دولت و صندوق وابسته به آن كه با عنوان صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي كشور فعاليت مي‌كند تمام توان خود را بر واگذاري بناهاي تاريخي به بخش خصوصي متمركز كرد، تا از يك سو از تخريب بيشتر و متروكه شدن بناهاي تاريخي و كاروانسراها جلوگيري كند و از سوي ديگر بار مالي هنگفت نگهداري و مرمت و احياي آثار تاريخي را از دوش خود بردارد. در مقابل، برخي دوستداران ميراث فرهنگي معتقدند كه واگذاري بدون ضابطه بناهاي تاريخي به اشخاص و نهادهايي كه پيشينه ميراث فرهنگي ندارند غيركارشناسي است و با همين رويكرد با واگذاري بناهاي تاريخي مقابله مي‌كنند.
دولت تصميم گرفت صفر تا صد مرمت و احيا و بهره‌برداري از آثار تاريخي را از چند سال پيش به بخش خصوصي واگذار كند. تلاش زيادي نيز صورت گرفت تا بنگاه‌هاي اقتصادي بزرگ به سرمايه‌گذاري در بناهاي تاريخي ترغيب شوند. نمونه آن واگذاري خانه عامري‌هاي كاشان و عمارت مسعوديه تهران به هلدينگ بزرگ اقتصادي فعال در توليد و تأمين قطعات خودرو و نفت بود. به‌رغم تمايل سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي به سرمايه‌گذاري در بناهاي تاريخي ايران اما طرح جديد با بدعهدي سرمايه‌گذاران مواجه شده وبهره‌بردار عمارت مسعوديه تهران كه هلدينگ بزرگ اقتصادي در كشور است به‌رغم بهره‌برداري، حاضر به مرمت اين عمارت تاريخي نيست و تعهدات او در صيانت از اثر تاريخي محقق نشده است.
در محله فهادان يزد آنطور كه محمدرضا پوينده، مديرعامل صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي گفته است، يك سرمايه‌گذار 10بناي تاريخي را در اختيار گرفته اما هيچ اقدامي براي مرمت يا احياي بناها انجام نداده و در بناهاي تاريخي را قفل زده و حاضر به بازگرداندن آنها به دولت نيست. برخي بهره‌برداران اماكن تاريخي كشور به‌رغم سرمايه‌گذاري، توان ادامه مسير و تكميل تعهدات را در قبال آثار تاريخي ندارند. در اين شرايط وضعيت اثر تاريخي ارزشمند كه به سرمايه‌گذار واگذار شده چه مي‌شود؟ آيا امكان بازپس‌گيري اثر از سرمايه‌گذار بدعهد وجود دارد؟
صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي در مقابله با بدعهدي سرمايه‌گذاران به اقدام قضايي و حقوقي روي آورده است و تلاش مي‌كند تا بناهاي تاريخي را از سرمايه‌گذاران بدعهد بازپس بگيرد. برخي سرمايه‌گذاران در بناهاي تاريخي كشور نيز اگرچه با علاقه سرمايه خود را به يك بناي تاريخي سرازير كرده‌اند اما بين راه با مشكل مواجه شده و قادر به بهره‌برداري از يك اثر تاريخي نيستند يا تعهدات خود در قبال يك اثر تاريخي را تكميل نمي‌كنند. آيا صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي به نمايندگي از دولت، طرحي براي ايجاد تحرك مجدد در مسير مرمت و احياي اثر تاريخي يا ياري سرمايه‌گذار شكست‌خورده دارد تا سرنوشت بناهاي تاريخي كه حالا شدت واگذاري آنها به بخش خصوصي بيشتر شده شبيه به بناهاي تاريخي قفل و زنجير شده در فهادان يزد يا عمارت مسعوديه تهران نشود؟ محمدرضا پوينده مديرعامل صندوق احيا به همشهري گفته است كه بخش خصوصي با ارزيابي اقتصادي به بناهاي تاريخي ورود مي‌كند و 3 كارشناس اقتصادي وزارت دادگستري نيز طرح اقتصادي آنها را بررسي مي‌كنند. ضمن آنكه قطعا يك سرمايه‌گذار خصوصي براي ورود به چنين طرح‌هايي از نظرات مشاوران اقتصادي نيز استفاده مي‌كند. بنابراين خيلي بد است كه سرمايه‌گذاران شكست خورده از جانب همه بهره‌برداران آثار تاريخي اعلام كنند سرمايه‌گذاري در بناهاي تاريخي به صرفه نيست. چون نمونه‌هاي موفق نيز وجود دارد.
امسال 100 بناي تاريخي به بخش خصوصي سپرده مي‌شود اما پرسش اين است كه سرمايه‌گذارها قادر به انجام تعهد در قبال بناهاي تاريخي و پايان‌بخشيدن به حرف و حديث‌ها خواهند بود؟ يا صفحه‌اي ديگر بر پرونده بازپس‌گيري بناهاي تاريخي افزوده خواهد شد؟
نظر شما