در این مدت به جز پیشرفت در ساختار و اعمال فناوریهای نو در کارتها، فرهنگ استفاده از کارتها نیز در جوامع گوناگون و با ریشههای فرهنگی متفاوت، توسعه یافته و در مسیر توسعه هم بر فرهنگ عمومی تأثیر گذاشته و هم از آن تأثیر پذیرفته است.
در ایران نیز در چند سال اخیر استفاده از کارتهای هوشمند در نظام بانکی کشور، کارتهای خرید اعتباری، بلیت اعتباری مترو، کنترل ورود و خروج کارمندان و... جریان یافته و با شتاب به حرکت روبهرشد خود ادامه میدهد.
تعداد افرادی که تاکنون از خدمات کارتهای نظام بانکی کشور بهره میگیرند نزدیک به 10 میلیون نفر هستند که این رقم طی چندین سال شکل گرفته است، این در حالی است که کارت هوشمند سوخت برای 15میلیون مصرف کننده در نظر گرفته شده که خود از اهمیت این طرح با توجه به جامعهای که به صورت مستقیم و غیرمستقیم با آن در ارتباط است،خبر میدهد.
اجرای طرح کارت هوشمند سوخت، در چنین سطح گستردهای قطعاً اثرگذاری فراوانی در بخشهای گوناگون جامعه خواهد داشت. تجهیز سختافزاری و نرم افزاری 2300 جایگاه عرضه سوخت در سراسر کشور پهناور ایران با چنین گستره جغرافیایی متنوع و تأمین زیرساختهای فنی و مهندسی و مخابراتی بهرهبرداری از شبکه، تنها بخشی از تحول مهمی است که در نظام پخش و توزیع فرآوردههای نفتی و در سطح جامعه شکل گرفته است. اهداف اعلام شده از اجرای طرح کارت هوشمند سوخت به این شرح است :
1 - ایجاد بانک اطلاعات مصرف سوخت وسایل نقلیه جهت
2 - ایجاد سیستم مکانیزه فروش فرآورده در جایگاههای عرضه سوخت و امکان پرداخت وجه سوخت در جایگاهها توسط کارتهای هوشمند
3 - فرهنگسازی در کاربرد فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک در بین آحاد مردم.
با مروری بر آثار و تبعات سهمیهبندی سوخت و عرضه سوخت با کارت هوشمند میتوان به ضروری بودن اجرای هرچه سریعتر این طرحها پی برد، ورود کارت هوشمند و محدودیتهای اعمال شده بر مصرف سوخت در فرهنگ عمومی جامعه و اثرگذاری مثبت و منفی در ابعاد گوناگون، بر لزوم انجام مهندسی اجتماعی و حرکت در راستای توسعه تفاهم اجتماعی نسبت به شرایط جدید ایجاد شده در جامعه و زندگی مردم، گواهی میدهد.
نتایج مثبت و نقاط قوت
* جلوگیری از خروج بیرویه ارز، صرفهجویی ارزی بالغ بر 4 میلیارد دلار در سال و قاچاق بنزین
* ایجاد امکان افزایش سرمایهگذاری دولت در طرح های عمرانی، توسعه متوازن زیرساختها و... از محل عواید حاصل از صرفهجویی و در آینده صادرات بنزین
* ایجاد امکان افزایش سرمایهگذاری در بخش حمل و نقل عمومی کشور، نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، خروج خودروهای فرسوده و در نتیجه افزایش رفاه عمومی
* تبدیل ایران به کشور صادرکننده بنزین در کمتر از 5 سال آینده
* کاهش آلودگی هوا، ترافیک، صرفهجویی در هزینههای حفظ محیط زیست، صرفهجویی در هزینههای درمان بیماریهای ناشی از آلودگی هوا، کاهش تصادفات و کاهش خسارات مالی و جانی ناشی از تصادفات
* افزایش درآمدها و گردش مالی حوزه حمل و نقل عمومی در بخش دولتی و خصوصی
* رونق اقتصادی و افزایش درآمد شرکتهای خدماتی جهت ارائه خدمات حمل و نقل کالا، پیک موتوری، خرید مایحتاج روزمره خانوادهها
* رونق کسب و کار اینترنتی و تجارت الکترونیک جهت ثبت و ارائه سرویس به مشتریان
* رونق آژانسهای مسافرتی و تورهای گردشگری به دلیل استقبال مردم از سفرهای گروهی و به واسطه تورها
* امکان ورود بخش خصوصی در نظام واردات و توزیع سوخت با نرخ خاص خود برحسب سیاستهای دولت در آینده
* تقویت فرهنگ برنامهریزی در سطح زندگی
* لزوم شکلگیری مصرف سوخت بر مبنای برنامهریزی و ارتقای عملکرد مبتنی بر برنامهریزی در تمامی سطوح زندگی
* تقویت تفکر سیستمی با نگرش کاربردی در سطح زندگی
* لزوم مدیریت بر مصرف سوخت، ورود دانش مدیریت بهصورت کاربردی در زندگی مردم و توسعه مدیریت بر خود و در دیگر ابعاد زندگی
* نهادینه شدن فرهنگ قناعت و صرفهجویی و تقویت ارزشهای دینی
* کاهش سفرهای غیرضروری درون و برونشهری و اعمال مدیریت بر سفرها
* تغییر الگوی گردشگری فردی و خانوادگی به گردشگری گروهی و تیمی توسط تورهای رسمی و یا تورهای خودجوش مردمی
* تغییر اولویت مناطق شهری بر اساس منطقهبندیهای موجود و در اولویت قرار گرفتن مناطقی که بیشترین خدمات در کمترین فاصله زمانی و مکانی در دسترس میباشد، تغییر الگوی شهرنشینی، انتخاب محل سکونت با فاصله کم از محل کار به منظور کاهش زمان و هزینه رفت و آمد
* افزایش گرایش به وسایل حمل و نقل غیرموتوری، پیادهروی در مسیرهای کوتاه و استفاده نکردن از خودروی شخصی در همه مسیرها و بهصورت تکسرنشین و در نتیجه ارتقای میزان سلامتی مردم، کاهش آلودگی هوا و روان شدن ترافیک
* افزایش روحیه مشارکت عمومی. به عنوان مثال: کارمندان یک سازمان، با شناسایی مسیرهای آمد و شد و دستهبندی افرادی که در مسیرهای مشترک قرار دارند، بهصورت نوبتی اقدام به استفاده از خودروی شخصی با همراهی دیگر هممسیران کنند
* خارج شدن خودرو به عنوان یک کالای سرمایهای و تغییر نگاه مردم نسبت به تناسب دادن شخصیت افراد به نوع و تعداد خودروهای شخصی، به دلیل ایجاد حرمت اجتماعی نسبت به لزوم برنامهریزی و اعمال مدیریت بر مصرف سوخت و حفظ سرمایههای ملی
* ارتقای میزان رضایتمندی مردم به دلیل عدالت اعمال شده در توزیع سوخت، البته در صورت تغییرندادن مداوم سیاستها و با تخصیص سهمیههای تشویقی با عناوین و توجیههای گوناگون.
مشکلات و تبعات منفی
* بالا رفتن کاذب نرخ تورم و افزایش ناگهانی نرخ انواع خدمات به مردم
* افزایش نرخ کرایههای حمل و نقل عمومی
* کمبود وسایل حمل و نقل عمومی (اتوبوس، تاکسی، مترو و...) و ازدحام بیش از حد مسافران
* کاهش مسافرتهای برون شهری و تهدید صنعت توریسم و صنایع وابسته آن (هتلداری و...)
* کاهش محسوس درآمدهای حاصل از آغاز تا پایان یک سفر، مانند: اماکن خدماتی بین راهی، اسکان خانگی و موقت مسافران در فصلهای سفر و یا پایان هفتهها و...
* پدید آمدن بازار سیاه عرضه سوخت آزاد و فروش غیرقانونی کارت سوخت با قیمتهایی حدود 150 هزار تومان برای کارت سوخت خودروی شخصی و...
* افزایش کاذب و برخلاف انتظار قیمت خودروهای سواری به خصوص خودروهای کم مصرف
* افزایش قیمت وسایل نقلیه غیرموتوری
* بالا بردن مصرف خودروهای داخلی و عدم تولید خودروی مناسب و کم مصرف، کمبود خودروهای دوگانه سوز و کمبود جایگاههای عرضه گاز طبیعی
* کاهش محسوس درآمد و عدم توان کسب درآمد افرادی که به وسیله خودروی شخصی خود به جابهجایی مسافر میپردازند
* قاچاق محصولات دیگر نفتی و غیرنفتی به جای بنزین، جهت تامین هزینه زندگی افرادی که تاکنون به واسطه قاچاق و یا وابستگیهای قاچاق، امرار معاش میکردند.
* ایجاد فضای التهاب و نگرانی از: کمبود سوخت، تبعات آن و افزایش قیمت انواع کالا و خدمات
* نمایانتر شدن اختلاف طبقاتی و توانمندی مالی اقشار مرفه، در خرید سوخت غیرمجاز و یا تهیه کارت سوخت اضافی به هر قیمتی و احساس بیعدالتی در میان اقشار آسیبپذیر و نیازمند سوخت جهت امرار معاش و ایجاد نوعی احساس انتقامجویی
* کاهش رفت و آمدهای خانوادگی و انجام صله رحم
* افزایش میزان جرایم پنهان و فساد غیرمحسوس به دلیل حضور نداشتن جوانان نیازمند تخلیه روحی و روانی در بیرون از اماکن سربسته و نبود تفریح با سفرهای کوتاه درون و برون شهری
* ایجاد جرایم جدید در نظام توزیع و عرضه سوخت: دخالت در جایگاهها، سوءاستفاده از کارت سوخت دیگران و نادیده گرفتن ارزشهای دینی از جمله حفظ حریم حقالناس، جرایم رایانهای، سرقتهای جزئی و کلی کارت سوخت، استفاده از روابط و رانت در صدور کارت سوخت با مشخصات صوری و بهرهبرداری شخصی یا فروش و توزیع آن در سطح جامعه، سرقت بنزین از خودروها و...
* افزایش میزان استرس مردم از سردرگمی ایجاد شده در مورد میزان سهمیه اختصاص یافته، قیمت عرضه سوخت، فروش آزاد سوخت و... از ابتدای مطرح شدن عرضه سوخت با کارت هوشمند و همراه محدودیتهای اعمال شده و سهمیهبندی بنزین این استرسها در مردم شکل گرفته و روز به روز که به عملیاتی شدن این طرح نزدیک شده، استرسها نیز افزایش یافت.
در حال حاضر نیز استرسهای موجود در جامعه رو به آرامش نمیرود، چرا که افق نهایی سهمیهبندی برای مردم روشن نشده و نگرانی از چگونگی تحولات در آینده در مردم وجود دارد.