معادن شن و ماسه‌اي كه از منابعي مثل رودخانه‌ها و حريم‌شان بدون رعايت قوانين بهره‌برداري موجود استفاده ميكنند، زنجيره‌اي آلاينده و بحراني را تشكيل مي‌دهند. نمونه آنها در جنوب غرب تهران است؛ 4معدن 400هكتاري وجود دارد كه با وجود آراي صادر شده، گزارش‌هاي سازمان مديريت بحران، فرصت 3 ماهه فرمانداري تهران در 26 خردادماه امسال و داشتن رأي كميسيون ماده 5براي اجراي طرح تفرجگاهي همچنان بلاتكليف مانده‌اند. اين در حالي است كه بخش اعظمي از اين معادن، فعاليت خود را متوقف كرده‌اند و چشم شهروندان محله خليج‌فارس و مالكان معادن به امضاي حكمي است كه مي‌تواند هم نفس تازه‌اي به اين محله بدهد و هم تكليف كارگران مشغول به‌كار را روشن كند. عجيب‌‌ترين معادن را اما در شهرقدس با فاصله نهايتا 20كيلومتري از تهران مي‌توان ديد؛ حدود70معدني كه در ميان جاده‌هاي تودرتو و خاكي دهكده بهار شمالي واقع در مسير بين چيتگر- انديشه واقع شده‌اند. حريم بين معادن هم يا نخاله است يا ديوار‌ه‌هاي باريكي كه به‌واسطه برداشت‌هاي بيش از 60متر ايجاد شده‌اند.
كاميون‌هاي آلاينده: طبق آمار حدودا 8هزار سرويس كاميون از جنوب غرب تهران، شهرقدس و شهريار به پايتخت رفت‌وآمد ميكنند و بالغ بر 80هزار ليتر گازوئيل بيشتر نسبت به يك‌كارخانه بازيافت نخاله كه تحت اصول زيست‌محيطي و زيرنظر سازمان پسماند شهرداري در شهر تهران هستند، مي‌سوزانند.
خطر رانش زمين: طبق گزارش سازمان مديريت بحران، احتمال رانش زمين به‌خاطر برداشت‌هاي بي‌رويه معادن كه گودال‌هاي 100متري ايجاد كرده‌اند، وجود دارد. اين احتمال براي يكي از گودهاي منطقه 18تهران كه با رودخانه كن حدود 6متر فاصله دارد، بسيار بالاست.
خطر سيلاب: رودخانه‌هاي كرج و شادچاي در شهر قدس به‌خاطر برداشت‌هاي غيراصولي خشك شده‌اند. اين يعني نه‌تنها كشاورزي در پايين دست با بحران آب روبه‌رو شده بلكه احتمال مي‌رود سيلاب فاجعه‌باري پس از بارندگي در اين محدوده جاري شود.
تشديد بحران آب: پرويز كردواني، پدركويرشناسي يكي از بحران‌هاي شهرهاي ايران را حفر چاه‌هاي غيرمجاز مي‌داند كه تعدادي از آنها در غرب استان تهران واقع شده‌اند. در اين ميان رئيس انجمن شركت‌هاي بازيافت نخاله استان تهران مدعي است معادن شهر قدس و شرق تهران براي تأمين آب مورد نياز خود 250حلقه چاه غيرمجاز حفر كرده‌اند. به گفته امير رعيتي، كارخانه‌هاي شن و ماسه به وسعت 5تا 10هكتار براي 10ساعت كار در روز با داشتن تصفيه‌خانه حداقل به 400 تا600 هزار ليتر يعني چندين برابر مزارع سبزي‌كاري و صيفي‌جات به آب نياز دارند.
كاميون‌هاي خطرآفرين: تردد كاميون‌هاي مربوط به معادن شن و ماسه سبب افزايش تصادفات جاده‌اي وهزينه‌هاي بيمه و نگهداري مي‌شوند. كشورهاي توسعه‌يافته اما سعي در كاهش چنين مواردي دارند. به‌طور نمونه اريك گودبرگ، مشاور سازمان توسعه صنعتي ملل متحد UNIDO به خبرنگار همشهري گفت: در كشور دانمارك، براي اين منظور روي كاميون‌هاي مربوط به بسياري از صنايع ازجمله صنايع لبني، سيستمي نصب شده كه راننده نمي‌تواند سرعتي بيشتر از 18كيلومتر بر ساعت داشته باشد و اين كاهش مصرف سوخت و ديگر خسارت‌ها را در پي دارد.
فرونشست زمين: بهره‌برداري بي‌رويه از مواد رسوبي رودخانه‌ها آلودگي‌هاي مكانيكي را افزايش مي‌دهد. حسين بيگلري رئيس اداره محيط زيست شهرستان قدس در امور محيط طبيعي نيز ضمن تأييد چنين موضوعي به نكته‌اي ديگر اشاره مي‌كند كه قابل تامل است. بهره‌برداري بي‌رويه منجر به پايين افتادن بستر رودخانه شده و بدين‌ترتيب، زمين در محدوده‌هاي برداشت نشست مي‌كند.
توليد ذرات مسموم: طبق گزارش واحد تحقيق و توسعه شركت سرمايه‌گذاري مسكن، صنايع معدني حين فعاليت ماده ريزي به نام سيليكا توليد ميكنند. روزانه در معادن شهرقدس بالغ بر 3هزار تن لاي و بادي توليد مي‌شود كه داراي اين ذرات ريز هستند. سيليكاها بر اثر وزش باد پرتاب شده و به سوي شهر مي‌آيند. نوع بلوري اين ذرات درصورت تنفس، به شش‌ها آسيب مي‌رسانند.احتمالا به اين دليل ساكنان اطراف معادن، مثل شهرك الماس در منطقه 18تهران يا شهرك انديشه، از تشديد ناراحتي‌هاي ريوي صحبت ميكنند.
نظر شما