مطالعات رصد کیفیت زندگی بزرگترین پروژه گردآوری اطلاعات در سال‌های اخیر است

پس از نمونه گیری دقیق خانوارها، ۴۷ هزار و ۸۰۰ نفر از سرپرستان خانوارهای محله‌های تهران در این طرح به عنوان نمونه آماری مورد بررسی قرار گرفتند.

علی اصغر محکی در گفت و گو با پایگاه خبری «تهران سما» با اشاره به این که اطلاعات طرح رصد کیفیت زندگی قابلیت نمایش به صورت GIS (اطلاعات مکان محور) را دارد، اضافه کرد: با بهره گیری از یافته‌های این طرح می‌توان کیفیت زندگی شهروندان مناطق ۲۲ گانه شهر تهران را بر مبنای شاخص های فرهنگی و اجتماعی مقایسه کرد. محکی همچنین اعلام کرد که گزارش یافته های این طرح تا دوماه آینده در رصدخانه شهری تهران بارگذاری و آماده بهره برداری می شود.
محکی گفت: عملیات گردآوری داده های این پروژه بزرگ و فراگیر توسط پژوهشگران ۳۵۴ محله شهر تهران به طور دقیق و با رعایت استانداردهای علمی و پژوهشی صورت گرفته و توسط ناظران پروژه بر کار آنان نظارت شده است. محکی در پاسخ به این پرسش که مهمترین شاخص های بررسی شده در این پروژه مطالعاتی چه بوده است، گفت: میزان احساس تعلق به محله و شهر، میزان دسترسی به امکانات و خدمات شهری و میزان رضایت از آنها، میزان اعتماد، و هویت محله ای از جمله ی این شاخص ها بوده اند.

محکی در خصوص سایر فعالیت های مطالعاتی اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری گفت که این اداره کل پشتوانه اطلاعاتی و مطالعاتی فعالیت های حوزه اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران است.
استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، با بیان این که عمده جمعیت کشور، در حال حاضر، شهرنشینان ساکن در کلان شهرها هستند، تهران را به عنوان بزرگترین کلان شهر کشور واجد مجموعه ای گسترده از ظرفیت ها و چالش های اقتصادی، اجتماعی وفرهنگی دانست و افزود: در طی چند دهه اخیر، جامعه شهرنشینان ایرانی تحت تاثیر دگرگونی های ژرف فرهنگی و اجتماعی قرار گرفته اند به گونه ای که نسل کنونی از منظر ویژگی های هویتی، محیط زیست و سبک زندگی، تجربه ای متفاوت از پیشینیان را درک می کنند. این شرایط جدید همراه با نیازها و مطالبات نوشونده و گرایش ها و تمایلات جدید، نیازمند شناخت و فهم دقیق است تا بتوان آنها را به گونه ای واقع بینانه همراستای با منافع جمعی و مصالح اجتماعی مدیریت کرد. در غیر این صورت، مسائل و چالش های متنوع، مدیران و سیاستگزاران را مقهور خود خواهند کرد.
وی با اشاره به این که چالش های مختلف کلان شهرها را باید بتوان با یک رویکرد فرهنگی و اجتماعی واقع بینانه و دقیق شهر مدیریت نمود، تصریح کرد: اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران سعی دارد با استفاده از روش ها علمی، بومی، کارآمد و جدید، مدیریت شهری را در یافتن راه حل های کارساز و موثر برای حل مشکلات موجود و مدیریت بهینه شهر، کمک کند.
محکی با اعلام این که پیچیدگی مسائل فرهنگی و اجتماعی در کلان شهر تهران بسیار زیاد است، خاطر نشان کرد: مهمتر از مدیریت سازه ها و بناهای شهر، مدیریت روح شهر است و روح شهر، همان فرهنگ شهری است.
این مدرس علوم ارتباطات با بیان این که از جمله مولفه های توسعه پایدار شهری، تضمین روابط و مناسبات انسانی اخلاق گرا و تعالی بخش شهروندان است، اضافه کرد: خروجی فعالیت ها، خدمات و اقدامات مدیریت شهری، علاوه بر "آسایش" شهروندان باید "آرامش" آنان را نیز مدنظر داشته باشد، اضافه کرد: این آرامش از راه ادای وظایف مسئولانه و متقابل شهروندان و مدیریت شهری به تکالیف انسانی شان تامین می شود. تعادل، توازن، انصاف و عدالت در برخورداری از فرصت ها و ظرفیت های شهری، راه دیگریست که آرامش را به شهر و شهروندان می بخشد.

محکی با تاکید بر این که برنامه ها و اقدامات ما باید ناظر بر ارتقاء کیفی زندگی شهروندان باشد، افزود: نمی توان کیفیت زندگی را تنها در توسعه راه، پل و بزرگراه خلاصه کرد بلکه کیفیت سلامت اجتماعی و فردی، تاب آوری و پایداری در برابر تغییرات، ترویج روحیه ایثار و از خودگذشتگی و جامعه پذیری شهروندان در جهت ترجیح منافع جمعی بر منافع فردی، اولویتی به مراتب بالاتر دارد.

وی با بیان این که موضوع کار ما در اداره مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران پیاده سازی گفتمان فرهنگی شدن شهر است، ادامه داد: در واقع باید بتوانیم نبض شهر را از حیث تحولات و روند مسائل اجتماعی و فرهنگی در دست داشته باشیم. مطالعه نوسانات و دگرگونی روند شاخص های اجتماعی و فرهنگی شهر، در همین راستا توسط اداره مطالعات اجتماعی و فرهنگی صورت می گیرد تا راه کارهایی کارساز و به موقع از جنس تمهیدات فرهنگی در پیش روی مدیریت شهر قرار گیرد.
مدیر کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری با بیان این که مجموعه اقدامات مطالعاتی سال های اخیر روند تکاملی دارد و مصوبات شورای اسلامی شهر تهران را پوشش می دهد، تاکید کرد در سال آینده بخش دیگری از پازل مطالعاتی ما تکمیل می شود.

محکی با اشاره به این که سنجش رضایت شهروندان از برنامه ها و فعالیت های شهرداری تهران از هفت سال پیش به طور مستمر توسط اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی انجام می شود، گفت: نتایج این سنجش هر ساله در اختیار مدیران و سیاست گذاران حوزه شهری قرار می گیرد.

محکی با اشاره به بخش دیگری از فعالیتهای پژوهشی فرهنگی و اجتماعی افزود: مطالعات کاربردی برای ظرفیت سنجی، نیازسنجی و امکان سنجی اجتماعی و فرهنگی محله های شهر تهران در قالب نیمرخ های محله ای صورت می گیرد. همچنین مطالعات مربوط به سنجش اثربخشی فعالیتها، طرح ها و برنامه های حوزه اجتماعی و فرهنگی بر مبنای شاخص های احصا شده، صورت می گیرد و نتایج آنها مرجع تشخیص ادامه فعالیتها و یا اصلاح و یا حتی توقف آنهاست.
وی با تاکید بر این که پژوهش های یادشده، الویت طرح های اجتماعی و فرهنگی را مشخص می کند، تصریح کرد: پژوهش های نیاز سنجی و سنجش اثربخشی، همچنین توصیه هایی کاربردی را به سیاست گذاران و برنامه ریزان این حوزه ارایه می دهد.

مدیرکل مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، مطالعات "اتاف" را از دیگر فعالیتهای پژوهشی حوزه اجتماعی و فرهنگی برشمرد و خاطر نشان کرد: بررسی آثار و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی طرح ها وپروژهای شهری، به منظور کاهش اختلال در نظام شهری و افزایش کارکردهای مثبت صورت می گیرد. این نوع مطالعات، که بعضا به عنوان پیوست های اجتماعی و فرهنگی شناخته شده اند، در طول هفت سال گذشته برای پروژه های مهم شهری به صورت غیرمتمرکز در تمام مناطق و سازمان های شهرداری تهران انجام شده است.

وی با بیان این که در سال 94 بالغ بر 60 پروژه اتاف در سطح مناطق مختلف شهر داشته ایم، تصریح کرد: پروژه های اتاف تنها شامل پروژه های کالبدی و شهرسازی نیست، بلکه پروژه های فرهنگی و اجتماعی را نیز شامل می شود.

محکی همچنین به توسعه پژوهش های محله ای توسط خانه های دانش و پژوهش سراهای محله های شهر تهران اشاره کرد و گفت: پژوهش های محله محور، عمدتا از نوع مطالعات کیفی، مشاهده ای و مورد پژوهی هستند و کاربرد فراوانی در مدیریت محله دارند.

محکی در پایان به نقش آفرینی اداره کل مطالعات در توسعه دانش و گفتمان اجتماعی و فرهنگی شهر اشاره کرد و گفت: نتایج یافته های مطالعاتی را هر ساله انتشار می دهیم. بخشی از این آثار هم اینک به عنوان مرجع مطالعات شهری، مورد بهره برداری پژوهشگران و دانشجویان دانشگاه های کشور قرار گرفته و تاثیر خوبی در توسعه رویکرد و گفتمان مدیریت اجتماعی و فرهنگی شهری داشته است. محکی پیش بینی کرد در آینده نزدیک مجامع علمی داخلی و بین المللی از نقش آفرینی مدیریت شهری تهران در توسعه و ترویج دانش فرهنگی و اجتماعی برای مدیریت شهر، به نیکی یاد خواهند کرد.