تلاش می‌کنیم با اشاره به برخی از آنها در نهایت، مقایسه‌ای اجمالی میان این طرح‌ها و همکاری‌های اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه دهیم.
تأمین بین‌المللی
یکی از پیشنهادهای مطرح شده برای حل مناقشات هسته‌ای ناظر به تأمین بین‌المللی سوخت است. در این رویکرد ایران در کنار دیگر کشورهای خواهان استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای می‌توانند به یک بانک بین‌المللی سوخت هسته‌ای دست داشته باشند.
بدیهی است که تهران این پیشنهاد را به دلیل آنکه اصولا کشور را از بخش عمده‌ای از فناوری هسته‌ای یعنی غنی‌سازی محروم می‌کند، رد کرده است.
برای پاسخ دادن به این نگرانی ایران، این پیشنهاد نیز مطرح شد که یک کنسرسیوم با حضور ایران برای انجام عملیات غنی‌سازی و تولید سوخت مورد نیاز نیروگاه‌های هسته‌ای تشکیل شود تا اهداف و نگرانی‌های ایران نیز در آن لحاظ گردد.
در این ارتباط، ایران خود نیز این پیشنهاد را بر روی میز قرار داد که دیگر کشورها نیز قادر باشند به منظور اعتمادسازی در برنامه هسته‌ای ایران مشارکت کنند.
غنی‌سازی محدود با تأخیر
برخی از صاحبنظران با توجه به اینکه ایران بارها تأکید کرده است که فعالیت‌های هسته‌ای خود را به حالت تعلیق درنخواهد آورد، طرح غنی‌سازی محدود با تأخیر را پیشنهاد نموده‌اند.
بر مبنای گزارشی که در کتاب «پرونده هسته‌ای ایران؛ روندها و نظرها» از دیدگاه گروه بین‌المللی بحران منعکس شده است.
در این طرح 3 مرحله قابل تشخیص است: مرحله اول به رسمیت شناختن حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم، پس از چندسال تعلیق است و 2 تا 3 سال به طول خواهد انجامید. مرحله دوم، انجام غنی‌سازی تحقیقاتی با درجه غنی‌سازی پایین و تحت نظارت آژانس است و مرحله سوم نیز اجازه دادن به ایران برای انجام غنی‌سازی صنعتی تحت نظارت آژانس و مدیریت چندجانبه بین‌المللی است.
تایم‌اوت
طرح تایم‌اوت که تا حدود زیادی به طرح غنی‌سازی محدود با تأخیر شباهت دارد، ناظر به تعلیق موقت غنی‌سازی از جانب ایران و در عین حال تعلیق تصویب قطعنامه تحریم ایران از جانب قدرت‌های تأثیرگذار در شورای امنیت برای تشدید فشارها بر ایران است.
پیشنهاددهنده اصلی این طرح، شخص البرادعی بود، اما با توجه به اینکه ایران تاکنون تعلیق را در هیچ مقیاسی نپذیرفته است، این پیشنهاد راه به جایی نبرد.
غنی‌سازی در خاک روسیه
در این میان روسیه پیشنهاد کرد که کنسرسیومی متشکل از ایران و روسیه اقدام به انجام غنی‌سازی در خاک روسیه کنند و در حقیقت مسکو مدیریت تأمین سوخت هسته‌ای مورد نیاز ایران را به عهده داشته باشد.
از سوی دیگر برخی پیشنهادها نیز مورد توجه قرار گرفت که ایران غنی‌سازی اورانیوم را در خاک خود و تحت نظارت آژانس انجام دهد، اما به شرطی که تعداد سانتریفیوژهای خود را در مقیاس پایین و تعداد محدود نگه دارد.
ادامه مذاکرات
تمامی پیشنهادهای مطرح شده و مطرح‌کنندگان آنها بر این نکته تأکید دارند که راه‌حل دیپلماتیک برای حل مناقشات برنامه هسته‌ای ایران، عنصری حیاتی است و طرح‌های مذکور تنها در سایه گفت‌وگو و رایزنی قابلیت بررسی دارند، اما آنچه در این میان حائز اهمیت است اینست که انجام مذاکره نباید منوط به اجرای هیچ نوع پیش‌شرطی باشد.
هرچند ناظران و کارشناسان اذعان دارند که انجام گفت‌وگو برای رفع مشکلات موجود در مسیر عادی شدن روند بررسی پرونده هسته‌ای ایران، نیاز به انجام مذاکرات بدون پیش‌شرط دارد، اما اعمال فشارهای ایالات متحده مهمترین مانع در برابر دستیابی به این مقصود است.
راهبرد آمریکا برای حفظ کردن هژمونی خود در برابر قدرت منطقه‌ای ایران، سیاست مقابله با دستیابی ایران به فناوری هسته‌ای را به یکی از سیاست‌های تغییرناپذیر این کشور تبدیل کرده است و دولتمردان کاخ‌سفید با تأکید بر درخواست خود مبنی بر تعلیق کلیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران، عملاً پیشنهادات مطرح‌شده برای رفع مناقشات را نپذیرفته‌اند.
آخرین پیشنهاد
همکاری‌های اخیر ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل و فصل مسائل باقی‌مانده محصول پیشنهاد دبیر شورای عالی امنیت ملی به دبیر کل آژانس است.
پیشنهاد علی لاریجانی مبنی بر اینکه ظرف مدت 2 ماه چارچوب همکاری‌های ایران و آژانس برای پاسخ‌دادن به ابهامات آژانس درباره فعالیت‌های هسته‌ای تهران مشخص شود، در شرایطی مطرح شد که مذاکرات وی با نماینده اتحادیه اروپا حکایت از تمایل بخشی از نظام تصمیم‌گیری اروپا به فاصله گرفتن از دیدگاه‌های یکجانبه‌گرایانه ایالات متحده داشت.
اکنون البرادعی نیز که پس از ارائه گزارش خود از توافق‌های ایران و آژانس در معرض انتقاد شدید آمریکا و متحدان اروپایی آن قرار گرفته است، تصریح می‌کند که باید به ایران تا پایان بازرسی‌های آژانس براساس موافقت‌های صورت گرفته که ممکن است تا پایان سال جاری میلادی به درازا بینجامد، اجازه داد و از صدور قطعنامه سوم در شورای امنیت برای اعمال فشار بیشتر بر تهران پرهیز کرد.
میزان تأثیرگذاری تحولات صورت گرفته در روابط ایران و آژانس بر رویکردهای بین‌المللی به برنامه هسته‌ای ایران، نشانه قوت و منطقی بودن آخرین پیشنهاد به منظور بازگرداندن روال پرونده هسته‌ای ایران به حالت عادی در آژانس و هرچه کمتر کردن میزان تأثیر و اعمال نفوذ شورای امنیت بر آن است، هر چند که باید همچنان نسبت به اعمال فشار واشنگتن در شورای امنیت آگاه بود و آن را تمام‌شده ندانست.
