عادت زشت «اظهار نقمت و کتمان نعمت» ناشی از ضعف توحید است

به گزارش همشهري آنلاين، دکتر محسن اسماعیلی در هفتاد و سومین جلسه شرح و تفسیر نهج‌البلاغه در مرکز فرهنگی سرچشمه، گفت: در تشریح فلسفه وجود روایات متعدد که توصیه می‌کنند اثر نعمت خدا را در زندگی‌تان نشان دهید، گفت: انسان‌ها معمولا یک عادت زشت عملی دارند که ناشی از یک ضعف اعتقادی است؛ که جلوی این عادت زشت و ضعف اعتقادی، با «تحدث به نعمت» گرفته می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه افزود: ما انسان‌های معمولی، به اظهار نقمت‌ها و مشکلات و گرفتاری‌های خود و در عین حال کتمان نعمت‌ها و خوشی‌ها، عادت کرده‌ایم. تا خوش هستیم، می‌گوییم این خوشی ناشی از زرنگی و کارآمدی خودمان است اما ناخوشی‌ها را به حساب خدا می‌گذاریم و می‌گوییم خداوند ما را به حساب نمی‌آورد، به همه می‌دهد اما به ما نمی‌دهد! این درحالیست که بر اساس آموزه‌های قرآنی، هر چه داریم از خداست و هر چه نداریم از خودمان است.

وی با یادآوری عادت زشت برخی بندگان خداوند مبنی بر «اظهار نقمت و کتمان نعمت» که در آیه 83 سوره اسراء و آیه‌ای از سوره فصلت نیز مورد اشاره قرار گرفته است، اظهار داشت: حتی قرآن هم گلایه می‌کند از آن دسته از بندگان خدا که وقتی از نعمت‌ها بهره‌مند و خوش هستند خدا را فراموش می‌کنند اما وقتی به مشکلی حتی کوچک برمی‌خورند ناله و زاری می‌کنند و خیلی ناامید می‌شوند.

دکتر اسماعیلی، دلیل این عادت زشت برخی بندگان را «ضعف توحید» و «عدم اعتقاد جدی به وحدانیت پروردگار» دانست و گفت: اگر کسی اعتقاد جدی به وحدانیت خدا داشته باشد، برایش فرق نمی‌کند که خوش باشد یا ناخوش؛ نه وقتی نعمت‌ها به سویش سرازیر است خدا را فراموش می‌کند و نه وقتی چیزی را از دست می‌دهد ناامید و ترسو و ضعیف می‌شود؛ یعنی اگر بنده‌ای واقعاً به علیم و حکیم و مهربان بودن خدا اعتقاد داشته باشد نه در خوشی‌ها خود را گم می‌کند و نه در ناخوشی؛ بلکه انسانی با ظرفیت بالا و متعادل است.

نویسنده کتاب «درس‌های ماندگار؛ نگاهی نو به نهج‌البلاغه» با بیان اینکه امیرالمومنین (ع) در نامه‌های مختلف نهج‌البلاغه، عادت زشت برخی بندگان مبنی بر «اظهار نقمت و کتمان نعمت» را ناشی از ضعف اعتقادی و مایه بی‌اعتقادی دیگران و ضعیف شدن ایمان جامعه برشمرده‌اند، افزود: امام (ع) در ارائه راه چاره برای رفع این مشکل فرموده‌اند، «نشان بده نعمت‌های خدا را و نه نقمت‌های خودت را».

• دستورالعمل علوی برای تقویت پایه‌های ایمانی فرد و جامعه

منتخب مردم در مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: امیرالمومنین (ع) می‌خواهد پایه‌های ایمانی فرد و جامعه را تقویت کند که می‌فرماید «بگو نعمت‌ها را خدا داده، و به اسم خودت تمام نکن!»؛ لذا حتی از نظر فقهی هم مستحب است که انسان نعمت خدا را ذکر کند و نشان دهد، و مکروه است که نعمت خداوند را مخفی و کتمان کند.

وی افزود: اگر انسان به گونه‌ای شود که تا خداوند نعمتی به او داد، با زبان قال و زبان حال، سپاسگزار خداوند باشد و آن نعمت را به حساب خودش نگذارد، هم اعتقاد و درجه ایمان خودش بالا می‌رود و هم می‌تواند هم‌افزایی کند یعنی مردم را با خود به درجات بالاتر توحید دعوت کند.

• یک ویژگی مومن

اسماعیلی با بیان اینکه انسان مومن هم خوشی دارد و هم ناخوشی، ادامه داد: مومن کسی است که واقعا ایمان دارد، خوشی‌هایش را نشان می‌دهد و ناخوشی‌ها را برای خودش نگه می‌دارد. آن کسی که ناخوشی را ابراز می‌کند و خوشی را برای خودش نگاه می‌دارد، مومن نیست.

• تفاوت اهل ایمان و اهل تقوا

وی یادآور شد: اما در مورد اهل تقوا موضوع متفاوت از اهل ایمان است. اهل تقوا اصلا خوشی و ناخوشی ندارند و روح و جان‌شان به هنگام نداشتن، همان گونه است که به موقع داشتن؛ بنابراین بلا و خوشی هیچ کدام نمی‌توانند در روح بزرگ اهل تقوا تلاطم ایجاد کنند.

• سبک زندگی علوی؛ از دوگانه «قیافه اخروی و عمل دنیوی» فاصله بگیر

این شارح و مفسر نهج‌البلاغه با اشاره به حکمت 150 نهج‌البلاغه که امیرالمومنین (ع) در پاسخ به کسی که درخواست موعظه کرد، فرمودند: «از کسانی نباش که شعار آخرت می‌دهند ولی عمل‌شان دنیایی است»، یادآور شد: امام علی (ع)، مردم را از دوگانه «قیافه اخروی و عمل دنیوی» نهی کرده‌اند.

• چه كسي «حبیب الله» است؟

دکتر اسماعیلی با بیان اینکه امام صادق (ع) در روایتی، بندگانی که آثار نعمت خداوند را آشکار می‌کنند تحت عنوان «حبیب الله» نامیده است، تصریح کرد: اگر خداوند به کسی نعمتی دهد اما اثری در آن بنده دیده نشود، او دشمن خداوند است و هویدا نشدن آثار نعمت در آن فرد، کینه‌توزی با خداست. اگر کسی در عمق وجودش، بدبختی‌های خود را به اسم خداوند ثبت کند، با بغض از این دنیا می‌رود.