است.
نتايج سياستي كه عربستان درپيش گرفته، باعث مي‌شود كه اين جدايي رفته‌رفته بيشتر هم بشود. آمريكا با ادعاي امتياز موقت به سعودي‌ها براي راضي كردن آنها و همراه كردنشان با سياست‌هاي بلندمدت‌تر واشنگتن مانند توافق هسته‌اي با ايران، با اين سياست تهاجمي عربستان در مواردي چون يمن همراه شده و حتي با سلاح و اطلاعات، اين سياست را پشتيباني هم مي‌كند. اما سياست تهاجمي جديد عربستان، بي‌شك به زيان اين كشور و كل منطقه خاورميانه است؛ زياني كه آمريكا هم از آن بي‌نصيب نخواهد بود.
نظر شما