به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، صادق ملک شهمیرزادی باستان‌شناس پیشکسوت این مطلب را در "کارگاه پژوهشی چشم‌انداز توالی فرهنگی مرکز فلات ایران با محوریت گاهنگاری" که به همت پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در هفته پژوهش برگزار شد مطرح کرد.
او تصریح کرد که 35 سایت در فلات مرکزی ایران وجود دارد که 10 منطقه از آن را قبل از انقلاب خارجی‌ها و 23 محوطه را باستان‌شناسان ایرانی‌ها مورد کاوش قرار داده‌اند.
وی کار باستان‌شناسان جوان ایرانی در این محوطه را بسیار عالی دانست و گفت: در فلات مرکزی ایران نیازی به خارجی‌ها نداریم و اگر امکانات لازم در اختیار جوانان مستعد قرار گیرد شاهد پیشرفت بیشتر آنان در کاوش‌های آینده خواهیم بود.
این باستان‌شناس پیشکسوت با اشاره به اینکه از دو سال پیش مشغول تدوین گاهنگاری فلات مرکزی ایران است هدف از آماده‌سازی این گاهنگاری را استفاده سایر باستان‌شناسان در آینده دانست که می‌تواند سرآغاز تهیه سایر گاهنگاری‌ها باشد.
شهمیرزادی افزود: اولین بار پرفسور مجیدزاده در سال 1355 از عنوان فلات مرکزی ایران در پایان‌نامه دکترای خود استفاده کرد و بر اساس یافته‌هایش از تپه قبرستان قزوین یک گاهنگاری را ارایه داد ولی همواره ارجاعش به تپه‌های سیلک بود.
به گفته او، مجیدزاده در این گاهنگاری از فلات عتیق، فلات میانه و فلات قدیم یاد کرده است و طبق این سه دوره گاهنگاری فلات مرکزی ایران را ارایه کرده است.
وی با اشاره به موضوع پایان‌نامه دکترایش که در سال 1356 با همین موضوع از آن دفاع کرده است تصریح کرد که چندیدن بار تحقیقاتم را در این حوزه به‌روز کرده‌ام تا آخرین بار که با بررسی پایان‌نامه دکترای جبرییل نوکنده و مقاله مرتضی حصاری در سال 1390 آن را تغییر دادم.
او با اشاره به مقاله "بازتاب طبقه اجتماعی در معماری و سفال" که توسط وی در این حوزه نوشته شده است گفت: با امکانات اندکی که درمقایسه با سایر باستان‌شناسان امروزی نظیر تست کربن 14 در دست دارم، با توجه به شرایط جامعه آن روز اقدام به جمع‌آوری اطلاعات برای گاهنگاری کردم که طبق آن تطور فرهنگی پیش از تاریخ را در 12 دوره نظیر عصر حجر، نو سنگی بی‌سفال، نو سنگی باسفال، شهرنشینی و... طبقه‌بندی کردم.
ملک شهمیرزادی افزود: طبق این مقاله فلات مرکزی ایران به سه بخش شکل‌گیری فلات که معرف یک جامعه بی‌طبقه است، فلات عتیق که یک جامعه دارای طبقه‌بندی است و فلات قدیم که در آن جامعه سلسله مراتبی می‌شود و مربوط به دوره‌ای است که حصاری با 8 نوع خشت اطراف روستای سیلک کشیده شده است تقسیم‌بندی شده است.
- فلات مرکزی ایران دغدغه آذرنوش بود
دیگر سخنران این نشست مهرداد ملک‌زاده باستان‌شناس بود که با اشاره به دغدغه‌های مرحوم آذرنوش در مورد فهم فرهنگ فلات مرکزی ایران گفت: وی همواره از تحقیقات و کاوش در این حوزه حمایت می‌کرد.
او تطور فرهنگی را یکی از مسائل مهم باستان‌شناسی دانست و اظهار داشت: تطور فرهنگی یعنی اینکه چگونه داده‌های باستان‌شناسی از چشم‌انداز تغییرات فرهنگی تصویری می‌سازند که گذشته را برای آیندگان روشن مي‌نمايد.
وی با اشاره به کاوش‌هایی که در محوطه‌های باستانی قلی درویش، سیلک، دشت قزوین و... در حوزه فلات مرکزی ایران انجام گرفته است گفت: هم‌اکنون در مرحله طرح پرسش‌های بنیادین هستیم که این نشست ما را در پاسخ به آنها کمک می‌کند.
ملک‌زاده با اشاره به کاوش‌های صورت گرفته به سرپرستی وی و سیامک سرلک در قم که به شناسایی محوطه باستان‌شناسی خورآباد انجامید تصریح کرد: کشف استقرار، گورستان خواص و عوام و مجموعه نیایشگاه دراین این محوطه نشان داد که این منطقه در گذشته شهری بوده که می‌تواند چشم‌انداز روشنی را نسبت عصرآهن برای باستان‌شناسان ترسیم کند.
- فلات مرکزی ایران نماد تعامل باستان‌شناسان
سیامک سرلک دیگر باستان‌شناس شرکت‌کننده در این نشست که سابقه سرپرستی هیأت کاوش‌های محوطه قلی درویش را دارد با انتقاد از تعمیم کاوش‌های انجام شده به کل فلات مرکزی ایران توسط باستان‌شناسان که در مناطق مختلف آن کار کرده‌اند گفت: هنوز آبشخور شکل‌گیری این منطقه بر ما روشن نیست.
او فلات مرکزی ایران را نمادی از تعامل باستان‌شناسان ایرانی با یکدیگر دانست و گفت: جمع‌بندی نتایج کاوش‌ها و بررسی‌های صورت گرفته توسط باستان‌شناسان در فلات مرکزی ایران می‌تواند اطلاعات جامعی را به ما بدهدکه منجر به تدوین یک گاهنگاری دقیق شود.
- راه‌اندازی بانک اطلاعات کاوش‌های محدوده فلات مرکزی ایران
جبرئیل نوکنده رییس موزه ملی ایران نیز در ادامه پیشنهاد راه‌اندازی بانک اطلاعات فلات مرکزی ایران را ارایه کرد که در این صورت اطلاعات مربوط به کاوش‌های صورت گرفته در تمامی حوزه‌های باستان‌شناسی این منطقه جمع‌آوری و منجر به تعیین گاهنگاری آن می‌شود.
او با اشاره به اینکه اطلاعات در دست از سیلک 3 بسیار محدود است گفت: در باره سفال و معماری سیلک 3 اطلاعات خاصی نداریم ولی در حوزه فلزکاری داشته‌های فراوانی به دست آورده‌ایم.
- نخستین پژوهش‌های فلات مرکزی به همت مجیدزاده و ملک شهمیرزادی
دیگر سخنران این نشست حسن فاضلی باستان‌شناس بود که با اشاره به گاهنگاری شناختی مرکز فلات ایران از هزاره ششم تا پایان هزاره چهارم گفت: تحقیقات و بررسی‌های ملک شهمیرزادی و مجیدزاده زمنیه پژوهش‌های بعدی تا امروز را در فلات مرکزی ایران فراهم کرده است.
او فلات مرکزی ایران را بسیار ناشناخته دانست و افزود: در شمال مرکز فلات ایران دشت‌های کاشان، قزوین، تهران مورد بررسی‌های باستا‌ن‌شناختی قرار گرفته و آثار ارزشمندی که به تهیه گاهنگاری این محوطه تاریخی می‌انجامد به دست آمده است.
وی افزود: به عنوان نمونه لایه نگاری‌های در تپه سیلک کاشان نشان داد که سیلک شمالی 4900 قبل از میلاد یعنی خیلی زودتر از آنچه تا کنون گمان می‌کردیم متروکه شده است.
مرتضی حصاری دیگر باستان‌شناس شرکت‌کننده دراین نشست كه كاوشهاي باستان‌شناسي در محوطه‌هاي شغالي، سفالين و معين‌آباد را انجام داده گفت: این سه محوطه در ورامین مورد کاوش قرار گرفت که مواد فرهنگی به دست آمده نظیر سفالهای سیلک 1، نوعی معماری با خشت‌های شبیه به خشت‌های سیلک، آثار سنگی و... اطلاعات دقیقی را در اختیار باستان‌شناسان قرار داد.
نظر شما