حجت‌الاسلام مصباحي مقدم در گفت‌وگو با ايسنا به سوالاتي با محور انتخابات پاسخ داد:
- در هفته های گذشته شاهد حجم گسترده ثبت‌نام کاندیداها در انتخابات مجلس و حتی خبرگان بودیم، تحلیل شما در مورد استقبال از کاندیداتوری در انتخابات چیست؟
مصباحی مقدم: حجم گسترده ثبت‌نام ها می‌تواند یک وجه مثبت داشته باشد آن هم این است که انتخابات در ایران امری مردمی و کاملا جدی است. تبعا هر کس در خودش شایستگی لازم را برای کاندیداتوری ببیند میدان برایش باز است و این امر چه در مورد انتخابات مجلس خبرگان و چه در انتخابات مجلس شورای اسلامی صادق است.
اما این امر یک وجه منفی هم دارد و آن هم این است که این تعداد ثبت‌نام کننده علی القاعده امر متعارفی نیست و شاید ما در کشورهای دیگر هم با چنین پدیده‌ای روبرو نباشیم. در کشورهایی که دارای احزاب سیاسی قوی هستند این احزاب هستند که کاندیداها را معرفی می‌کنند و به رقابت می‌پردازند در چنین شرایطی کثرت کاندیداها موجب سردرگمی مردم نمی‌شود. اما مثلا در تهران که سی کرسی برای نمایندگی در نظر گرفته شده اگر بیش از هزار نفر وارد رقابت شوند نوعی سردرگمی برای انتخاب کنندگان به وجود می آید.
همچنین این کاندیداها باید برای معرفی خود هزینه گزافی را پرداخت کنند اما رای اندکی به دست می‌آورند به هر حال تبلیغات انتخاباتی خصوصا در تهران هزینه سنگینی دارد به خصوص اگر تبلیغات فردی باشد اما اگر سی نفر یک جا تبلیغ کنند هزینه‌ها هم سرشکن می‌شود. معمولا به دلیل این که افراد منفرد وارد صحنه می‌شوند خیلی هم رای نمی‌آورند و شاید چند هزار تا یا گاهی چند ده هزار رای بیاورند که هیچ فایده‌ای برایشان نخواهد داشت جز اینکه خرجی روی دستشان می‌گذارد. بنابراین نباید حساب نشده وارد انتخابات شوند. کسانی که اهل سیاست هستند و تجربه انتخاباتی دارند باید برای حضور در انتخابات احتمال درصدی موفقیت را بدهند و بعد وارد تبلیغات شوند و برای آن هزینه کنند. در حالی که می‌توان محاسبات روشنی داشت که بخش اعظمی از کسانی که وارد عرصه انتخابات می‌شوند صد در صد ناکام خواهند بود. این وجه نامطلوب حجم بالای ثبت‌نام هاست.
اگر ما احزاب قدری داشتیم متقاضیان کاندیداتوری را مدیریت می‌کردند و تعداد آن‌ها را کاهش می‌دادند و رفتار معقول‌تر انتخاباتی پدید می‌آمد. شرایط فعلی همچنین وظیفه سنگینی را بر دوش هیأت‌های اجرایی، نظارت و شورای نگهبان می‌گذارد. زیرا کسانی که وارد عرصه انتخابات شدند نوعی حق برایشان ایجاد شده و باید با دقت صلاحیت این افراد بررسی شود. آن‌ها نباید هیچ کس را بدون دلیل تائید یا رد کنند که همین بار سنگینی بر دوش مجریان و ناظران انتخابات می گذارد و من از زحمات شبانه روزی این مجموعه تشکر و قدردانی می‌کنم.
- با توجه به سوابق اصولگرایان در انتخابات گذشته، ائتلافی که در جریان اصولگرا شکل گرفته چقدر می‌تواند نحله‌های مختلف اصولگرایی را در انتخابات پیش رو به وحدت برساند؟
مصباحی مقدم: در جریان اصولگرا یک جریان حداکثری شکل گرفته است و جلسات آن منظم تشکیل می‌شود. ما امیدواریم این ائتلاف حداکثری تا آخر پایدار بماند. البته نشانه‌هایی هم مبنی بر پایدار ماندن آن وجود دارد و من هیچ نگرانی نسبت به ادامه ائتلاف ندارم. این ائتلاف هم در سراسر کشور و هم در تهران آثار مثبت خواهد داشت.
در سراسر کشور آثارش این بوده که مجموعه جریانات اصولگرا امیدوار شدند که هم در شهرستان‌ها به کاندیداهای واحد برسند یا جایی که تعداد کرسی بیشتری دارند به اندازه نصاب کاندیداهای لازم را پیدا کنند و اگر رقبای اصولگرا وجود دارند الان امید بیشتری هست که رقابت را درون جریان خودشان به حداقل برسانند به گونه‌ای که رقابت درون جریان اصولگرایی موجب تحویل دادن فضا به جریان رقیب یعنی اصلاح‌طلبان نشود.
از طرفی در جریان اصلاح‌طلب هم خبرها حاکی از این است که آن‌ها تلاششان رسیدن به کاندیدای واحد است و اینکه رقابت را درون خود به حداقل برسانند. این امر در کل کشور موجب رقابت تنگاتنگ بین اصلاح‌طلبان و اصولگرایان خواهد شد که خیلی هم خوب است و مردم با آرای خود تعیین می‌کنند که چه کسانی را از دو جریان شایسته حضور در مجلس می‌دانند و مجلسی شکل می گیرد که از کارآمدی بالاتری برخوردار خواهد بود.
- خبرهای ضد ونقیضی از حضور آقای لاریجانی در ائتلاف شنیده می‌شد و ظاهرا بر اساس آخرین اخبار ایشان در ائتلاف حضور ندارند، فکر می‌کنید عدم حضور چهره هایی مثل آقای لاریجانی که پایگاه مشخصی در جریان اصولگرایی دارند چه تاثیری بر روند فعالیت ائتلاف خواهد داشت؟ به ویژه که ایشان در روز ثبت‌نام عنوان کرده بود که مستقل وارد انتخابات می‌شود.
مصباحی مقدم: آقای لاریجانی به دلیل اینکه از قم کاندیدا شدند اظهار کردند که مستقل وارد عرصه می‌شوند زیرا جریان اصولگرا بنایش این نیست که تکلیف کاندیداها را برای کل کشور به طور متمرکز تعیین و اعلام کند. آقای لاریجانی طبیعتا همانند دوره‌های گذشته مورد حمایت علماء، مدرسین و مراجع در قم قرار می‌گیرند اما معنای سخن ایشان تعریضی به ائتلاف اصولگرایان ندارد و نیامد شخص ایشان به ائتلاف از باب معذوریت ریاست مجلس است. یک وقت ایشان ممکن است نوعی تقابل با ائتلاف نشان دهد و یک وقت هم ممکن است همدلی نشان دهد ولو اینکه کسی را به ائتلاف نفرستد. موضع ایشان موضع دوم است. در واقع آقای لاریجانی نه تنها تقابل نسبت به ائتلاف نداشتند بلکه در گفتگوی ایشان با آیت‌الله موحدی کرمانی و همچنین گفتگویشان با من و آقای ابوترابی نشان همدلی با ائتلاف وجود داشت ولو اینکه ایشان از اول گفته بود کسانی را به عنوان نماینده خود در ائتلاف تعیین می‌کنند و این کار را نکردند و شاید هم نکنند. اما این به معنای مقابله با این حرکت نیست بلکه نوعی حمایت ضمنی از اصل ائتلاف نشان دادند حتی اگر نسبت به کاندیداهایی که نهایتا از این مجموعه بیرون می آید نظر مثبت یا منفی ندهند.
- منتقدین ائتلاف از حضور چهره‌های تندرو و بعضا وابسته به جریان انحرافی در ائتلاف گلایه مندند چقدر این انتقادات را وارد می‌دانید؟
مصباحی مقدم: بیانیه سخنگوی شورای مرکزی ائتلاف به خوبی دو مرز را تبیین کرد و نشان داد که این دو مرز فتنه و انحراف است. یقینا و مطمئنا از جریان انحراف در این مجموعه کسی را نداریم و نخواهیم داشت و طبعا در انتخاب کاندیدا هم این نگاه مبنا خواهد بود. اما در مورد تعبیری که تحت عنوان حضور جریانات تندرو می‌شود باید گفت که هر کس می خواهد داوری و تحلیلی درباره ائتلاف داشته باشد باید ائتلاف را با ترکیب و خروجی آن ببیند زیرا آنچه مهم است برآیند کار ائتلاف است و برآیند کار ائتلاف هم تندروی نیست. بلکه نگاهی است که مجموعه اطراف مسأله در مورد آن نگاه به جمع بندی رسیدند و مجموعه کاندیداهایی را بیرون می‌دهند که این مجموعه به نتیجه رسانده پس نمی‌شود به اظهاراتی که بعضی ها دارند و می خواهند بگویند ائتلاف تحت تاثیر جریانات تندرو است اعتنا کرد. اگر ما روی ائتلاف حساب می‌کنیم این ائتلاف، ائتلاف احزاب و شخصیت هاست و نمی‌شود این جریانات را به حساب اقدامات برخی اشخاص متهم به تندروی کرد .
- با توجه به جایگاه جامعتین در بین طیف‌های مختلف اصولگرایی، نسبت جامعتین با ائتلاف در این دور از انتخابات چگونه است؟
مصباحی مقدم: نسبت جامعتین با ائتلاف خیلی روشن است . این ائتلاف به مدیریت آیت الله موحدی کرمانی دبیر کل جامعه روحانیت مبارز و با حضور تعدادی از اعضای جامعه شکل گرفته است و از این جهت رابطه روشن است. به احتمال قوی و بر اساس خبرهایی که من دارم شخصیت آیت‌الله یزدی هم کلیت حرکت را مورد حمایت قرار داده اند و کاری که زیر نظر آیت الله موحدی کرمانی انجام می‌شود مورد قبول ایشان هم هست.
- آیا اصولگرایان بنا ندارند در این دوره از انتخابات از ظرفیت آقای ناطق نوری استفاده کنند؟
نسبت به کمک ناطق نوری به نقطه ناامیدی رسیدیم
مصباحی مقدم: ایشان خیلی جلوتر موضعی اتخاذ کرد که ما را از بهره‌برداری از شخصیتشان محروم کرد و گفت که وارد نمی‌شود . البته قبل از آن صحبت‌هایی با ایشان شده بود اما ما به نقطه ناامیدی نسبت به کمک ایشان رسیده‌ایم.
- نحوه حضور اصلاح‌طلبان در این دور از انتخابات را چطور می‌بینید؟ و فکر می‌کنید آیا این جریان می‌تواند متاثر از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، در این انتخابات نیز به موفقیت دست یابد؟
مصباحی مقدم: من نمی‌دانم که آیا اصلاح‌طلبان می‌توانند از ظرفیت سهمی که در پیروزی آقای روحانی داشته‌اند در این دور از انتخابات هم استفاده کنند یا نه. آن‌ها قبلا علائمی نشان می‌دادند که می‌خواهند از فرصت‌های به دست آمده با انتخابات ریاست جمهوری، در مجلس هم استفاده کنند اما اخیرا تحلیل‌هایی از خود اصلاح‌طلبان می‌بینیم مبنی بر اینکه نمی‌توانند از آن ظرفیت استفاده کنند. حتی پیش از این صحبت از این بود که آن‌ها از ظرفیت مذاکرات هسته‌ای بهره برداری کنند اما اخیرا در تحلیل‌هایشان می‌گویند که نمی‌توانند از آن ظرفیت هم استفاده کنند شاید علتش این باشد که خیلی نسبت به عملکرد دولت آقای روحانی خصوصا در مسائل اقتصادی حساب باز نمی‌کنند تا بخواهند از چنین موضعی بهره‌مند شوند و به نفع خودشان تمام کنند.
کما اینکه به نظر می‌رسد از نتایج مذاکرات هسته‌ای هم دستاورد بزرگی را هم کسب نکرده‌اند که بخواهند روی آن تکیه کنند و آن را برای تبلیغات انتخاباتی شان خرج کنند گرچه مذاکرات هسته‌ای یک اقدام ملی بود و نباید توسط یک جریان مصادره شود اگر هم منافعی هم داشته باشد منافع ملی است اما آن‌ها در تحلیل‌هایشان این نشان می‌دادند و اخیرا حرف‌ها و مواضع‌شان نشان می‌دهد که از آن مواضع عدول کردند. برداشت من از مواضع اصلاح‌طلبان این است که آن‌ها نمی‌توانند چنین استفاده‌ای را از ظرفیت دولت داشته باشند.
اما اصلاح‌طلبان تلاششان این است که متشکل و با لیست واحد وارد انتخابات شوند و در تهران سراسر کشور از ظرفیتشان استفاده کنند، البته آن‌ها با چالشی روبرو هستند آن هم این است که شخصیت‌های نامی و درجه یک شان امکان تائید صلاحیت ندارند به دلیل اینکه در فتنه 88 دچار آسیب شدند و ناگزیرند از شخصیت‌های درجه 2 و درجه 3 استفاده کنند که آن‌ها هم از شهرت و مقبولیت لازم برخوردار نیستند بنابراین من فکر می‌کنم پایگاه رای اصلاح‌طلبان نسبت به گذشته خیلی هم گسترده نخواهد بود.
- با توجه به استقبالی که در ثبت‌نام ها به دو انتخابات مجلس و خبرگان نشان داده شده آیا فکر می‌کنید ممکن است این دو جایگاه از نظر ترکیب سیاسی تغییر فاحشی داشته باشند؟
مصباحی مقدم: خبرگان جای حضور جریانات سیاسی به آن معنا که در انتخابات مجلس وجود دارد نیست زیرا شخصیت‌هایی که در خبرگان حضور دارند شخصیت‌های ملی و یا منطقه‌ای و با جایگاه رفیع اجتماعی هستند که مقبولیتشان عمومی‌تر از احزاب، گروه‌ها و جریانات سیاسی است بنابراین انتظاری نیست که با پررنگ شدن خطوط سیاسی در خبرگان روبرو باشیم.
تصور من این است که حتی آنهایی که از صافی شورای نگهبان بگذرند هم از نظر اجتهاد باید شناخته شده باشند و امتیاز لازم را برای آزمون بیاورند و هم از نظر سوابق سیاسی باید دارای برجستگی باشند. از بیش از 800 نفری که در انتخابات ثبت‌نام کردند تعدادی از آن‌ها از صلاحیت علمی لازم برخوردار نیستند و حتی اگر در نظر خود این صلاحیت را داشته و کاندیدا شدند از نظر سوابق سیاسی شهرت و مقبولیت در حدی نیستند که در استان‌ها جایگاهی پیدا کنند و بخواهند جزو ترکیب آینده خبرگان قرار گیرند مگر افراد خیلی برجسته و شناخته شده اما آنچه خروجی است جای نگرانی ندارد که بخواهد این ترکیب سیاسی و جناحی کند.
در مورد مجلس هم پیش‌بینی من این است که اکثریت مجلس آینده اصولگرا خواهد بود اما اقلیت قابل توجهی از اصلاح‌طلبان هم در مجلس آینده حضور خواهند داشت و چیزی مثل مجلس پنجم شکل خواهد گرفت.
- در روزهای گذشته اخباری در مورد حمایت یا عدم حمایت جامعه روحانیت مبارز از کاندیداتوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات خبرگان مطرح شد آیا این تشکل تصمیمی در این زمینه گرفته است؟
مصباحی مقدم: ما در مورد ایشان در شورای مرکزی بحث کردیم و تصمیم گرفتیم اما این تصمیم را رسانه‌ای نکردیم زیرا می‌خواهیم لیست ما با جامعه مدرسین در کمیته مشترک بین دو جامعه به توافق برسد و تا این لیست نهایی نشده و در این باره تصمیم‌گیری نشده اعلام موضع نخواهیم کرد و منتظر تصمیم کمیته مشترک می‌مانیم.
- ده نفر از بانوان ثبت‌نام کننده در انتخابات خبرگان، به آزمون علمی دعوت شده‌اند، ارزیابی شما از حضور زنان در مجلس خبرگان که پیش از این هم سابقه نداشته چیست؟
مصباحی مقدم:مبنای حضور در خبرگان اجتهاد و عدالت است و مرد بودن قید حضور در خبرگان نیست. خانم‌های مجتهدی که عدالتشان احراز شود و طبعا از نظر سوابق سیاسی، اخلاقی و امنیتی احراز صلاحیت شوند، حق دارند در انتخابات وارد شوند و بعد از تائید صلاحیت وارد رقابت شوند. ما در خبرگان قانون اساسی حضور خانم را داشته‌ایم و از این جهت اگر چه در خبرگان رهبری این امر سابقه نداشته اما حکایت از امکان حضور خانم ها در این رقابت دارد.
- فراخوان شورای نگهبان برای شرکت در کاندیدای خبرگان در آزمون علمی برخی حواشی را به دنبال داشته و موافقت‌ها و مخالفت‌هایی در این باره وجود داشته، ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
مصباحی مقدم: در مورد فراخوان برای حضور در آزمون طبعا شناخت شورای نگهبان مبنا قرار می‌گیرد، زیرا شورای نگهبان توسط خود خبرگان برای احراز صلاحیت کاندیداتوری خبرگان تعیین شده است . قانون اساسی از این جهت وظیفه‌ای را بر عهده شورای نگهبان نگذاشته و تکلیفی از این ناحیه بر شورای نگهبان وجود ندارد اما خبرگان به دلیل اینکه شورای نگهبان را جایگاه معتبر و شناخته شده‌ای می‌دانند این نهاد را برای احراز صلاحیت تعیین کرده است؛ پس این شورای نگهبان است که با توجه به شناخت از کاندیداها و سوابق تحصیل، تدریس، تحقیق و تالیف ممکن است کسانی را مستثنی کند و بگوید آن‌ها نیازی به حضور در آزمون ندارند که این مربوط به کسانی است که برایشان محرز است که صلاحیت لازم را از نظر علمی و سایر ابعاد دارند اما وقتی از این‌ها بگذریم اصل بر این است که بقیه برای آزمون کتبی و شفاهی و احراز صلاحیت دعوت شوند و جهات دیگر هم مورد بررسی قرار گیرد لذا برای شورای نگهبان نمی‌شود تعیین تکلیف کرد که چه کسی دعوت شود و چه کسی دعوت نشود و این تشخیص به عهده شورای نگهبان است.
- توصیه شما به جریانات مختلف سیاسی حاضر در انتخابات در مورد رعایت اخلاق سیاسی در رقابت‌ها چیست؟
مصباحی مقدم: از حالا به بعد انتخابات و رقابت احزاب، جریانات سیاسی و کاندیداها نزدیک می‌شویم آنچه خیلی اهمیت دارد رعایت اخلاق انتخاباتی است. نباید با انگ زدن‌ها و بر چسب زدن و ایجاد اتهام خود و جریان خود را اثبات کنیم یا بخواهیم هزینه رفتار دولت‌های گذشته را بر دوش کاندیداهای امروز قرار دهیم. متاسفانه ما در کشور حزب نداریم تا مسئولیت کاندیداتوری افراد و عملکرد مجالس و دوره‌های ریاست جمهوری را بر عهده بگیرد و کسی نماینده مجلس یا رئیس جمهوری می‌شود عملکردی دارد که بار مسئولیت‌اش به عهده خودش است. ممکن است نماینده، وزیر یا رئیس جمهور خطاهایی مرتکب شوند و مثلا مجالس نتوانند با وزرا یا رئیس جمهور برخورد کنند اما این جمله قرآن که «کسی بار مسئولیت دیگری را به دوش نمی‌کشد» باید مبنای ما برای داوری نسبت به عملکرد افراد، اشخاص و جریانات باشد. اینکه بار مسئولیت هر کس یا جریانی را به دوش دیگری بگذاریم، بداخلاقی است و بهتر این است که احزاب، گروه‌ها و اشخاص اگر می‌خواهند برای انتخاب خود و رای آوریشان تبلیغ کنند اقدام اثباتی و ایجابی انجام دهند و شایستگی‌های خود را معرفی کنند و مواضع خود را بیان کنند نه اینکه احیانا با تخریب دیگران برای خود رای کسب کنند که این رای، رای مشروعی نیست.
نظر شما