به گزارش همشهری‌آنلاین محمدتقی فرامرزی در یادداشت ابتدایی خود بر این کتاب آورده است که این ترجمه از روی ویراست چهاردهم این کتاب که در سال ۲۰۱۳ منتشر شده، فراهم آمده است.
نخستین برگردان فارسی کتاب در سال ۱۳۶۵ از روی متن چاپ شده در سال 1975 ترجمه شد و مترجم کتاب همواره این دغدغه را داشت که ویرایش‌های تازۀ این اثر کلاسیک را همزمان با انتشار متن انگلیسی آن به زبان فارسی نیز برگرداند و از سوی ناشر در دسترس علاقه‌مندان و به خصوص دانشجویان رشته‌های گوناگون هنر قرار دهد. اما به نوشته او «در سال 2001 ویراست یازدهم آن را ترجمه کردم و قرارداد آن را روی میز ناشران پیشین همان ترجمه کهنه شده گذاشتم که آنها به هر دلیل، توجهی نکردند و به انتشار همان کتاب ادامه دادند.» مترجم اما از پای ننشست و با ناشری دیگر به توافق رسید که بتواند ویرایش تازه را انتشار دهد.
در مقدمه آمده است که «استادان، پژوهندگان، عکسبرداران، طراحانِ نقشه، دانشجویان، منتقدان، مورخان هنر، و دیگران در شکل‌گیری نهایی این کتاب نقش داشته‌اند،» و مترجم نیز سعی کرد این دستاورد بزرگ کار گروهی را «در قالب ترجمه‌ای یکپارچه با معادل‌ها، اصصلاحات، عبارات، توصیف‌ها و اعلامی یکنواخت» در دسترس علاقه‌مندان هنر، به‌ویژه پژوهندگان هنر و تاریخ هنر، استادان دانشگاه‌ها و دانشجویان قرار دهد.
از جمله ابتکارات مترجم در این کتاب باید به چگونگی تغییر فضای منابع کتاب اشاره کرد. در ساختار فارسی کتاب، منابع به‌کار رفته در متن انگلیسی برای نقل جملات یا عباراتی از نویسندگان و محققان دیگر را مترجم از پایان کتاب به زیر صفحاتی آورده است که در آنها جمله یا عبارتی از آن منابع نقل می‌شود. به این ترتیب، مشاهدۀ منابع و ارزیابی و شناخت آنها از سوی خواننده، بی‌درنگ، آسانتر، و انتقال آنها به درون متن نیز کاری مفید شده است.
از دیگر تلاش‌هایی که در متن ترجمه به کتاب اضافه شده است واژه‌نامه توصیفی کتاب است که بسیار به کار مخاطبان، به خصوص دانشجویان و استادان می‌آید. این واژه‌نامه در نوع خود، کامل‌ترین واژه‌نامه‌ای است که با توصیف‌های موجز و دقیق و شمارۀ صفحه یا صفحاتی که هر واژه در آنها به کار رفته است، با دقت فراوان تدوین و بر کتاب افزوده شد.
این واژه‌نامه برای آنانی که به منابع انگلیسی در مطالعات گسترده‌تر مراجعه می‌کنند مرجعی با امکان دسترسی سریع و تسهیلِ کننده است.
کتابشناسی ویراست انگلیسی، پس از واژه‌نامه گنجانده شده است و منابع مرتبط با تک‌تک فصل‌ها را نشان می‌دهد. نمایه، آخرین جزء در صفحات پایانی کتاب است.
آنچنانکه آقای فرامرزی نوشته است «کار ترجمه این کتاب و آماده‌سازی واژه‌نامه، کتابشناسی، و نمایه آن را یک‌تنه، با بهره‌گیری از تجربه‌ای چهل و چندساله در ترجمۀ آثار هنری، و با رعایت دقیق یک برنامه کار روزانه، پیوسته، و بی‌گسست» به‌پایان رسانده است.
حروفچینی و صفحه‌آرایی کتاب شامل جاگذاری عکس‌ها و نقشه‌ها و تمام ظریف‌کاری‌های ضرور برای واژه‌نامه، نمایه، صفحات مقدماتی، و شرح‌عکس‌های گوناگون نیز از دیگر تلاش‌های فرساینده‌ای بود که توسط تیم آماده سازی کتاب انجام پذیرفته است.
نگاهی به نوع تجلید و کاغذ کتاب نشان می‌دهد که ناشر اثر، در اندیشه آماده‌سازی کتابی با در نظرگرفتن تمام دستاوردهای نرم‌افزاری برای صفحه‌آرایی، طراحی، اصلاح کیفیت عکس‌ها، انتخاب کاغذ متناسب با حجم کتاب، و جلدسازی با توجه به وزن کتاب بود و در این راه زحمت کشیده است. به همین علت، حجم کتاب فارسی از حجم کتاب انگلیسی بیشتر نشد، بلکه حروفچینی و صفحه‌آرایی هنرمندانه و هدایت‌شدۀ متن، به یک صرفه‌جویی هشتاد صفحه‌ای انجامید.
اما چاپ عکس سیاه و سفید در کتابی چون این و تامین کیفیت کافی برای آن، در ایران همواره یک مشکل بوده و در بسیاری از کتابها به چیزی در حد فاجعه انجامیده است. با چنین زمینه‌ای در ذهن، ناشر، راه‌های اصلاح و ارتقای کیفیت عکس‌های سیاه و سفید و رنگی را از هر کارشناس تفکیک رنگ و چاپ سیاه و سفید و رنگی پرس و جو کرد و از راهنمایی‌های آنان بهره گرفت. نمونه خوانی، غلط‌گیری، و یکنواخت سازی کل متن، بیش از هشت ماه از وقت مترجم، ناشر، و حروفچین کتاب را به خود اختصاص داد. مترجم، برای افزودن بر درجۀ دقت و بی غلط شدن متن، کل کتاب و واژه‌نامه و نمایه را سه بار خوانده و تصحیح و بازتصحیح کرده است.
ترجمه کامل متن و شرح عکس‌ها نیز دو سال تمام به درازا کشید. برای تحقق یافتن چنین پروژه‌ا‌ی، آنچنانکه مترجم هنر در گذر زمان نوشته است، «32 ماه تمام، بیرون از خانه، در دفتری با یک کتابخانه تخصصی شخصی و دارای معتبرترین منابع مرجع هنر و فرهنگ‌های موضوعی، به اضافه امکان دسترسی به اینترنت، کارکرد» تا کتاب آمادۀ انتشار شود. نکتۀ دیگر آنکه مترجم در نظر دارد ترجمۀ ویراستهای بعدی کتاب را همزمان با انتشار آنها در آمریکا، در ایران نیز آماده و به کوشش ناشر منتشر کند تا دیگر شاهد درجا زدن سی و چند سالۀ یک متن کهنه شده به زبان فارسی در دست دانشجویان نباشیم.
- هنر در گذر زمان/مولف: هلن گاردنر/ مترجم: محمدتقی فرامرزی/ناشر: انتشارات کاوش پرداز، چاپ اول از ویرایش چهاردهم، ۱۰۸۸ صفحه، قیمت:۹۲ هزار تومان
نظر شما