يكي از اسناد موجود، نامه ايشان به حضرت عبدالعظيم‌حسني(ع) است كه در آن زمان در ري زندگي مي‌كردند. شيخ‌مفيد در كتاب خويش، پيام جامع، آموزنده و جالبي را از امام‌رضا(ع) آورده است كه آن بزرگوار آن پيام را به وسيله حضرت سيدالكريم عبدالعظيم حسني(ع) به شيعيان و دوستداران اهل‌بيت(ع) فرستاده‌اند. اين نامه پرمحتوا اگرچه كوتاه به‌نظر مي‌رسد ولي سرشار از پندهاي ارزشمندي است كه هر كدام از آنها سبك زندگي درست را نشانمان داده و درس‌هايي را به ما مي‌آموزد كه توجه به آن بي‌شك راه سعادت دنيا و آخرت را هموار مي‌سازد. امام‌رضا(ع) در اين نامه به شيعيان توصيه كرده است تا راه‌هاي نفوذ شيطان در زندگي‌شان را ببندند و با صله رحم، دوستي با يكديگر، دل نشكستن، پرهيز از كارهاي بيهوده و چندين نكته ديگر زمينه يك زندگي سالم را فراهم آورند. ما نيز به مناسبت ميلاد امام‌رضا(ع) به واكاوي متن اين نامه و استخراج نكاتي كه سبك زندگي اسلامي را ترويج مي‌كند، پرداخته‌ايم و در گفت‌وگو با دكتر فائزه مصلحي، استاد حوزه و دانشگاه آن را مورد بررسي قرار داده‌ايم.
بسم‌الله الرحمن الرحيم
اي عبدالعظيم! سلام گرم مرا به دوستدارانم برسان و به آنان بگو در دل‌هاي خويش براي شيطان راهي نگشايند. و آنان را به راستگويي در گفتار و اداي امانت و سكوت پرمعنا و ترك درگيري و جدال در كارهاي بيهوده و بي‌فايده فراخوان و به صله رحم و رفت‌وآمد با يكديگر و رابطه گرم و دوستانه با هم دعوت كن؛ چرا كه اين كار باعث تقرب به خدا و من و ديگر اولياء او است. دوستان ما نبايد فرصت‌هاي گرانبهاي زندگي و وقت ارزشمند خود را به دشمني با يكديگر تلف كنند. من با خود عهد كرده‌ام كه هر كس مرتكب اينگونه امور شود يا به يكي از دوستانم و رهروانم خشم كند و به او آسيب رساند از خدا بخواهم كه او را به سخت‌ترين كيفر دنيوي مجازات كند و در آخرت نيز اينگونه افراد از زيانكاران خواهند بود. به دوستان ما توجه ده كه خدا نيكوكرداران آنان را مورد بخشايش خويش قرار داده و بدكاران آنان را جز آنهايي كه بدو شرك ورزند يا يكي از دوستان ما را برنجانند و يا در دل نسبت به آنان كينه بپرورند، همه را مورد عفو قرار خواهد داد اما از آن 3گروه نخواهد گذشت و آنان را مورد بخشايش خويش قرار نخواهد داد، جز اينكه از نيت خود بازگردند و اگر از اين انديشه و عمل زشت خويش بازگردند، مورد آمرزش خواهند بود، اما اگر همچنان باقي باشند، خداوند روح ايمان را براي هميشه از دل آنان خارج ساخته و از ولايت ما بيرون خواهد برد و از دوستي ما اهل‌بيت(ع) نيز بي‌بهره خواهند بود و من از اين لغزش‌ها به خدا پناه مي‌برم.
بيهوده‌ها را حذف كنيد
يكي از موضوعات مهم كه امام رضا(ع)تاكيد دارند كه بايد شيعيان آن را مورد توجه قرار بدهند پرهيز از كارهاي بيهوده است. شيعيان بايد وقتشان را به‌گونه‌اي تنظيم كنند كه تنها صرف كارهايي شود كه فايده‌اي براي آنها و زندگي‌شان دارد و در اين ميان بايد، هم به تفريح خود توجه كنند و هم به شغل و هم به زندگي خود. پس بنابه فرموده امام(ع)، زمانتان را به‌گونه‌اي تنظيم كنيد كه وقت براي انجام كارهاي مفيد داشته باشيد و البته دقت‌تان را تا جايي بالا ببريد كه نيازي به تكرار يك كار نداشته باشيد. خيلي وقت‌ها ما وقت‌مان را صرف كاري مي‌كنيم كه هيچ تأثيري در زندگي‌مان ندارد؛ مثلا ساعت‌ها گوشي تلفن را به‌دست مي‌گيريم و به جاي احوالپرسي شروع به غيبت ديگران مي‌كنيم. اين يكي از كارهاي بي‌فايده‌اي است كه متأسفانه امروز خيلي زياد شاهد آن هستيم يا خيلي از افراد اين روزها وقتشان را در شبكه‌هاي اجتماعي مي‌گذرانند و در اين شبكه‌ها كارهايي انجام مي‌دهند كه نه‌تنها فايده‌اي ندارد بلكه حتي به ضررشان هم هست، درحالي‌كه مي‌توان از ظرفيت اين شبكه‌ها اقلا به‌صورت بهينه‌تري استفاده كرد. پس حلقه گمشده اين موضوع عدم‌مديريت و زمانبندي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
از حال و روز هم با خبر باشيد
صله رحم يكي از موضوعات مهمي است كه در احكام اسلامي مورد توجه قرار گرفته و يكي از مصاديق بارز ازدياد روزي است. علاوه بر اين، افزايش طول عمر را نيز به همراه دارد. براي اين منظور بايد هميشه همه خويشاوندان خود را مورد توجه قراردهيد و در اين صله ارحام سعي كنيد دردي از دل آنها برداريد. به مشكلات آنها رسيدگي كنيد. شيعيان بايد غصه فاميل، خويشاوندان، همسايگان و آشنايان را غصه خودشان بدانند و در شادي آنها نيز شريك شوند. اگرچه توجه به اين مسئله اين روزها كمي در حال كمرنگ شدن است ولي نبايد اجازه داد كه اين اتفاق بيفتد. با خودتان تمرين كنيد كه هر هفته در ساعاتي كه فرصت داريد به يكي از اقوام به‌صورت دوره‌اي سر بزنيد، به‌خصوص اگر فرزندي در منزل داريد او را هم با خودتان ببريد تا با اين خلقيات آشنا شود و بركات اين سفارش ائمه در زندگي او نيز نمايان شود.
دل يكديگر را نشكنيد
يكي ديگر از توصيه‌هايي كه در اين نامه مورد توجه امام(ع) قرار گرفته پرهيز از دل شكستن است. ما وقتي كه دل كسي را آگاهانه و از روي اراده مي‌شكنيم، ظلم بزرگي به آن فرد كرده‌ايم. گاهي اوقات امكان دارد ما كارهاي كوچكي انجام دهيم كه به چشم خودمان نيايد ولي زمينه شكستن دل افراد فراهم مي‌شود؛ مثلا جوري با ديگران برخورد مي‌كنيم كه او احساس تحقير مي‌كند. اين موضوع به شكستن دل آن فرد مي‌انجامد. حتي اگر از كسي دلخور هستيم نبايد و حق نداريم با رفتارمان او را ناراحت كنيم. پيامبر(ص) مي‌فرمايند: هركس مومني را آزار دهد قطعا بايد بداند كه من را آزار داده است. بايد مراقب باشيم تا رفتار بد ديگران ما را به مرحله‌اي نكشاند كه ما بخواهيم به آنها ظلم كنيم. به‌طور قطع راه ميان‌بر خوشبختي، عدالت و تعادل است. اگر كسي زماني به شما بدي كرده است نبايد با او به‌گونه‌اي رفتار كنيد كه دلش بشكند. رنجاندن يكديگر، جامعه شيعيان را از بسياري بركت‌ها دور مي‌كند؛ چراكه نوعي ظلم است و ظلم كردن كفران نعمت.
راه نفوذ شيطان را ببنديد
اين يك اصل طبيعي است كه شيطان از راه‌هاي مختلفي اقدام به دور كردن انسان از راه راست و درست مي‌كند و بين او و خداوند فاصله مي‌اندازد. شيطان از روش‌هاي مختلفي اقدام به اين كار مي‌كند و با وسوسه‌هاي گوناگون انسان را به سمت كارهاي ناصواب سوق مي‌دهد. اگر در شروع هر كاري «بسم‌الله الرحمن الرحيم» بگوييم بر شيطان غلبه خواهيم كرد. علاوه بر اين بايد همه كارها را به خدا سپرد و از پروردگار عالم مددجويي كرد. خواندن نماز اول وقت و روزه‌داري نيز قدرت غلبه بر شيطان را به انسان مي‌دهد. در روايات مي‌خوانيم كه روزي شيطان درحالي‌كه كلاهي رنگارنگ و جذاب به سر داشت، نزد حضرت موسي(ع) آمد. حضرت موسي(ع) به او گفت: تو كيستي؟ و شيطان جواب داد: من ابليس هستم. حضرت موسي(ع) فرمود: خداوند تو را از ما و ديگران دور گرداند و از ابليس دلايل اين كلاه رنگارنگ را پرسيد كه ابليس پاسخ مي‌داد: با اين كلاه در دل انسان‌ها نفوذ مي‌كنم و آنها را فريب مي‌دهم و وقتي حضرت موسي(ع)از او مي‌پرسد كه چه كاري باعث مي‌شود كه تو بر انسان چيره شوي؟ شيطان پاسخ مي‌دهد: 3حالت گناه است كه اگر انسان گرفتار آن شود، من بر او چيره مي‌شوم؛ اول هنگامي كه او دچار حس خودبرتر‌بيني شود، دوم هنگامي كه او عمل خود را بسيار بزرگ بشمارد و سوم زماني كه گناه در نظرش كوچك شود. پس شيعيان با انجام ندادن اين 3كار نيز مي‌توانند راه نفوذ شيطان را بر قلب و جان‌شان ببندند.
با يكديگر صادق باشيد
صداقت و راستگويي يكي از بهترين ويژگي‌هايي است كه شيعيان بايد به آن توجه كنند و نبايد اجازه بدهند فضاي بي‌اعتمادي بين آنها از طريق دروغگويي شكل بگيرد. مطمئنا اگر فضاي دروغ در جامعه حاكم شود همه افراد اعتماد خود را به يكديگر از دست مي‌دهند. اگر همه در مسير راستگويي قدم‌بردارند به‌طور قطع آرامش در جامعه حاكم مي‌شود. افراد راستگو سخنانشان به دل مي‌نشيند و شيواتر بيان مي‌شود. وقتي يك رابطه براساس صداقت پايه‌گذاري شود افراد جامعه زندگي سالمي را تجربه خواهند كرد. علاوه بر اين، دروغگويي باعث ايجاد اضطراب در افراد خواهد شد و سلامتي را از آنها مي‌گيرد. اما براي تمرين راستگويي بايد در ابتدا وظايفمان را درست انجام دهيم و در مرحله بعد درستي و نادرستي هر كاري را بشناسيم. بايد به عقايدمان پايبند باشيم و در برابر مشكلات فورا به فكر دروغ گفتن نيفتيم. مهم‌تر از همه اينكه به دروغ گفتن به شكل يك امر فردي كه به‌خودمان مربوط است، نگاه نكنيم زيرا آثار و عوارض دروغگويي ما در جامعه خود را نشان مي‌دهد، به همين‌خاطر امام(ع)در نامه ارزشمند خود به اين نكته اشاره كرده‌اند.
بذر دوستي بكاريد
همه شيعيان در نقطه نقطه اين جهان پهناور بايد يار و دوست يكديگر باشند و از دشمني‌هاي بي‌فايده دست بردارند. يكي از موضوعاتي كه بذر دوستي را در ميان مسلمانان به‌وجود مي‌آورد محبت است. پس انسان‌ها بايد تا جايي كه مي‌توانند به يكديگر محبت كرده و از دشمني كردن دوري كنند؛ حتي با يك كار كوچك زمينه‌هاي ابراز محبت به يكديگر را فراهم كنند. البته اين روزها به‌خاطر فرهنگ آپارتمان‌نشيني آدم‌ها از حال يكديگر خبر ندارند و كمتر با يكديگر دوست مي‌شوند ولي در گذشته اينگونه نبود و آدم‌ها هر چيزي را بهانه‌اي براي دوستي با ديگران قرار‌مي‌دادند. علاوه بر اين بايد ريشه برخي كينه‌ها را نيز از خودمان دور كنيم و با خودمان تمرين كنيم كه بدي‌هاي ديگران را با يادآوري خوبي‌هاي آنها فراموش كنيم. مطمئن باشيد كه دشمني با يك فرد، جز سلب آرامش فايده ديگري ندارد. هر زمان از كسي كينه داشتيد براي او يك صفحه قرآن بخوانيد و اجازه دهيد تا زمان به او كمك كند به اشتباهش پي ببرد. از آن مهم‌تر اينكه بدي‌هاي ديگران را با بدي جواب ندهيد و هميشه لبخند بر لب داشته باشيد.
ولايت‌پذيري نعمت است
وقتي امام‌رضا(ع) در پايان نامه خود صحبت از كساني به ميان مي‌آورد كه به واسطه نادرستي اعمال‌شان خداوند روح ايمان را از دل آنها خارج مي‌كند و در ادامه از دايره ولايت ائمه بيرون رانده مي‌شوند، اهميت نعمت ولايت‌پذيري آشكار مي‌شود. ولايت‌پذيري يكي از اصول مهمي است كه همه شيعيان بايد مورد توجه قرار دهند و هركس كه بتواند تابع و تحت امر معصومين عليهم‌السلام قرار گيرد در واقع خود را در دايره شيعيان آن بزرگواران وارد كرده و از پليدي‌ها و بدي‌ها در امان مي‌ماند. شيعيان بايد بزرگ‌ترين حامي ولايت باشند و به اين نكته توجه كنند كه پذيرش ولايت‌معصومين شرط قبولي ساير اعمال است. نافرماني در اطاعت از ولي زمان، در واقع نافرماني از دستورات خداوند است. لذا همه ما بايد پشت سر ولايت حركت كنيم نه جلوتر و نه عقب‌تر. كساني كه بصيرت نداشته باشند به‌طور قطع نمي‌توانند به‌دنبال ولي زمان خود باشند. بهترين شيعيان كساني هستند كه در مرحله عمل نيز براساس دستورات خدا و ولي زمان خود عمل كنند و هر آنچه ولي زمانشان مي‌گويد مورد توجه قرار دهند.
نظر شما