خب، اسلام قبل از اينكه به زينت و قيافه توجه كند، بيشتر توجه خود را به طهارت ظاهري و باطني كه اساس هر زيبايي و زينتي است معطوف داشته است. طهارت، مقدمه پاره‌اي از عبادات مهم مثل نماز و روزه و... است كه عبادت بدون آن باطل خواهد بود. رسول خدا(ص) درباره اهميت طهارت و پاكيزگي فرموده‌اند: دين بر نظافت و پاكي بنا شده و كليد قبولي نماز طهارت است. يا در جاي ديگر فرموده‌اند كه طهارت نيمي از ايمان است. حالا اگر بخواهيم چيز نجسي را پاك كنيم چكار بايد كرد؟ اسلام در مقابل نجاسات، چيزهايي به نام مطهرات يا همان پاك‌كننده‌ها را قرار داده است. مهم‌ترين اين پاك‌كننده‌ها كه ما معمولا با آن آشنايي داريم آب به‌حساب مي‌آيد. اما مطهرات ديگري هم هستند كه در اين صفحه به احكام مربوط به بعضي از آنها اشاره شده است.
- مطهرات چه چيزهايي هستند؟
مطهرات جمع مطهر به‌معناي پاك‌كننده است. در حقيقت در دين ما به چيزهايي كه نجس را پاك مي‌كنند «مطهرات» مي‌گويند. طهارت در لغت يعني نظافت، پاكي، تميزي و در اصطلاح يكي از احكام شرعي به‌شمار مي‌رود.
طبيعي است يك چيز به شرطي مي‌تواند پاك‌كننده باشد كه خود پاك باشد. مهم‌ترين مطهرات عبارتند از:
1- آب 2- زمين 3- آفتاب 4-استحاله 5- انتقال 6- اسلام 7-تبعيت
8- بر طرف شدن عين نجاست
9- استبراي حيوان نجاست‌خوار و 10- غايب شدن مسلمان.
سؤال: آيا آفتاب مي‌تواند لباس، پتو يا فرش نجس را پاك كند؟
تنها راه پاک شدن لباس و پتو یا فرشی که نجس شده است شستن با آب است واین وسائل اگر نجس شوند با تابیدن آفتاب بر آنها پاک نمی شوند.
براي لباس اگر به هر نجاستی آلوده شود بايد آن را پس از رفع عین نجاست یک مرتبه زیر شیر آب شست و غساله آن را خارج کرد یا سه مرتبه با آب قلیل شست و غساله آن را خارج کرد.
- زمين چطور نجاسات را پاك مي‌كند؟
پاك‌كنندگي زمين فقط مربوط به نجس‌شدن كف پا و كف كفش است؛ يعني اشياي نجس ديگر را نمي‌توان به وسيله اين پاك‌كننده، تطهير كرد. حكم شرعي آن هم اين است كه كسي كه بر اثر راه‌رفتن روي زمين، كف پا يا كفش او نجس شده است، هرگاه تقريبا به قدر 10قدم روي زمين خشك و پاك راه برود، كف پا و كفش او پاك مي‌شود به شرط اينكه عين نجاست برطرف شود.
نكته 1: زمين‌هاي آسفالت يا آغشته به قير، پاك‌كننده پا يا ته‌كفش نيستند.
نكته 2: زمين بايد خاك يا سنگ يا آجر فرش و مانند اينها باشد و با راه رفتن روي فرش و حصير و سبزه، كف پا و ته‌كفش نجس پاك نمي‌شود.
نكته 3: همانطور كه در حكم كلي گفته شد اگر پا يا كف كفش به‌واسطه غيرراه رفتن نجس شده باشد، به‌واسطه راه رفتن پاك نمي‌شود.
سؤال: اگر عصا، پاي مصنوعي و لاستيك‌هاي چرخ ويلچر يا اتومبيل نجس باشند، آيا به وسيله زمين و حركت آنها روي زمين پاك مي‌شوند؟
پاك شدن آن، محل اشكال است.
سؤال: آيا با راه رفتن روي كاشي و موزائيك و سراميك هم پا يا كفش نجس پاك مي‌شود؟
با راه رفتن روي كاشي و سراميك، پاي نجس پاك نمي‌شود ولي با راه‌رفتن روي موزائيك، با رعايت شرايط كف پا يا كفش نجس پاك مي‌شود.
سؤال: كف جوراب‌هاي معمولي كه نجس شده است با راه رفتن روي زمين، پاك مي‌شود؟
پاك شدن كف جوراب به واسطه راه رفتن، محل اشكال است.
- استحاله چيست و چگونه پاك مي‌كند؟
استحاله در لغت به‌معناي تغيير حالت دادن است؛ يعني تغيير كلي در ماهيت جنس چيزي از حالت قبلي به حالي ديگر و يا ماهيت كلي گذشته چيزي با تغيير اساسي، مرور زمان ماهيتي كاملا متفاوت مي‌يابد. خب، حالا استحاله چطور باعث پاكي مي‌شود؟ حكم كلي اين مطهر اين است كه چيز نجس اگر به‌طوري تغيير يابد كه جنس ديگري شود، مانند چوبي كه با سوختن، خاكستر شود يا شرابي كه به سركه تبديل شود يا سگي كه در نمكزار بيفتد و تبديل به نمك شود، پاك مي‌شود، ولي اگر جنس آن تغيير نيابد بلكه فقط صورت آن عوض شود، مانند گندم كه آرد مي‌شود يا شكر كه در آب حل مي‌شود، پاك نمي‌شود.
نكته 1: براي تطهير مواد نجس، مثل روغن نجس، صرف انجام فعل و انفعالات شيميايي كه خاصيت جديدي به مواد ببخشد كافي نيست و با اين كار، استحاله تحقق پيدا نمي‌كند.
نكته 2: به صرف جداسازي مواد معدني آلوده و ميكروب‌ها و غير آن از آب‌هاي فاضلاب‌ها، استحاله تحقق پيدا نمي‌كند، مگر اينكه عمل تصفيه با تبخير آب و تبديل دوباره بخار به آب انجام شود.
سؤال: اگر گندم نجس را آرد و سپس نان كنند، آيا آن نان نجس است؟
بله. استحاله صورت نگرفته است.
- انتقال چيست و چگونه پاك مي‌كند؟
حكم كلي انتقال اين است كه اگر خون بدن انسان يا خون حيواني كه خون جهنده دارد(همان خون نجس)، به بدن حيواني كه خون جهنده ندارد (حيواني كه خونش نجس نيست) برود و خون آن حيوان حساب شود پاك مي‌شود و اين را انتقال گويند.
نكته: بيشتر مصداق مبتلا به اين مورد مربوط به پشه و حشرات مشابه است كه خون انسان را مي‌مكند. خوني كه پشه و ديگر حشرات از بدن انسان مكيده‌اند تا وقتي كه خون انسان به‌حساب مي‌آيد نجس است، ولي پس از آنكه بر اثر گذشت مدتي، خون آن حشره محسوب شد پاك مي‌شود.
سؤال: اگر پشه‌اي را بكشيم و ندانيم كه خوني كه از پشه بيرون آمده از خودمان مكيده شده يا از خود پشه است چه حكمي دارد؟
اگر كسي پشه‌اي را كه به بدنش نشسته بكشد و نداند خوني كه از پشه بيرون آمده از او مكيده يا از خود پشه است، پاك است. درضمن اگر بداند از او مكيده، ولي جزو بدن پشه حساب شود باز هم پاك است. اما اگر فاصله بين مكيدن خون و كشتن پشه به قدري كم باشد كه بگويند خون انسان است يا معلوم نباشد كه مي‌گويند خون پشه است يا خون انسان، نجس است.
سؤال: خوني كه زالو از بدن انسان مي‌مكد چه حكمي دارد؟
خوني كه زالو از انسان مي‌مكد، چون خون زالو به آن گفته نمي‌شود و مي‌گويند خون انسان است، نجس به‌حساب مي‌آيد.
- آفتاب چطور نجاسات را پاك مي‌كند؟
آفتاب هم يكي از مطهرات محسوب مي‌شود و حكم كلي آن اين است كه آفتاب، زمين و همه اشيايي كه قابل حمل نيستند (غير‌منقول) از قبيل ساختمان و چيزهايي كه در آن به‌كار رفته، مانند در و پنجره و ديوار و ستون و امثال آن و درخت و گياه را پاك مي‌كند.
اما پاك كنندگي آفتاب نياز به 4شرط دارد كه عبارتند از:
1- چيز نجس، تر باشد.
2- عين نجاست در آن نباشد (اگر عين نجاست هست، قبل از تابش آفتاب برطرف شود).
3- آفتاب مستقيما به‌آن بتابد (چيزي مانند ابر يا پرده، مانع تابش آفتاب نباشد).
4- به‌وسيله آفتاب خشك شود (اگر مرطوب بماند يا مثلا به خاطر باد خشك شود، پاك نشده است).
نكته: آفتاب بايد به تنهايي چيز نجس را خشك كند. پس اگر مثلا چيز نجس به‌واسطه باد و آفتاب خشك شود، پاك نمي‌شود ولي اگر باد به قدري كم باشد كه نگويند به خشك شدن چيز نجس كمك كرده، اشكال ندارد.
سؤال: آيا حصير نجس را مي‌توان به‌وسيله آفتاب پاك كرد؟
آفتاب، حصير نجس را پاك مي‌كند.
نظر شما