دوشنبه ۲۰ مهر ۱۳۹۴ - ۱۳:۱۲
۰ نفر

همشهری‌آنلاین: شصت و هشتمین شماره فصلنامه ماهور با مطالبی تخصصی در زمینه‌های گوناگون موسیقی بر پیشخوان مطبوعات و کتابفروشی‌ها قرار گرفت.

نخستین مطلبِ این شماره مقاله‏‌ای است از علی‏ جهاد راسی درباره‏ سنتِ «تخت شرقی»ِ موسیقیِ حوزه‏ مدیترانه‏‌ایِ مشرقِ عربی. راسی، در این مقاله، سنتِ مذکور را که میراثِ مکتبِ موسیقاییِ «نهضت» در قرن نوزدهم میلادی بوده است از نظر اجتماعی بررسی می‏‌کند و می‏‌کوشد، ضمن معرفیِ ویژگی‏‌های موسیقاییِ این سنت، ساختار صنفیِ موسیقیدانانِ آن را روشن کند و روابطِ داخلیِ اعضای یک «تخت» یا آنسامبل را با یکدیگر، از یک سو، و رابطه‏ کل آنسامبل با جامعه را براساس چهار اصلِ سازگاری، فردیت، تعامل و سلسله‏ مراتب، که هم به ‏صورت موسیقایی و هم به‏ صورت اجتماعی بررسی می‏‌شوند، شرح دهد. مؤلف همه‏ نظریات خود را، در انتها، با مثالی که از یک تحمیله‏‏ اجراشده توسط استادان موسیقیِ این حوزه در ابتدای قرن بیستم می‏‌آورد و روشن می‏‌کند

مقاله‏ بعدی نسخه‏ تجدیدنظرشده‏ فصلی است از کتاب مفصلِ تاریخ جامع ایران ــ که به‏ تازگی توسط انتشارات دائرة‏المعارف بزرگ اسلامی منتشر شده است ــ درباره‏ ی موسیقیِ دوره‏ زند نوشته‏ سیدحسین میثمی. در این مقاله، مؤلف، با بررسی متون موسیقایی و غیرموسیقاییِ تاریخی، تصویری از موسیقی و زندگی موسیقاییِ این دوره، چه در محافل اشراف و نخبگان و چه در میان توده‏ مردم، نگرشِ زندیه به موسیقی، بسترهای اجتماعیِ این هنر، برخورد علمای دین با آن، سازهای رایج در این دوره و نظام موسیقایی و منابع مکتوبِ موسیقاییِ این زمان ارائه می‌‏دهد

هادی سپهری، در مقاله‏ بعدی، نگاهی انتقادی دارد به نحوه‏ نگارش سه ریتم و وزن خاص در موسیقی ایرانی، چه در حوزه‏ کلاسیک و چه در حوزه‏ مردمی. اولین ریتم از این سه همان ریتمِ بسیار رایجِ موسیقی ایرانی، معروف به «شیر مادر»، است که مؤلف، ضمن بحثی انتقادی درباره‏ منابع موجود که آن را اغلب شش‏ هشتم تلقی می‏‌کنند، نوعی از اجرای آن را ریتمی بی‏ کرُن (دوزمانه) می‏‌داند و مثال‏‌ها و نمونه‏‌هایی از آن در فرهنگ موسیقاییِ ایران ارائه می‏‌دهد. نمونه‏‌های مربوط به دو ریتمِ دیگر، که یکی از آنها در فرهنگ‏‌های ترکی و عربی نیز رواج دارد و مؤلف آن را دارای تقسیماتِ «پنج‏ جزئی» می‏‌داند، بیشتر از موسیقی مردمی، به‏ خصوص موسیقیِ کردستان و بوشهر، ارائه شده‏‌اند

در مقاله‏ «مجلس‏‌آرا و طرب‏‌انگیز»، یک بار دیگر، پس از مقالاتِ اخیرِ محسن محمدی و محمدرضا شرایلی، سند ارزنده‏ و تاکنون ناشناخته‌‏ای از موسیقیِ قاجار، یعنی عکسی منتشرنشده از سازهای این دوره که توسط آنتوان سِوریوگین برداشته شده است، ارائه می‏‌شود. مهدی فراهانی، مؤلف، که این عکس را در اختیار دارد، به تشریح دو ساز از میان سازهایی که در عکس مشاهده می‏‌شوند و با سازهای شناخته‏ شده تفاوت دارند، پرداخته یکی از آنها را همان طرب‏‌انگیزِ تشخیص‏ داده شده توسط شرایلی و دیگری را «مجلس‏ آرا»ی ساخته‏ شده توسط میرزا غلامحسین می‏‌داند. مقاله با کمک طرح‏‌های تکمیلی که توسط مؤلف تهیه شده‏‌اند این دو ساز را با جزئیات توصیف می‏‌کند

در بخشِ «یادداشت‏‌های پراکنده» دو مطلب آمده است، یکی درباره‏ مفاهیم «چپ» و «راست» و «زیر» و «رو» در مضراب‏‌زنیِ سازهای موسیقی ایرانی که در آن مؤلف، سپنتا حامدی‏‌نژاد، می‏‌کوشد وجه تسمیه‏ آنها را روشن کند، و دیگری ترجمه‏ و تلخیصی است، توسط فرهود صفرزاده، از فصل کوتاهی از کتاب مهمِ فریدون شوشینسکی درباره‏ صادق‏جان، نوازنده‏ و متحول‏ کننده‏ تار آذربایجانی در قرن نوزدهم میلادی

در «مفاهیم بنیادین»ِ این شماره، پاسخ‏ های حمایت‏‌گرانه و منتقدانه‏ ی برخی قوم‏ موسیقی‏ شناسان، دیوید لاک، دیوید کلارک و ویکتور گراور، به مقاله‏ «به‏ سوی یک موسیقی‏ شناسیِ تطبیقیِ جدید»، نوشته‏ پاتریک سَوِیج و استیون براون، را که در شماره‏ گذشته به چاپ رسید، می‏‌خوانید که این حرکتِ «بازگشت» را از جنبه‏‌های مختلف ارزیابی می‏‌کنند

دو مقاله‏ درباره‏ استاد فقید موسیقیِ شرق خراسان، نورمحمد درپور، که چندی پیش از میان ما رفت، نوشته‏ آمنه یوسف‏‌زاده و محمدامین خلیلیان، و یک مقاله درباره‏ ی استادِ کمانچه‏ آذربایجان، هابیل علی ‏اف، که به‏ تازگی درگذشت، نوشته‏ ی امیر احمد راستبد، بخشِ «یاد یاران»ِ این شماره را تشکیل می‏‌دهند

در صفحاتِ بعدی، و در بخشِ «گفتگو»، یک مصاحبه‏ تاریخی و تاکنون منتشرنشده توسط داریوش طلایی و ژان دورینگ با استاد فقیدِ آوازِ ایرانی، عبدالله دوامی، آمده است که فایلِ صوتیِ آن را ژان دورینگ در اختیار نشریه گذاشت. پیش از این گفتگو، گفتگوی دیگری را می‏‌خوانید که با داریوش طلایی صورت گرفته است و می‏‌تواند به‏ عنوان مقدمه‏‌ای روشنگر بر گفتگوی اصلی در نظر گرفته شود

در بخشِ «نقد و بررسی»ِ این شماره، مطلبی از آروین صداقت‏کیش آمده است که به نقد کتابِ درآمدی بر نشانه‌‏شناسی موسیقی، نوشته‏ ی صادق رشیدی، که در سال ۱۳۹۳ منتشر شده است اختصاص دارد. در این نقد، مؤلف، ضمن روشن‏ کردنِ پیشینه ادبیاتِ چنین موضوعی در جهان، به معرفیِ این کتاب و انتقاد از لغزش‏ ها و کم ‏دقتی‏‌های آن می‌‏پردازد

آخرین مقاله‏ فصلنامه، که در همین بخش آمده است، مقاله‏‌ای است از جِین فالچر که به غفلتِ موسیقی‏ شناسیِ امروز از اهمیتِ کارِ ژان‏ـ ژاک روسو در حوزه‏ موسیقی اعتراض کرده می‏‌کوشد اهمیتِ تأثیرِ زیباشناسیِ خاصِ او بر محیطِ موسیقیِ فرانسه در قرن نوزدهم را روشن کند.

 شماره ۶۸ فصلنامه موسیقی ماهور به مدیر مسئولی محمد موسوی و  با هیات تحریریه‌ای مرکب از  ساسان فاطمی٬ محمد موسوی٬ بابک خضرایی٬ آرش محافظ و سعید کردمافی منتشر شده است.

کد خبر 310229

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار ارتباطات و فناوری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha