سخن گرم و نرم

 مهم‌ترين مشكل ما در تذكردادن به ديگران و راهنمايي آنان، اين است كه بلد نيستيم چطور گفت‌وگو كنيم و گاه به‌جاي تأثير مثبت، تأثيري منفي و حتي ويرانگر از خود به‌جا مي‌گذاريم. اينكه امروزه نصيحت‌‌گري را امري نامطلوب مي‌دانيم و به سرعت در مقابل آن واكنشي انزجاري نشان مي‌دهيم، معنايش اين نيست كه نصيحت، امري ناپسند باشد بلكه به‌خاطر آن است كه ما روش نصيحت را بلد نيستيم و غالبا نصيحت‌هايمان همراه با توهين و تحقير يا القاي برتري نسبت به ديگران است. استفاده از زبان نرم در امر به معروف، نهي از منكر، نصيحت، تذكر ارشادي و اخلاقي و هرگونه برخورد با ديگران، به‌شدت مورد سفارش بزرگان ديني قرار گرفته و به‌عنوان آموزه‌اي بسيار مهم در سبك زندگي و تأمين امنيت رواني جامعه مطرح است.

آيه‌ 44سوره مباركه طه، خطاب به موسي و برادرش هارون است كه دستور مي‌دهد براي هدايت فرعون برويد اما با زبان نرم و قول لين با او صحبت كنيد؛ شايد متوجه رفتار بدش بشود و از راهي كه مي‌رود برگردد يا اينكه بترسد. دقت كنيم كه اين ترسيدن، ترس از زبان نرم نيست چون پرواضح است كه كسي از نرمش و مهرباني نمي‌ترسد. اگر قرار باشد انسان بترسد از خشونت و سختگيري و زبان گزنده مي‌ترسد تا رفتار ملايم و بيان مهربانانه. پس اين ترسي كه آيه بدان اشاره مي‌كند، يعني چه؟ با كمي دقت مي‌فهميم كه يعني با بيان مهربانانه و مشفقانه‌ دعوت‌كنندگان به سوي خدا، چه بسا شخصي مثل فرعون هم به‌خود خدا باور پيدا كند و خداترس شود.

حال كه همه‌ ما نسبت به اطرافيان خود مسئوليت داريم و نمي‌توانيم در برابر رفتارهاي ناشايست آنان بي‌تفاوت باشيم، لازمه‌اش اين است كه خود را با ابزار لازم مثل دانش، اطلاع كافي از موضوع مورد تذكر و ساير عوامل و به‌عنوان مهم‌ترين اين عوامل، زبان لطيف و غيرگزنده و بيان مشفقانه و مهربانانه مسلح كنيم. ما بايد باور كنيم كه بالاخره طرف‌هاي ما اعم از فرزندان، اقوام، همكاران، همسايگان، زيردستان و بالادستان، از فرعون كه سرسخت‌تر و لجوج‌تر نيستند؛ كه اگر هم باشند باز تأثير اين رفتار از رفتارهاي خشن و سختگيرانه بيشتر و كاراتر است.