با این وجود در سال‌های گذشته از ظرفیت‌های این بخش به درستی استفاده نشده و این صنعت قادر نبوده نقش واقعی خود در صادرات غیر نفتی و ایجاد ارزش افزوده مناسب ایفا کند. با سید محمد حسینی، مسئول هماهنگی مجمع تشکل‌های صنایع غذایی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- وضعیت صادرات صنایع غذایی درمقایسه با دیگر اقلام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سهم این صنعت در صادرات غیرنفتی در سال گذشته 500 میلیون دلار بوده و
پیش بینی می‌شود امسال این سهم به حدود یک میلیارد دلار برسد. با توجه به آمارهای متفاوتی که از میزان صادرات غیر نفتی و از 4 تا 14 میلیارد دلار عنوان می‌شود، می‌توان گفت، این صنعت از جایگاه مطلوبی در صادرات غیرنفتی برخوردار است.
با این روند سهم این صنعت در صادرات غیرنفتی حدود 10 درصد بوده است. در مقایسه با کشورهایی که صنعت غذای آنها با توجه به میزان و کیفیت محصولات کشاورزی بر مبنای کشاورزی استوار است، متأسفانه سهم بسیار ناچیزی از بازارهای جهانی را به خود اختصاص داده‌ایم.
از آنجا که صنعت غذا بر پایه کشاورزی استوار است با توجه به پتانسیل‌های موجود کشاورزی کشورمان و واحدهای عمل‌آوری مناسبی که در اختیار داریم ، این صنعت می‌تواند در صورت حمایت لازم نقش اساسی در صادرات غیر نفتی ایفا کند اما به دلیل این که اکنون صاحب برندی درخور تولیدات این بخش نیستیم و از سوی دیگر شرکت‌ها به دلیل ناتوانی در انجام این کار قادر به شناساندن محصولات خود در بازارهای جهانی نیستند ضروری است تا دستگاه‌های دولتی نسبت به نشان تجاری سازی مناسب برای تولیدات صنایع غذایی اقدام کنند.
این موضوعی است که در همه کشورهای دنیا به آن توجه ویژه‌ای صورت می‌گیرد و در ایران نیز باید به برند‌سازی به‌عنوان سیاست ملی نگریسته شود و سازمان توسعه تجارت به تنهایی قادر به تحقق این امر نیست.
- مهم‌ترین موانع توسعه صادرات تولیدات غذایی چیست؟
در صورت توجه راهبردی به این صنایع می‌توانیم در دوره 25 ساله به اندازه صادرات نفت، ارز‌آوری داشته باشیم. تحقق این امر نیازمند تصویب طرحی ملی به‌عنوان سند حمایت از صنایع غذایی در مجلس شورای اسلامی است.
همچنین باید ناهماهنگی کنونی دستگاه‌های مختلف در برخورد با این صنعت مرتفع شود. اکنون در زمینه نظارت بر صنایع غذایی، وزارت بهداشت و مؤسسه استاندارد به‌عنوان 2 دستگاه متولی در این بخش با یکدیگر هماهنگ نبوده و تصمیمات متناقضی اتخاذ می‌کنند که باید این دستگاه‌ها رویه یکسانی در برخورد و اعمال نظارت بر این صنعت داشته باشند.
برای مثال وضعیت صنعت نوشابه‌سازی مناست نیست. مسائل اخیر در مورد این صنعت با در نظر گرفتن عوارض و مالیات بر مصرف 25 درصدی، با افزایش قیمت تمام شده ؛ قدرت رقابت کمتری در مقایسه با سایر کشورهای رقیب ایجاد کرده است،به نحوی که اکنون عملا بسیاری از بازارهایی که پیش از این شرکت‌های ایرانی با تلاش فراوان موفق به حضور و عرضه محصولات خود شده بودند را از دست داده‌ایم.
این شیوه برخورد موجب شده تا نوشابه گاز‌دار ایرانی در مقایسه با تولیدات شرکت‌های صاحب برند بازار رقابتی را واگذار نموده و بیکاری حداقل 2 هزار نیروی کار را به دنبال داشته است.
- با توجه به مباحث مطرح پیرامون الحاق ایران به wtoصنایع غذایی تا چه حد قادر به رقابت در بازارهای جهانی خواهند بود؟
با توجه به مزیت‌های موجود در زمینه مواد اولیه مرغوب، انرژی و نیروی کار ارزان در بخش صنایع غذایی با حذف تعر‌فه‌های واردات، قادر به رقابت سایر کشورها خواهیم بود این در حالی است که در بسیاری از صنایع مانند خودروسازی‌ها و تولید گوشی تلفن همراه از چنین مزیت‌های نسبی برخوردار نیستیم.
اما حمایت‌هایی که اکنون از این صنعت صورت می‌گیرد قابل مقایسه با صنایع غذایی نیست. اما اکنون با اتخاذ سیاست‌های متناقض قدرت رقابت پذیری این صنایع در بازارهای جهانی را کاهش داده‌ایم.
