سؤال: چرا تنها شعر محتشم روي كتيبه‌هاي پارچه‌اي نقش بسته است؟ بايد تحقيق كرد كه آيا اصولا پارچه‌نوشته براي محرم از چه زماني رواج يافته است؟ آيا پيش از اين كتيبه‌هاي پارچه‌اي به شعر ديگران مزين بوده و بعد كه شعر محتشم رواج يافته جاي آنها را گرفته است؟
اگر شروع رواج اين كتيبه‌ها با شعر محتشم بوده، نشان از جايگاه تركيب‌بند محتشم نزد عزاداران حسيني است. اگر هم شعر محتشم توانسته كاري كند كه پارچه‌نوشته‌هاي قبلي از خاطر مردم برود، باز هم دليل ديگري است بر ويژه بودن تركيب‌بند محتشم.
هرچه هست، حتي اگر از پيران روزگار ما هم بپرسيد، خواهند گفت كه شعر محتشم و كتيبه‌هاي پارچه‌اي جزئي از مراسم عاشورا بوده و بي‌ترديد پس از اين هم خواهد بود.
دست‌كم كمتر تكيه يا هيئتي را مي‌بينيد كه مزين به كتيبه‌هاي شعر محتشم نباشد. براي يك شاعر چه جايگاهي بالاتر از اينكه شعرش جزئي از يك مراسم بسيار مهم ديني شده باشد؟! نكته ديگر اينكه چرا تا‌كنون - به جز موارد نادر - بر پارچه‌هاي عزاداري حسيني جز شعر محتشم نقش بسته است. فرقي هم نمي‌كند كه عزاداران حسيني اهل كدام خطه باشند.
آگاهيم كه اگر به هر خطه ايران سري بزنيم، شاعران قدر زيادي را خواهيم يافت كه براي امام حسين(ع) مرثيه سروده‌اند؛ حتي بسياري به اقتفاي شعر محتشم تركيب بند سروده‌اند؛ اما هيچگاه اصفهاني‌ها نگفته‌اند بهتر است روي اين پارچه‌ها شعر سروش اصفهاني را بنويسيم يا شيرازي‌ها نگفته‌اند كتيبه‌هايمان را به شعر وصال شيرازي مزين مي‌كنيم. تبريزي‌ها نيز براي كتيبه‌هايشان سراغ شعر نير تبريزي نرفته‌اند!
از اهل نظر مي‌پرسم اينكه عزاداران حسيني تنها شعر محتشم را براي نقش بستن روي كتيبه‌هاي عاشورايي قابل دانسته‌اند، تماما به قوت ادبي شعر مربوط است يا دلايل ديگري هم در اين حوزه مطرح است؟ از منظر ديگر هم اين كتيبه‌ها قابل تاملند و آن اينكه تركيب‌بند محتشم، شعري است كه از هرجهت مقبول طبع فرهيختگان است و كمتر اهل نظري را مي‌يابيم كه بر قوت و استحكام اين شعر صحه نگذاشته باشد اما آنچه معمولا مناسب نوحه و مرثيه است، شعر‌هايي است كه عموم مردم با آن ارتباط برقرار مي‌كنند و اغلب از نظر شعري به زعم فرهيختگان ضعيف است يا بهتر بگوييم نوحه است و مناسب سوگواري. شعر محتشم كمتر به شكل نوحه درآمده و شايد كمتر كسي به ياد داشته باشد كه ذاكري آن را بخواند و مردم سينه يا زنجير بزنند ولي اين تركيب بند راه ديگري را براي ورود بين مردم پيدا كرده است؛ كتيبه‌هاي پارچه‌اي!
- شاعر و پژوهشگر ادبيات
نظر شما