ایران در میانه جدول اقتصادهای دنیا

جديدترين گزارش مجمع جهاني اقتصاد از شرايط رقابت‌پذيري در اقتصاد كشورهاي دنيا نشان مي‌دهد كه ايران در اين زمينه پيشرفت كرده؛ هرچند هنوز به رتبه ‌خود در گزارش 3سال پيش نرسيده است. در گزارشي كه سال 2012منتشر شده بود، ايران رتبه 66دنيا را از نظر رقابت‌پذيري داشت اما در سال 2013 يكباره 16پله سقوط را در اين جدول تجربه كرد تا در سال 2013به رتبه 82 برسد.

رتبه ايران از نظر رقابت پذيري در گزارش سال 2014نيز 83بود اما در گزارش اخير كه به‌عنوان گزارش سال 2015-2016منتشر شده، رتبه 74براي ايران به‌دست آمده است. ميانگين امتيازها در اين جدول كه سوئيس صدرنشين آن است، براساس بررسي 112متغير محاسبه شده است. كشور اول امتياز 5.76 را به‌دست آورده و كشور گينه به‌عنوان آخرين كشور حاضر در اين جدول امتياز 2.84را كسب كرده است. امتياز ايران كه در ميانه‌هاي اين جدول قرار دارد 4.09برآورد شده است. امتياز ايران در گزارش سال قبل 4.03و در گزارش قبل از آن 4.07بود. گزارش 3سال پيش هم امتياز ايران را 4.22اعلام كرده بود كه اين امتياز رتبه 66را براي ايران به همراه داشت.

طبق گزارش اخير مجمع جهاني اقتصاد، پس از سوئيس، سنگاپور با امتياز 5.68و آمريكا با امتياز 5.61در رتبه‌هاي دوم و سوم از نظر رقابت پذيري اقتصاد قرار گرفته‌اند. اين 3كشور رتبه سال گذشته خود را حفظ كرده‌اند. آلمان، هلند، ژاپن، هنگ‌كنگ، فنلاند، سوئد و انگليس نيز در رتبه‌هاي بعدي اين شاخص قرار دارند. كشور هلند توانسته از رتبه هشتم خود در گزارش اخير مجمع اقتصادي جهان به رتبه پنجم دست يابد.

همچنين كشور هند توانسته با صعودي 16رتبه‌اي از جايگاه قبلي خود با ايستادن در رتبه‌55 فهرست به‌خوبي از نگاه اقتصادي بدرخشد. از طرفي ديگر كشور برزيل با سقوط جايگاه پيشرفت اقتصادي از رتبه 18به رتبه 75رسيده و عنوان بدترين بازيگر اقتصاد جهاني در گروه كشورهاي بريكس (گروهي به رهبري قدرت‌هاي اقتصادي نوظهور متشكل از برزيل، روسيه، هند، چين و آفريقاي جنوبي) لقب گيرد.

چين در اين جدول رتبه 28را به‌خود اختصاص داده است و تركيه هم در جايگاه 51قرار دارد. در ميان اقتصادهاي منطقه كشور قطر بهترين رتبه را دارد و چهاردهمين اقتصاد رقابت‌پذير دنيا لقب گرفته است. طبق اين گزارش، كشورهاي منطقه وضعيت بهتري نسبت به ايران در اين جدول دارند اما جايگاه بهبوديافته ايران از 83به 74بالاتر از 5كشور مسلمان الجزيره، تونس، لبنان، مصر و پاكستان است.

نخستين گزارش رقابت‌پذيري جهاني در سال 1979ميلادي منتشر شد. در اين گزارش كشورها براساس «شاخص رقابت پذيري جهاني» يا GCI رتبه بندي مي‌شوند. اين شاخص براساس بررسي 112متغير مختلف تعيين مي‌شود.فاكتورهايي كه براي تعيين شاخص رقابت‌پذيري مورد بررسي قرار مي‌گيرند به 12گروه تقسيم مي‌شوند. اين گروه‌ها به اين ترتيب هستند: «اركان رقابت‌پذيري» اعم از «نهادها»، «زيرساخت‌ها»، «محيط اقتصاد كلان»، «بهداشت و آموزش ابتدايي»، «آموزش عالي و حرفه‌اي»، «كارايي بازار كالا»، «كارايي بازار نيروي كار»، «پيشرفته‌بودن بازار مالي»، «آمادگي تكنولوژيك»، «اندازه بازار»، «پيشرفته‌بودن بنگاه‌هاي تجاري» و «نوآوري». نمره هر كشور با بررسي اين فاكتورها برآورد مي‌شود و هرقدر اين نمره بيشتر باشد، اقتصاد آن كشور از رقابت‌پذيري بيشتري برخوردار است.

• چگونه كشورهاي پيشرفته اقتصادهاي نوظهور را به بازي مي‌گيرند

طبق گزارشي ديگر در بخش تحليل گزارش پايداري مالي جهاني صندوق بين‌المللي پول، محققان اين صندوق دريافتند كه بدهي شركت‌هاي غيرانتفاعي اقتصادهاي نوظهور به‌شدت در حال افزايش است و از 4تريليون دلار در سال 2004به 18تريليون دلار در سال 2014رسيده است.

اين افزايش بدهي بيشتر به‌دليل پايين بودن نرخ بهره در كشورهاي با اقتصاد پيشرفته بوده است و نيز ساير عوامل جهاني مانند سرمايه‌گذاران در اقتصادهاي پيشرفته به‌دنبال افزايش موقعيت و كاهش قيمت كالاها هستند. براساس گزارش صندوق بين‌المللي پول در شركت‌هاي اقتصادهاي نوظهور نسبت بدهي به توليد ناخالص ملي 26درصد از سال 2004تا 2014رشد داشته است درحالي‌كه در برخي اقتصادهاي پيشرفته مانند آمريكا اقدام به افزايش نرخ بهره و تقويت ارزش دلار مي‌كنند، شركت‌ها در بازارهاي نوظهور با مشكلات حفظ ارزش پولي و افزايش بدهي‌ها مواجه هستند.