آلودگی هوای کلانشهرها مشکلی جهانی است

آلودگی هوای پایتخت هند در اوج خود باعث شد که میزان ذرات ریز معلق آلاینده با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر یا PM2.5 که خطرناک‌ترین این ذرات هستند و تا عمق ریه نفوذ می‌کنند، به بیش از ۱۵ برابر حد ایمن تعیین‌شده به وسیله دولت هند و ۹۰ برابر حد ایمن تعیین‌شده به وسیله سازمان جهانی بهداشت برسد.

به گفته سازمان جهانی بهداشت رابطه‌ای نزدیک و کمی میان قرار گرفتن در غلظت‌های بالای ذرات ریز معلق آلاینده (ذرات ریز با قطر کمتر از ۱۰ میکرومتر PM10 و ذرات ریز با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر یا PM2.5) و افزایش مرگ‌ومیر یا عوارض چه به صورت روزانه و چه در طول زمان وجود دارد.

این ذرات معلق از انواع مواد آلاینده مانند اسیدها (دی‌اکسید گوگرد و دی‌اکسید نیتروژن)، مواد شیمیایی آلی مانند بنزن، فلزات سنگین مانند سرب و ذرات گردو غبار تشکیل شده‌اند.

این نوع مواد آلاینده حتی در هنگامی‌که در غلظت‌های بسیار پایین باشند بر سلامت انسان‌ها تأثیر می‌گذارند و آستانه‌ای برای آنها وجود ندارد که با رسیدن به پایین‌تر از آن آسیبی به سلامت وارد نشود.

ألودگی هوای دهلی نو در ۱۷ سال گذشته بی‌سابقه بود و به تعطیلی مدارس انجامید

• آلودگی هوا مشکلی جهانی است

مشکل آلودگی هوا مشکلی جهانی است که بسیاری از کلان‌شهرها به خصوص در کشورهای با درآمد متوسط مانند هند و چین است که رشد سریع صنعتی دارند و شهرهایشان دارند به سرعت بزرگ می‌شوند، درگیر آن هستند.

تا یک دهه پیش، چشم‌انداز جهانی آلودگی هوا چندان معلوم نبود، چون آمار چنانی درباره میزان‌های آلودگی هوا و مرگ‌های ناشی از آن در اختیار نبود. اکنون ماهواره‌ها تصویرهای بسیار دقیق‌تری در اختیار دانشمندان قرار می‌دهند که به آنان امکان می‌دهد محاسبات دقیق‌تری دراین‌باره انجام دهند.

بر اساس نتایج بررسی «بار جهانی بیماری‌ها» که شامل مجموعه داده‌های گردآوری‌شده به وسیله بیش از ۲۰۰۰ پژوهشگر به سرپرستی انستیتو سنجه‌ها و ارزیابی بهداشت در دانشگاه واشنگتن است و اخیراً منتشر شد، آلودگی هوا اکنون به چهارمین علت اصلی مرگ در جهان پس از رژیم غذایی ناسالم، فشارخون بالا و سیگار کشیدن بدل شده است، به طوری که بیش از ۱۰ درصد موارد مرگ‌ومیر در سال ۲۰۱۵ با آلودگی هوا ارتباط داشتند.

بر اساس تخمین این گروه حدود ۶.۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ به علت آلودگی هوای درون و بیرون خانه درگذشته‌اند. حدود ۲ میلیون مورد از این مرگ‌ها فقط مربوط به هند است. همین بررسی نشان می‌دهد که تعداد مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوای بیرون خانه از ۳.۵ میلیون نفر در سال ۱۹۹۰ به ۴.۲ میلیون نفر در سال ۲۰۱۵ رسیده است.

یافته‌های دیگر بررسی بار جهانی بیماری‌ها

ماریا نیرا، رئیس بخش بهداشت عمومی، محیط‌زیست و شناساگرهای اجتماعی بهداشت در سازمان جهانی بهداشت می‌گوید: «وضعیت در کشورهای با درآمد متوسط نسبت به قبل بسیار بدتر شده است. نیم قرن قبل، فقط چند شهر با جمعیت بیش از دو میلیون نفر در جهان وجود داشتند، اکنون تعداد بسیاری از چنین شهرهایی وجود دارند.»

بر اساس آمار انستیتوی سنجه‌ها و ارزیابی بهداشت، بالاترین تعداد موارد مرگ‌ومیر به علت آلودگی هوای بیرون در کشورهای چین، هند و روسیه رخ می‌دهد. بالا بودن مرگ‌ومیر در این کشورها حدی به‌این‌علت است که آن‌ها بیش‌ترین جمعیت را دارند؛ اما هنگامی میزان مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را به نسبت جمعیت کشور در نظر می‌گیریم، کشورهای اروپای شرقی در رأس سایر کشورها قرار می‌گیرند: بلغارستان، اوکراین، روسیه سفید، گرجستان و لاتویا.

علل متفاوتی درباره مرگ‌ومیر بالا به علت آلودگی هوا در این کشورها مطرح شده است، ازجمله صنایع کثیف به‌جامانده از دوره اتحاد شوروی و ناوگان وسایل نقلیه گازوئیلی فرسوده.

مه‌دود  مرگبار ۱۹۵۳ در لندن باعث ایجاد خواست عمومی برای رفع آلودگی و تصویب لایحه هوای پاک در ۱۹۵۶ شد

• درسی که از لندن می‌توان گرفت

شهر لندن در دسامبر ۱۸۷۳ با چنان لایه‌ای ضخیم از مه زرد پوشیده شد که مردم حتی نمی‌توانستند پاهایشان را ببینند. مارک تواین، نویسنده آمریکایی که در آن زمان در لندن سخنرانی عمومی داشت، گفت: «خانم‌ها و آقایان، من صدای شما را می‌شنوم و بنابراین می‌دانم که اینجا هستید- و من هم با وجودی که نامرئی هستم، در اینجا هستم.»

حدود ۷۸۰ نفر در این دوره آلودگی هوا مردند و ۵۰ گاو نمونه که برای نمایش به شهر آورده شده بودند، به خس‌خس افتادند و خفه شدند. با این وجود، آلودگی هوای لندن ۸۳ سال دیگر طول کشید تا در سال ۱۹۵۶ لایحه هوای پاک در انگلیس به تصویب رسید.

تاریخچه آلودگی هوای لندن که در کتابی نوشته کریس آل کورتون به نام «مه لندن: یک زندگینامه» آمده است، درسی دراین‌باره است که هنگامی‌که بهداشت عمومی در تعارض با توسعه اقتصادی، قدرت سیاسی صنایع و حتی عادات آلاینده مردم قرار می‌گیرد، چقدر برای دولت‌ها سخت است تا بهداشت را در اولویت قرار دهند.

اکنون نیز اگر سیاست‌های اجرایی قدرتمندی به کار گرفته نشوند، وضعیت آلودگی هوا در جهان با رشد قارچ گونه کلان‌شهرها و افزایش جمعیت آن‌ها بدتر خواهد شد.

کورتون می‌گوید عنصر اصلی که به تغییر سیاست‌ها در جهت رفع آلودگی هوا می‌انجامد، ایجاد تمایل قوی در جمعیت در معرض آلودگی هوا برای تغییر وضعیت است. به گفته او هنگامی‌که در سال ۱۹۵۲ مه‌دود شدید دیگر ناشی از مواد آلاینده ایجادشده اجاق‌ها و بخاری‌های زغال‌سنگی، باعث مرگ ۱۲۰۰۰ نفر شد، انگلیس به چنین آستانه‌ای رسید و تقاضای وسیع عمومی برای حل مشکل آلودگی ایجاد شد.

به گفته کورتون، ظاهراً آلودگی هوا همیشه باید باعث ناراحتی مردم شود، اما در بریتانیای اواخر قرن نوزدهم این‌گونه نبود. مه مشهور لندن در آثار نویسندگانی مانند دیکنز و نقاشان امپرسیونیستی مانند مونه، ترنر و ویسلر به نماد رفاه تبدل شده بود. این مه نشانه‌ای از روشن بودن آتش در خانه‌ها (در آثار دیکنز ارجاعات غم آلودی وجود دارد به بخاری‌های دیواری که فقط مقدار اندکی زغال‌سنگ در آن‌ها وجود دارد) و فعال بودن کارخانه‌های نساجی شمرده می‌شد.

کورتون می‌گوید: «مه‌دود سال ۱۹۵۲ ضربه‌ای سختی به ذهنیت مردم لندن زد. مردم مصائب دوره جنگ جهانی دوم و بمباران شهر به وسیله هواپیماهای آلمانی را تحمل کرده بودند. اکنون می‌گفتند نمی‌خواهیم پس از سر گذراندن این همه سختی‌ به علت دود زغال‌سنگ بمیریم. مردم دیگر تحمل نداشتند و زندگی با کیفیت بهتر می‌خواستند.»

شاد مه‌دود شدید یک‌هفته‌ای دهلی‌نو هم مردم این شهر را به این آستانه رسانده باشد.

برگرفته از نیوریورک تایمز

ترجمه: علی ملائکه