اگر مهارت حفظ حريم را به كودكان بياموزيد مي‌توانيد از دلواپسي خطر آسيب‌هاي جنسي درباره بچه‌ها تا حد زيادي در امان بمانيد. براي فراگيري اين مهارت ابتدا بايد جواب چند سؤال مهم را بدانيد؛ سؤالاتي از قبيل اينكه احساسات جنسي چيست و از چه زماني بروز مي‌كند؟ راه مقابله با آسيب‌هاي اين ماجرا چيست؟ و ... . ما در اين مطلب به پاسخ اين سؤال‌ها مي‌پردازيم.
- شروع احساسات جنسي و تربيت جنسي از چه سني است؟
بچه‌ها از چندماه پس از تولد، متوجه جسم خود مي‌شوند. كم‌كم با دست‌ها و پاهاي خود بازي مي‌كنند تا جايي كه بقيه اندام‌هاي خود را كشف مي‌كنند. بچه‌ها با كشف تدريجي اندام بدن خود به لذت‌هاي وصف نشدني مي‌رسند، لذت‌هاي دوران نوزادي و نوپايي اگرچه هيچ ارتباطي با نوع لذت‌هاي بزرگسالي ندارد اما مي‌تواند شروع يك روند و عادت باشد. حدودا در 3سالگي اغلب بچه‌ها متوجه تفاوت خود با جنس مخالف مي‌شوند و اين روند تكاملي ادامه پيدا مي‌كند. اما گاهي والدين از اين نكته غافل مي‌شوند، به‌همين دليل اغلب والدين نگراني درباره تربيت جنسي فرزند خود را در بهترين حالت ممكن براي سال‌هاي بلوغ مناسب مي‌دانند و فكر مي‌كنند روزي كودك يا نوجوانشان را به گوشه‌اي مي‌برند و به او همه آموزش‌هاي مورد نيازش را منتقل مي‌كنند. اما واقعيت اين است كه تربيت جنسي و واژه‌هاي مهم همراه آن، مثل آموزش دادن حريم‌خصوصي درباره بدن، كمك به حفظ حياي فطري‌اي كه كودك با آن به دنيا مي‌آيد و... به مرور زمان و پله‌پله بايد انجام بگيرد. نشانه تربيت جنسي خوب يك خانواده اين است كه بچه‌ها قبل از دوران بلوغ طوري آمادگي حفظ حريم خود و ديگران را پيدا كرده باشند كه بتوانند از نتايج مطلوب آن در دوران پرحرارت و غيرمتعادل بلوغ استفاده كنند.
در يك نگاه كلي مي‌توان گفت كه در دوران پيش از دبستان، كودكان اغلب به‌علت تحريك‌پذيري زياد و كنجكاوي ممكن است بيشتر دچار آسيب شوند. كودك در سنين مدرسه تا سن بلوغ به‌دليل تعاملات با محيط خارج از خانواده و كسب اطلاع از محيط‌هاي ديگر و شكل‌گيري نخستين نشانه‌هاي آمادگي بلوغ و تبعات آن نيازمند مراقبت آگاهانه و هوشمندانه پدر و مادر است. رشد طبيعي، درست و كنترل شده احساسات جنسي مي‌تواند به آرامش، شادي دروني، استفاده درست از انرژي دروني، رضايت از زندگي زناشويي آينده خلاقيت و... منجر شود. آنچه اهميت دارد اين است كه مراقبت از فرزندان نبايد فقط با نگراني همراه باشد كه منجر به همراهي دائمي با فرزند، رساندن فرزند به مدرسه، گفت‌وگوهاي بازجويي مانند و... شود. تربيت و مراقبت اينچنيني در حقيقت، اهميت نقش مراقبت دروني فرزند از خود را ناديده گرفته است. يك پدر و مادر خوب مي‌توانند با ايجاد و مديريت زمينه‌ها فرصت ايجاد خطر را كنترل كنند اما اين خود فرزند است كه بايد خودكنترلي پيدا كند.
- كودكم را چطور به سپر دفاعي مجهز كنم؟
پيشگيري كنيد
مثل هميشه نبايد فراموش كرد كه پيشگيري بهتر از درمان است. هيچ پدر و مادري امروز به بهانه‌هايي چون «منع كردن بچه را حريص مي‌كنه»، «كم‌كم عادي مي‌شه» و... به فرزند چهارماهه خود قورمه‌سبزي نمي‌دهد. اين مثال خوبي است تا ريشه برخي كنجكاوي‌هاي زودهنگام بچه‌ها را در مورد مسائل جنسي بررسي كرد. خانواده‌اي كه در آن، محرك‌هاي جنسي در قالب رسانه‌هاي نامناسب يا رفتار نامناسب اعضاي خانواده به كودك منتقل مي‌شود و داراي حريم‌هاي مطلوب نيست، خيلي زود به بيداري جنسي و بلوغ زودرس منجر مي‌شود. پس در قدم اول، اين خانواده و اعضاي اصلي آن هستند كه بايد براي خود حريم داشته باشند تا حفظ و مراقبت از اين حريم‌ها به كودكان هم منتقل شود. با اين قاعده طبيعي مي‌توان اول منتظر بلوغ عقلي كودك و سپس بلوغ جنسي او بود. با اين پيش‌بيني‌ها، حتي اگر خطري متوجه كودك شود، كودك توان تشخيص و انتخاب راه‌حل منطقي را خواهد داشت زيرا مراقبت از حريم شخصي براي او نهادينه شده است.
ازكلمات كليدي استفاده كنيد
براي آموزش مفهوم مراقبت از خود به كودك، قبل از آنكه وارد مرحله آموزش مستقيم شويد مي‌توانيد با استفاده از تاكيد بر برخي كلمات مثل «اجازه هست»، «امنيت»، «خدا هميشه مراقب ماست»، «احترام به قانون مهمه»، «حريم»، «دوري از غريبه‌ها» و كلماتي از اين دست، برخي واژه‌ها را براي او آشنا كرده باشيد. در موقعيت‌هايي مثل زمان تعويض لباس او به حياي او احترام بگذاريد و بگوييد: «من اجازه ندارم به تو نگاه كنم، كارهاي شخصي‌ات را خودت انجام بده». با اين روش، شما برخي مراقبت‌ها را به‌صورت عملي به او ياد مي‌دهيد.
به كنجكاوي او پاسخ بدهيد
زماني كه كودك با انواع سؤالات جنسي شما را سؤال‌پيچ كرد و متوجه كنجكاوي او شديد يا نخستين نشانه‌هاي ابتدايي بلوغ را در او مشاهده كرديد، وقت آن است كه به آموزش مستقيم بپردازيد. منظور از آموزش مستقيم به هيچ وجه قرار دادن انبوهي از اطلاعات جنسي در اختيار بچه‌ها نيست. براي گفت‌وگو پيرامون اين موضوعات در قدم اول شنونده خوبي باشيد و از فرزندتان بخواهيد منظورش را روشن‌تر بگويد يا آنچه خودش فكر مي‌كند را بيان كند. در قدم دوم لازم نيست تمام اطلاعات خود را كامل و شفاف به بچه‌ها منتقل كنيد بلكه در حد آرامش خاطر او و فروكش كردن كنجكاوي‌هايش رضايت دهيد. دقت داشته باشيد كه اطلاعات مورد نياز كودك را به‌تدريج در اختيار او قرار دهيد. در عين حال لازم نيست موضوع غيرضروري جديدي را مطرح كنيد كه ذهن بچه را بيشتر مشغول كنيد.
هيچ فاميل و آشنايي استثنا نيست
مديريت كودكان با شماست. گاهي بي‌توجهي يا غفلت والدين است كه فرصت ايجاد خطر را براي بچه‌ها به‌وجود مي‌آورد. برخلاف انتظار اغلب مردم در ايران، گاهي پسر‌ها به‌خاطر اطمينان‌خاطر بيشتر والدين از آنها نسبت به دخترها، بيشتر در معرض خطر و آسيب قرار مي‌گيرند. نكته مورد توجه بعدي اين است كه در بعضي موارد، مشكلاتي كه براي كودكان و نوجوانان پيش آمده است مربوط به خيابان و كوچه و مكان‌هاي ظاهرا ناامن نبوده بلكه اغلب محيط‌هايي كه والدين فكر كرده‌اند افراد آن قابل اعتماد هستند به بچه‌ها آسيب زده است؛ پس هميشه خانه دوستان و آشنايان امن نيست و مراقبت و آموزش بچه‌ها نبايد درباره هيچ‌كس استثنا داشته باشد. زماني كه والدين، اجازه مي‌دهند كه دختران كوچك‌شان در حضور آنها، مورد انواع محبت‌ها و نوازش‌ها قرار گيرند، يعني خود به كودك‌شان گفته‌اند كه مراقبت از حريم استثنابردار است! هر مكاني كه بزرگ‌ترها در آن حضور دارند جاي مناسبي براي بچه‌هاي كوچك نيست. در محافل صميمي بزرگ‌ترها ممكن است گفت‌وگوهايي رد و بدل شود كه شنيدنش براي نوجوان‌ها فايده‌اي نداشته باشد؛ پس مديريت حضور بچه‌ها در اين فضا‌ها با شماست.
بچه‌ها را با پوشش مناسب بزرگ كنيد
تا سال‌ها اين پدر و مادر هستند كه تهيه لباس و پوشاك بچه‌ها را به‌عهده دارند. والدين بايد با انتخاب صحيح نوع پوشش براي دختر و پسر خود، هم حيا را در آنها تقويت كنند و هم اينكه به آنها ياد بدهند كه حريم بدنشان با پوشش درست و صحيح حفظ مي‌شود. مسئله پوشش درست، نقش تربيتي ويژه‌اي در اين زمينه دارد. كودكي كه از سنين پايين عادت نكرده باشد با پاي لخت به خيابان برود، احتمال اينكه مورد آسيب جنسي قرار بگيرد به‌شدت كمتر است.
باورهاي مذهبي را تقويت كنيد
در تمام دنيا باورهاي مذهبي مهم‌ترين نقش را در عزت‌نفس جنسي و كنترل آسيب‌هاي جنسي به‌عهده دارند. اميرالمومنين(ع) مي‌فرمايند: هركس نفسش را گرامي داشت، زشتي درنظرش پست مي‌شود.
تقويت قدرت معنوي كودكان و نوجوانان با شيوه‌هاي تدريجي، انعطاف‌پذير و باجذابيت و به‌دور از اجبار و تحميل مي‌تواند به رشد حيا و خويشتن‌داري جنسي فرزندتان كمك كند. احترام به شخصيت كودك كه از نامگذاري او شروع مي‌شود، انتخاب كلمات براي صحبت با او، وقت گذاشتن براي او و مشورت خواستن از او به او عزت‌نفس مي‌دهد. به روايت قرآن آن‌چيزي كه حضرت يوسف را از وسوسه زليخا حفظ كرد يا آنچه علت رفتار زيباي دختران حضرت شعيب بود حيا و عزت نفس آنها بود. كسي كه خود را محترم بداند به‌نظرش سنخيتي بين او و گناه يا قبول تعرض به حريم او يا بي‌احترامي به حريم ديگران وجود ندارد. انس خانواده‌تان را با نماز بيشتر كنيد. هرچقدر يك نماز كامل‌تر انجام شود قدرت بازداري از خطاها و حرام‌ها را در فرد بيشتر مي‌كند. به ظاهر زيباي معنوي، رفتار درست خداپسندانه و خلقيات خوب فرزندتان توجه كنيد، او را تشويق كنيد و براي او دعاي خير كنيد.
بيكاري آفت است
كودكان و نوجوانان را به حال خودشان رها نكنيد. آموزش و فراگيري انواع مهارت‌ها و هنرها و ورزش كردن به‌صورت حرفه‌اي مي‌تواند براي بچه‌ها هدف تعيين كند. تعيين هدف و موفقيت در اين زمينه‌ها ذهن و جسم بچه‌ها را مشغول مي‌كند. بيكاري نخستين آسيبي كه مي‌رساند بروز افكار منفي است.
- نكته‌ها:
مي‌توان گفت به اندازه‌اي كه نيازهاي روحي و رواني كودك و نوجوان در خانواده تامين شود، احتمال خطاي جنسي فرزندان كم خواهد شد. اين خطا گاهي نه به معني فاسد بودن بلكه نوعي كنجكاوي و جلب‌توجه است. دقت به وضعيت كودكان و نوجوانان آسيب‌ديده نشان مي‌دهد كه تأييد اجتماعي خانواده و گروه‌هاي عضو،به مصونيت يا كژرفتاري كودكان و نوجوانان دامن مي‌زند. ميزان احساس تعلق كودك به خانواده، حمايت خانواده از بچه‌ها و توانايي حفظ در برابر آسيب‌ها را بالا مي‌برد.
نظر شما