درحالی که آبسنگهای مرجانی متنوع‌ترین اکوسیستم‌های جهان هستند، جدیدترین خبرها از جنوب ایران حاکیست تخریب این ذخایر جهانی به شدت در حال انجام است و سازمان حفاظت محیط زیست نیز علی‌رغم تلاشهای خود، به دلیل نبود گارد ساحلی و امکانات وتجهیزات لازم، هنوز نتوانسته است نظارت کاملی بر آنها داشته باشد، به شکلی که به گفته مسؤولان این سازمان، بسیاری از شرکت‌های نفتی حتی اجازه بازدید از پروژه‌های خود را به این سازمان نداده و عملیات اجرایی برخی طرح‌ها در این زمینه برخلاف گزارش ارزیابی ارایه شده اجرا می‌شود و برخی دیگر هم گزارش ارزیابی ارایه نمی‌کنند.
دکتر نبوی، مدیرکل دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در این خصوص به ایسنا می‌گوید: آبسنگهای مرجانی جزو ذخایر زیستی جهانی محسوب می‌شوند و از جایگاه بالایی به لحاظ ارزشی برخوردارند، ضمن اینکه این اکوسیستم‌ها بهترین شاخص سنجش سلامت آب دریا هستند، به شکلی که به تغییرات محیطی بسیار حساس بوده یعنی ایجاد هرگونه تغییری در پارامترهای فیزیکی دریاها، بر آنها اثرگذار است.
وی می‌افزاید: در سالهای اخیر این اکوسیستم‌ها به دلیل ساخت‌وسازهای بدون ارزیابی زیست‌محیطی مانند اسکله‌سازی، احداث پلت‌فروم، نصب خطوط انتقال نفت و گاز و دستبرد به این ذخایر و ... مورد تهدید قرار گرفته‌اند، همچنین آلودگی‌های نفتی خصوصا جنگ خلیج‌فارس در دهه 90 و انفجار تعداد زیادی از چاه‌های نفت عراق موجب شد تا بخش عظیمی از سواحل آب‌سنگ عربستان، کویت و سایر کشورهای حاشیه‌ای از بین بروند.
مدیرکل دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به این که آبسنگهای مرجانی در مناطق خارک، خارکو، کیش، نایبند، قشم، هندورابی، لارک، تنب بزرگ و کوچک، ابوموسی، فارو، بنی فارو، سیری و ... وجود دارند، به ایسنا می‌گوید: متاسفانه این آب‌سنگ‌ها برای استفاده در آکواریوم‌ها و ماهیان آنها که کاملا به آب‌سنگ‌ها وابسته هستند به دلیل نقص قانونی قاچاق می‌شوند به شکلی که ماهیان این ذخایر حتی تا500 هزار تومان به کشورهای عربی به فروخته می‌شود.
وی عمده‌ترین منابع آلودگی در خلیج‌فارس و دریای عمان را نفت و ترکیبات نفتی عنوان و تصریح می‌کند: متاسفانه شرکت‌های نفتی بر خلاف گزارش ارزیابی خود اقدام می‌کنند و نظارت دقیقی در این زمینه انجام نمی‌شود و در برخی موارد نظارت مقدور نیست.
مدیرکل دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر این که مرجانها در معرض نابودی هستند، می‌افزاید: متاسفانه توسعه ناپایدار در دریا موجب شده بسیاری از مرجانهای جنوب کشور نابود شوند که این امر زنگ خطری برای ماست.
وی می‌گوید: متاسفانه در خورها و سایت‌های صنعتی بویژه بندرعباس، بوشهر و شمال خلیج‌فارس یعنی بندر امام(ره) و ماهشهر پسابها، فاضلاب‌ها و مواد آلاینده بدون تصفیه و به صورت مستقیم وارد دریا می‌شود، در حالی که سایت‌های شیلاتی ما هم در همین مناطق یعنی بوشهر، بندرعباس و خور موسی واقعند که این امر تاثیرات منفی بر جانوران دریایی خواهد گذاشت.
مهندس صدیقی، معاون دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به این که پروژه‌هایی در کشور انجام می‌شود که تخریب شدید صخره‌های مرجانی را در پی دارد می‌گوید: مرگ بی‌صدای مرجانها در حال پدید آمدن است.
وی به پروژه‌های تخریب‌کننده آبسنگهای مرجانی در جنوب کشور اشاره کرده و می‌گوید: پروژه خشک کردن دریا یکی از عوامل تحریب آب سنگهای مرجانی است که در این زمینه می‌توان به توسعه فرودگاه جزیره خارک که در شرق این جزیره در حال انجام است، اسکله‌سازی و بندرسازی طرح توسعه بندرشهید رجایی بندرعباس و شهید بهشتی چابهار که به شدت دریا را خشک کرده و مناطق مرجانی را زیر خاک برده و تا چند کیلومتر شعاع اطراف آن تمامی مرجانها را از بین می‌برد، طرح توسعه بندر در شمال جزیره کیش، هتل‌سازی و ایجاد تاسیسات در شرق این جزیره که بهترین منطقه مرجانی خلیج‌فارس است و ... اشاره کرد.
معاون دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست آلودگی‌های نفتی را از دیگر عوامل نابودی آب سنگهای مرجانی خوانده و می‌گوید: آلودگی‌های مختلف از جمله استخراج نفت از سکوهای ابوذر و سلمان که به جزیره خارک جهت تصفیه منتقل می‌شوند و پساب آنها مستقیما به دریا ریخته می‌شود و مجتمع پتروشیمی خارک (متانول خارک) که مواد شیمیایی خطرناکی وارد دریا می‌کند نیز موجب تخریب این اکوسیستم‌های حساس شده‌اند.
وی با اشاره به مطالعات انجام شده در خصوص فلزات سنگین در جزیره خارک و خارکو که یکی از بهترین و گستره‌ترین مناطق مرجانی در جنوب ایران است تصریح می‌کند: این مطالعات نشان می‌دهند که پسابهای خروجی نفتی در این مناطق چندین برابر حد مجاز (بیش از 10 برابر) است که باعث نابودی ذخایر مرجانی شده است.
معاون دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: در منطقه عسلویه و خلیج نایبند که به عنوان پارک ملی محسوب می‌شود و محل مهاجرت پرندگان آبزی و کنارآبزی است و باید از درجه حفاظتی بسیار بالا برخوردار باشد، فازهای 12 و 13 طرح توسعه پارس جنوبی در حال اجراست و چندین اسکله و بندر با پیشروی در دریا احداث و صدها تن سنگ و خاک برای طرح توسعه این بخش به دریا تخلیه شده است.
وی با اشاره به این که احداث پالایشگاه، پتروشیمی و مجتمع‌های صنعتی و ... در این منطقه موجب افزایش شدید کدورت آب شده است، به ایسنا می‌گوید: بزرگترین عامل تخریب مرجانهای این منطقه مجتمع‌های شیمیایی و پتروشیمی هستند که متأسفانه که ضایعات و پساب‌هایی با حجم بسیار زیاد و سمیت بسیار بالایی تولید و بدون هیچگونه تصفیه مستقیما به دریا تخلیه می‌کنند که برای نمونه می‌توان به مجتمع پالایش گاز فاز 6 پارس جنوبی که توسط شرکت آجیپ ایتالیا ساخته شده و در حال تحویل به شرکت گاز است اشاره کرد.
صدیقی می‌افزاید: این مجتمع حدود یک ساله است که روزانه 5 تا 6 تن محلول شیمیایی کاستیک یا سود سوزآور را مستقیما به دریا تخلیه می‌کند و میزان تخلیه این پسابها آنقدر زیاد است که تا شعاع چند صد متری هرگونه موجود زنده از بین رفته است که سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه اقدام کرده تا عملیات خروج پسابهای این کارخانه هرچه سریعتر متوقف شود.
وی می‌گوید: همچنین ساخت و سازها در اطراف خلیج نایبند موجب افزایش کدورت آب و نابودی بسیاری از مرجانهای این منطقه شده است، به شکلی که مرجان زنده در این مناطق بسیار کم دیده می‌شود.
معاون دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست به لوله‌گذاری در بستر و انفجارهای متعدد برای احداث این سازه‌ها اشاره کرده و می‌گوید: این قبیل اقدامات موجب از بین رفتن مرجانها شده است، به شکلی شرکت نفت، توسعه میادین نفتی مانند میدان نفتی سیری را با وجود ارایه گزارش ارزیابی به شکل دیگری اجرا می‌کند و حتی امکان نظارت سازمان محیط زیست را نیز نمی‌دهد.
به گفته وی پیمانکار این شرکت در طرح توسعه میدان نفتی سیری، کل این جزیره را در اختیار گرفته و حتی اجازه ورود کارشناسان محیط زیست را به آن نمی‌دهد، از سوی دیگر عملیات لوله‌گذاری در این بخش موجب تخریب شدید صخره‌های مرجانی شده است.
وی به طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار اشاره کرده و تصریح می‌کند: در این طرح نیز قرار است700 هکتار از دریا خشک شود که بدین ترتیب مرجانهای این مناطق نیز از بین می‌روند.
معاون دفتر محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به این که این دفتر قصد دارد در رویکرد جدید خود با تمامی این موارد برخورد کند تصریح می‌کند: قصد داریم جلو هرگونه تخریب را در سواحل جنوبی کشور چه از سوی ارگانهای دولتی و چه خصوصی بگیریم.
باید گفت به نظر می‌رسد با روند کنونی باید تا چند سال آینده مرجانها را تنها در آکواریوم‌ها جست‌وجو کرد و لازم است سازمان حفاظت محیط زیست هرچه سریعتر در این زمینه اقدام کند که راه‌اندازی گارد ساحلی شاید بتواند در این مقطع کمک مؤثری کند.
